Oude geschiedenis samenvatting deeltentamen 1 - De Oudheid
30 views 1 purchase
Course
Hoorcollege Oude Geschiedenis (5771V130)
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Book
De oudheid
Samenvatting van het vak oude geschiedenis, stof voor het eerste deeltentamen van het 1e jaar geschiedenis universiteit Leiden, afgeleid van het boek De Oudheid
H1 Bronnen en chronologie
Bronnen (geschreven & ongeschreven):
1. Primair - direct & zonder filter → documenten
2. Secundair - gefilterd → literaire bronnen
Absolute & relatieve datering
H2 De materiële grondslagen
Er waren in het begin twee soorten landbouw:
- Veeteeltnomaden met hoofdzakelijke exploitatie
- Sedentaire landbouwers met investering
Een kenmerkend verschil tussen de economie van de moderne industriële samenleving en
die van vroeger is dat de landbouw de belangrijkste sector was. Ambacht, handel en
dienstverlening bleef altijd relatief marginaal. De pre-industriële economie miste ook
onderdelen zoals rationeel calculeren om de landbouw te verbeteren. Daarnaast was er ook
niemand die de landbouw en economie stuurde. Ook was er onwil tot verandering. Toch was
de kleine hoeveelheid handel en ambacht essentieel voor de zich ontwikkelende
geldeconomieën.
Maatschappelijke piramide:
1. Leisure class
2. Zelfstandige boeren
3. Boeren met afhankelijkheid, handelaars, ambachtslieden, slaven, loonwerkers
De beperkingen van de voedselproductie en bijv. ziekten stelde grenzen aan de
bevolkingsgroei. Ook de vruchtbaarheid, levensverwachting en migratie speelt een rol. Vaak
lag het geboortecijfer (onder de Grieken en Romeinen?) hoog, maar het sterftecijfer ook.
Men probeerden veel kinderen te produceren, waardoor meisjes vaak op jonge leeftijd
trouwden, om de vruchtbare periode zoveel mogelijk te benutten.
Vóór de 10e eeuw v.C.
H1 De prehistorie
De Homo erectus verspreidde zich door Afrika en vervolgens naar Azië en Europa. De
Homo sapiens is hier 200.000 jaar geleden uit voortgekomen. Die heeft ook de anderen
soorten verdrongen.
Men leefden in nomadische jagers-verzamelaars groepjes, van tientallen mensen. Dit ivm de
carrying capacity. De groepen hadden contact met elkaar, ivm de voortplanting. De groepen
hadden ook rationele strategieën om te overleven, waarschijnlijk beïnvloed door hun
overtuigingen. Over de immateriële cultuur is echter weinig kennis. Er zijn veel aanwijzingen
die duiden op religie, maar hier is weinig zekerheid over. Over veel valt enkel te speculeren.
, Na het Paleolithicum vernieuwde de flora en fauna door het terugwijken van ijskappen. Dit
leidde tot vergrootte carrying capacity en toename van sedentarisme. Deze periode heet het
Mesolithicum.
In Voor-Azië was er sprake van sterke seizoenschommelingen, met lange droogte. Hierdoor
ontstonden éénjarige gewassen, wat leidde tot de stap naar de akkerbouw in dit gebied. Dit
gebeurde hier specifiek omdat men sedentair was gaan leven en was begonnen met
cultivering en dat selecteren/doortelen leidde tot veredeling. Dit gebeurde in de Vruchtbare
Halvemaan. Met deze verandering begon het Neolithicum.
In deze tijd begon ook de domesticatie van dieren en dus de veeteelt. De bevolking groeide
in dit gebied, maar landbouw en veeteelt brachten ook nieuwe ziekten met zich mee. Dit
heeft de groepen verzwakt, maar ook immuniteit bezorgd. De nomadische groepen waren
hier vaak niet tegen opgewassen en botsing van de twee groepen eindigden dan ook vaak
fataal voor hun. Uiteindelijk waren er ook culturele ontwikkelingen, zoals bouwwerken.
Via Anatolië verbreidde de agrarische leefwijze zich en via de Donau en Rijn verder naar het
westen. Het verbreidde ook naar Noord-Afrika, maar de vorming van de Sahara weerhield
dit. Het Neolithicum breidde zich ook oostwaarts uit. In Zuid- en Zuidoost-Azië ontwikkelde
men zich zelfstandig, waarbij de rijstcultuur zich zou uitbreiden naar Zuid-China.
H2 De vroege Euraziatische beschavingen
Voor een beschaving op hoger niveau dan de neolithische was een grotere bevolking en
verdergaande sociale organisatie nodig. De natuur moest hiervoor hoge eisen stellen aan de
organisatie en hoge opbrengsten beloven. Dit was het geval in Eurazië in rivierdalen. Zo
kwamen er in Zuid-Mesopotamië meerdere nederzettingen met de eerste urbane cultuur.
Men gebruikte hier ook koper en steen en later brons. Rond 3000 v.C. duikt ook hier het
oudste voor ons bekende schrift op. Deze stedelijke samenlevingen boden de vereiste
bevolkingsconcentratie, wat specialisering van arbeid en andere vernieuwingen mogelijk
maakte.
Ook de Egypte ontwikkelde zich, maar een stuk langzamer en ze ontleenden veel van
Mesopotamië. Brons breef hier wel lange tijd onbekend, men gebruikte veel natuursteen.
Ook de religie en koningschap ontwikkelde zich sterk. In de Indusvallei ontwikkelde zich ook
een cultuur, wat veel heeft nagelaten aan de Indische culturen, vooral op godsdienstig
terrein.
De Chinese cultuur, onder de dynastie van Shang, breidde zich vanaf de Gele Rivier dmv
ontginning en verovering een lange tijd uit. Men gebruikte hier brons, had een elite en rijke
laag en een boerenbevolking. Die laatste leefde voor lange tijd nog op neolithische wijze. De
rijken gebruikten brons vooral voor oorlogvoering en religie. Ook waren de boeren nodig om
de rivier in toom te houden. Maar ook religie en schrift heeft een bijdrage gehad aan de
lange en typische Chinese maatschappij organisatie. De Shang koningen eindigden
uiteindelijk door verzelfstandiging van officieren en landbezitters.
Vanaf Noord-China begon de sinificatie naar Midden- en Zuid-China. China beïnvloedde een
groot deel van Oost-Azië en werd een cultureel kerngebied, omgeven door periferie, net
zoals de Indusbeschaving en vooral Mesopotamië dat deden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkesiebel2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.81. You're not tied to anything after your purchase.
