Een handige samenvatting voor het leren van je tentamen. Niet hele boek is samengevat. De hoofdstukken 1 t/m 4, 9 & 16 zijn samengevat. Ik heb gebruik gemaakt van handige kopjes waardoor het goed van elkaar te onderscheiden valt. Belangrijke begrippen heb ik een extra tint gegeven zodat die duideli...
Visies op oorzaak en gevolg van psychische stoornissen ......................................................................................................................... 4
Het biologisch perspectief ................................................................................................................................................................... 4
Het psychologische perspectief ........................................................................................................................................................... 5
Classificatie en beoordeling van afwijkende emoties, gedachten en gedrag ........................................................................................ 10
Behandelmethoden voor psychische stoornissen.................................................................................................................................. 13
Schizofrenie en andere psychotische stoornissen ................................................................................................................................. 16
Andere psychotische stoornissen ...................................................................................................................................................... 20
Cluster B ............................................................................................................................................................................................. 21
Cluster C ............................................................................................................................................................................................. 22
Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen .................................................................................................................................. 24
1
,INTRODUCTIE
Psychiatrie, een inleiding – hoofdstuk 1
Psychopathologie: een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie dat zich bezighoudt met het
beschrijven van psychische stoornissen, oorzaken daarvan en behandelingen daarvoor.
Psychiatrie: medisch specialisme dat zich richt op de diagnostiek en behandeling van psychische
stoornissen.
Klinische psychologie: tak van de psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving, oorzaken en
behandeling van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen.
Psycholoog: iemand die de universitaire studie psychologie heeft voltooid.
GZ-psycholoog: iemand die na zijn studie een aanvullende opleiding heeft voltooid en in het BIG-
register (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) is ingeschreven. Hij is bevoegd tot het
diagnosticeren en het behandelen van psychische stoornissen.
Psychiater: iemand die na de studie geneeskunde een vervolgopleiding heeft gedaan waarin hij of zij
zich heeft gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van psychische stoornissen.
Psychische stoornis: het geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen dat wordt
gekenmerkt door o.a. een storing in het functioneren en (persoonlijk) lijden.
Afwijkend gedrag
Deskundigen gebruiken verschillende criteria om te beoordelen of emoties, gedachten en gedrag
afwijkend zijn. Hieronder volgt de meest gebruikte criteria:
1. Uitzonderlijk – uitzonderlijk gedrag wordt als afwijkend beschouwd. Gevoelens van intense
paniek bij het betreden van een supermarkt of een drukke lift worden in onze cultuur als
afwijkend beschouwd. Maar op zichzelf is uitzonderlijk gedrag niet afwijkend.
2. Sociaal afwijkend – alle samenlevingen hebben normen die bepalen welke vormen van
gedrag acceptabel zijn in een bepaalde context. Gedrag dat mensen in de ene cultuur
normaal vinden, kan door mensen in een andere cultuur als afwijkend worden aangemerkt.
Men moet dus rekening houden met culturele verschillen.
3. Foute perceptie of interpretatie realiteit – normaal gesproken vormen onze zintuigen en
cognitieve processen een accurate mentale representatie van de omgeving. Wanneer
iemand dingen ziet of hoort die er in werkelijkheid niet zijn wordt dat in onze cultuur opgevat
als een teken van een onderliggende psychische stoornis.
4. Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon – persoonlijk lijden als gevolg van
problematische emoties als angst en depressie kan afwijkend zijn. Heftige emoties vind men
niet afwijkend, tenzij ze lange tijd na de aanleiding van de emoties nog in alle hevigheid
aanwezig zijn.
5. Ongepast of contraproductief gedrag – gedrag tot onprettige gevoelens oproept, vinden we
vaak afwijkend. Gedrag dat ons beperkt in ons vermogen om bepaalde rollen te vervullen
kan ook als afwijkend worden opgevat.
6. Gevaar – gevaar dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor anderen is ook
afwijkend. De sociale context speelt een grote rol hierin.
Gedrag herkennen en labelen als afwijkend is iets anders dan het begrijpen en verklaren van gedrag.
Concepten van gezondheid en ziekten kunnen in verschillende culturen een verschillende betekenis
hebben. Abnormale gedragspatronen kunnen zich daarom ook in verschillende culturen op
verschillende wijzen uiten. Invloeden van cultuur, etniciteit en religie spelen op de geestelijke
gezondheid een rol.
2
,Historische visies
Hippocrates – ziekten van lichaam en geest waren het gevolg van natuurlijke oorzaken, en niet van
bezetenheid door bovennatuurlijke geesten. De gezondheid van het lichaam en de geest werd
bepaald door een evenwicht in de humores, de lichaamssappen. Een verstoring van het evenwicht
tussen de humores was verantwoordelijk voor afwijkend gedrag.
Hippocrates classificeerde abnormale gedragspatronen aan de hand van 3 hoofdcategorieën:
Melancholie categorie van de buitensporige depressie
Manie uitzonderlijke opwinding
Bezetenheid bizarre gedrag wat we tegenwoordig aanduiden met schizofrenie
In de middeleeuwen nam het geloof in bovennatuurlijke oorzaak weer toe, met name de doctrine
van de bezetenheid. Volgens deze doctrine is afwijkend gedrag een teken van bezetenheid door boze
geesten of de duivel. ‘Bezeten’ mensen werden bij voorkeur d.m.v. exorcisme of uitdrijvingen
behandeld. De heksenvervolgingen die plaatsvonden vanaf het einde van de 15e eeuw tot ver in de
17e eeuw werden uitgevoerd door inquisiteurs: door de katholieke kerk aangestelde
heksenvervolgers. Ook werd de zogenaamde drijftest bedacht. Verdachten werden in het water
gegooid om te achterhalen of ze bezeten waren door de duivel of niet. De test was gebaseerd op het
idee dat pure metalen naar de bodem zakte en onzuivere metalen naar de oppervlakte stegen.
Rond het jaar 1600 werden overal in Europa krankzinnigengestichten of ‘gekkenhuizen’ gebouwd.
Bewoners werden vastgeketend aan hun bedden en lagen soms in hun eigen vuil, of ze zwierven
zonder toezicht over het terrein. Rond 1800 kwamen er veranderingen. In de ogen van twee Franse
artsen, Jean-Baptiste Pussin en Phillipe Panel, waren mensen die afwijkend gedrag vertoonden
gewoon ziek en daarom hadden ze recht op menselijke bejegening. Deze visie was niet erg populair
want men beschouwde geestelijk gestoorden als een bedreiging voor de samenleving. Pussin en
Panel vonden een behandelfilosofie uit – morele therapie. Dit was gebaseerd op het idee dat
patiënten door menselijke behandeling en een verblijf in een ontspannen en respectvolle omgeving
weer normaal zouden gaan functioneren. In 1841 werd er besloten dat er een wet werd ontworpen
met daarin kwaliteitseisen die gesteld werden aan de behandeling en verpleging van psychiatrische
patiënten.
In de tweede helft van de 19e eeuw raakte het idee dat afwijkend gedrag succesvol kon worden
behandeld of genezen met behulp van morele therapie. Daarna volgde er weer een periode dat
deskundigen opnieuw meenden dat afwijkend gedrag ongeneeslijk was.
In de 20e eeuw is er veel veranderd in de wijze waarop met patiënten wordt omgegaan. Tot ruim na
de WOII vond de behandeling van patiënten met psychiatrische stoornissen veel plaats in
psychiatrische ziekenhuizen die ver van de bewoonde wereld in de natuur lagen. In het midden van
de jaren ’50 begon een nieuwe wind te waaien introductie van nieuwe, effectieve medicijnen en
nieuwe therapeutische behandelingen.
De antipsychiatrische beweging – deze beweging ging ervan uit dat psychische stoornissen niet
bestonden, maar een product of gevolg waren van de maatschappij. Patiënten moeten niet
behandeld worden.
Begin 21e eeuw zijn er grootschalige projecten ontwikkeld om patiënten met een psychische stoornis
in de maatschappij te houden. De patiënt wordt geacht voor zichzelf te kunnen zorgen en als hij of zij
niet gemotiveerd is mag die niet worden opgedrongen.
Bemoeizorg: een vorm van hulpverlening waarbij de hulpverleners zich voornamelijk richten op
‘zorgmijders’. Dit zijn mensen die in een behoeftige situatie verkeren, maar de stap naar de reguliere
hulpverlening niet kunnen of willen maken.
Evidence-based medicine (EBM): het streven om gebruik te maken van het best beschikbare bewijs
bij het maken van een keuze voor de behandeling van de patiënt.
3
, VISIES OP OORZAAK EN GEVOLG VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN
Psychiatrie, een inleiding – hoofdstuk 2
Het biologisch perspectief
Het uitgangspunt van het biologische perspectief is dat gedrag het resultaat is van het functioneren
van genen, hersenen, zenuw- en hormoonstelsel.
Opbouw zenuwstelsel
Ons zenuwstelsel is opgebouwd uit neuronen, zenuwcellen. Deze geven door het hele lichaam
signalen of ‘boodschappen’ door. Elk neuron heeft een cellichaam met daarin een kern zodat de cel
zijn werk kan doen. Aan het cellichaam zitten dendrieten, deze ontvangen zenuwimpulsen van
andere neuronen. Elk neuron heeft één axon, die zorgt ervoor dat de impulsen zich kunnen
voortbewegen. De axon eindigt in kleine, vertakte verdikkingen, de eindknopjes. De eindknopjes
zorgen ervoor dat de impuls naar een andere neuronen, spieren of klieren komt. De neuron ‘vuurt’
de impuls als het ware af. Om een impuls te ‘versturen’ wordt er gebruik gemaakt van
neurotransmitters.
Tussen neuronen bevindt zich de synaptische spleet zorgt ervoor dat het elektrische signaal
omgezet wordt in een chemisch signaal wanneer het signaal naar een andere zenuwcel kan
oversteken. Het signaal wordt m.b.v. neurotransmitters overgebracht. Nadat de neurotransmitters
hun werk hebben gedaan worden ze afgebroken of hergebruikt.
Onderdelen van het zenuwstelsel
Centrale zenuwstelsel (ruggenmerg en hersenen) CZS
→ Medulla – gebied in de achterhersenen dat de ademhaling en hartslag controleert.
→ Pons – gebied in de achterhersenen dat een rol speelt bij ademhaling en informatie
doorgeeft over bewegingen.
→ Cerebellum – gebied in de achterhersenen dat te maken heeft met coördinatie en
balans.
→ Thalamus – gebied in de voorhersenen dat sensorische informatie doorgeeft aan de
cortex (hersenschors) en een rol speelt in processen rond slaap en aandacht.
→ Hypothalamus – gebied in de voorhersenen dat betrokken is bij het reguleren van
lichaamstemperatuur, emoties en motivatie.
→ Limbische systeem – hypothalamus + delen v/d thalamus + andere delen van de
hersenen die betrokken zijn bij leren, herinnering en basale driften.
→ Basale ganglia – cluster van neuronen tussen de thalamus en het cerebrum dat
betrokken is bij de coördinatie van motorische processen.
→ Cerebrum (grote hersenen) – de grote massa in de voorhersenen die wordt gevormd
door twee hersenhelften.
Prefrontale cortex: plannen, organiseren, persoonlijkheid, temperament.
Motorische cortex: aansturen van lichaamsbewegingen op basis van motorische
informatie. Dit gedeelte wordt aangestuurd door beide hersenhelften.
Via het corpus callosum wordt er gecommuniceerd tussen de twee hersenhelften.
→ Cerebrale cortex (hersenschors) – is verantwoordelijk voor de verwerking van
sensorische stimuli en de aansturing van hogere mentale functies als denken en
taalgebruik.
Reticulaire activeringssysteem (RAS): gebied in de hersenen dat te maken heeft met aandacht,
slaap en arousal.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller akalshoven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.17. You're not tied to anything after your purchase.
