De Geo - De Geo Aarde Systeem aarde Studieboek Havo
Dit is een samenvatting van de hoofdstukken 1 en 2 van het boek systeem aarde. dit boek wordt gebruikt in 4 en 5 havo en in deze samenvatting staat alle informatie die je nodig hebt voor de pta van hoofdstuk 1 en 2 van systeem aarde, maar kan ook gebruikt worden voor het examen. zelf haalde ik een ...
Geologische tijdschaal = de tijd (in miljoenen jaren)
Onderverdeeld in tijdperken, perioden en tijdvakken
Relatieve tijdschaal = ouderdomsbepaling waarbij je ervan uitgaat dat tijdperken in de
aardgeschiedenis worden gekenmerkt.
Absolute ouderdomsbepaling = methode om de ouderdom uitgedrukt in (miljoenen) jaren te
bepalen.
- Aggregatietoestand = vast of vloeibaar
- Binnenmantel = vaste stof
- Buitenmantel = taai-vloeibaar of plastisch
De grens tussen de korst en de mantel wordt de Moholaag genoemd
De zuurstof rijke gesteenten van de korst en de zuurstof arme gesteenten van het vaste buitenste
deel van de mantel vormen samen de lithosfeer (steenschaal).
Paragraaf 2
Principe van het actualisme: natuurwetten zijn in het heden en verleden hetzelfde
Het heden is de sleutel tot het verleden
Supercontinent= Pangea
Paleomagnetisme = het gedrag van aardmagnetisme in het verleden
Paragraaf 3
De lithosfeer bestaat niet uit één geheel maar uit zes grote en een stuk of tien kleinere platen. Die
platen drijven op het deel van de buitenmantel dat taai-vloeibaar is. -> asthenosfeer.
De kern van de aarde is heel heet en verwarmt daardoor de ‘soep’ van de asthenosfeer.
Convectiestromen = stroming van vloeibaar gesteente die in de mantel opwelt, onder de lithosfeer
afkoelt, zijdelings wegstroomt en uiteindelijk weer daalt.
Plaatbewegingen:
Divergentie - vulkanisme (mid-oceanische rug)
Convergentie - botsen, gebergten/plooiing (Himalaya)
Subductie - zeebodem duikt onder landbodem (basalt onder graniet)
Transform - platen schuiven langs elkaar
, Divergentie:
Platen bewegen van elkaar af op de bodem van oceanen. De aardkorst ontstaat hier want het
materiaal dat naar boven komt stroomt naar twee zijden weg. Zo ontstaan onderzeese
gebergteketens, de mid-oceanische ruggen, met in het midden een laagte.
Het vulkanisme dat hiermee gepaard gaat is niet explosief, maar vrij rustig.
Convergentie:
Platen bewegen naar elkaar toe.
Bij oceanische platen duikt de oudste plaat onder de jongste plaat. Het gevolg is een vulkanische
eilandenboog met daarnaast een diepzeetrog.
Bij 2 continentale platen botsen ze tegen elkaar aan er ontstaan er plooiingsgebergten. Beide platen
hebben dezelfde soortelijke massa waardoor de ene korst niet onder de andere duikt. Het resultaat
is een kreukelzone van samengeperste gesteenten en de vorming van gebergte van grote hoogte. Als
bijkomend verschijnsel treden vaak aardbevingen op
Subductie:
Een oceanische plaat botst tegen een continentale plaat.
Oceanische plaat onder continentale plaat. Dit gebeurt ook onder invloed van convectiestromingen.
Dit gebied = subductiezone, aan het aardoppervlak: diepzeetrog.
Veel gebergte en vulkanisme, oceaanbodem kan tot 700 km duiken. Op ongv. 100 km diepte smelt
de oceanische korst en ontstaan er opstijgende bellen magma waarvan er sommige blijven steken en
sommige omhoog komen. Dit vormt een strook vulkanische eilanden.
Sedimenten en magma vormen een gasrijk magma. Daardoor is dit soort vulkanimse explosiever dan
dat bij de mid-oceanische ruggen.
Bij subductiezones kunnen ook zeer zware aardbevingen voorkomen. Op het wrijvingsvlak van de 2
platen bouwt zich namelijk een geweldige spanning op.
Transform:
Platen schuiven langs elkaar -> transforme plaatgrens. De lithosfeer wordt niet afgebroken en niet
opgebouwd. Langs elkaar schuren gaat met horten en stoten.
Bij een breuk zijn door spanningen in de aardkorst gesteenten langs breukvlakken gebroken. Er
ontstaan zo diverse blokken gesteente die langs de breuken kunnen verschuiven. Op deze manier
kan een serie naast elkaar gelegen hoge zones horsten en relatief lage delen slenken ontstaan.
De gebergten die hier ontstaan: breukgebergten.
Paragraaf 4
Eruptie= vulkaanuitbarsting, doorgaans gesmolten gesteente komt naar buiten.
Het herkomst gebied van de magma noem je de haard
Hoe groter de haard is, hoe langduriger de uitbarsting kan zijn.
Hoe dieper de haard ligt, hoe heftiger de uitbarsting kan zijn.
Platentektoniek = processen waarbij platen ontstaan, bewegen en verdwijnen
Hotspot: ook wel mantelpluim, brandt met tussenpozen een ‘gat’ in de bovenliggende aardkorst.
Boven zo’n hotspot ontstaat een vulkaan die langzaam wegdrijft met de plaat mee.
Schildvulkaan
De lava is heel vloeibaar, effusief (rustig).
Lavastromen worden over elkaar afgezet.
Brede basis, flauwe hellingen. Hotspots en mid-oceanische ruggen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller charlotteschenkeveld. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.73. You're not tied to anything after your purchase.
