Bevat de hoofdstukken 1 t/m 14, zonder hfst 4 en 10. Inclusief de artikelen "We zijn in de greep van een gezondheidspolitiek" en "Partydrugs en studenten: gebruik en kennis van risico's".
1.1: Inleiding
Psychopathologie: een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie dat zich bezighoudt met het
beschrijven van psychische stoornissen, oorzaken daarvan en behandelingen daarvoor. Het is een
deelgebied van de psychiatrie en de klinische psychologie.
Psychiatrie: medisch specialisme zat zich richt op de diagnostiek en behandeling van psychische
stoornissen.
Klinische psychologie: tak van de psychologie die zich bezighoudt met de beschrijving, de oorzaken
en de behandeling van psychische stoornissen om het geestelijk welzijn te bevorderen.
Psycholoog: iemand die de universitaire opleiding psychologie heeft voltooid.
GZ-psycholoog: psycholoog die na zijn studie een aanvullende opleiding heeft gevolgd. Is bevoegd tot
het diagnosticeren en behandelen van psychische stoornissen.
Psychotherapeut: iemand die na de studie psychologie of geneeskunde een vervolgopleiding heeft
gedaan, waardoor hij bevoegd is tot het geven van psychotherapeutische behandelingen.
Psychiater: iemand die na de studie geneeskunde een vervolgopleiding heeft gedaan waarin hij/zij
zich heeft gespecialiseerd in het diagnosticeren en behandelen van patiënten met psychische
stoornissen. Mag medicatie voorschrijven.
Eén op de twee Nederlanders krijgt op een bepaald moment in zijn leven rechtstreeks te maken met
een diagnosticeerbare psychische stoornis.
Psychische stoornis: het geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen dat wordt
gekenmerkt door onder andere een storing in het functioneren, en (persoonlijk) lijden.
Symptoom: specifieke kenmerken of eigenschappen die passen bij een bepaald psychische stoornis.
Praten over afwijkende emoties, gedachten en gedrag is niet ‘waardevrij’: wat ‘normaal’ en
‘abnormaal’ wordt genoemd hangt voor een groot deel af van de sociaal-culturele omgeving.
1.2: Hoe noemen en definiëren we afwijkend gedrag?
De term ‘psychische stoornis’ wordt gebruikt omdat dit meer recht doet aan een bredere kijk op
afwijkend gedrag: naast biologische en genetische aspecten is er ook aandacht voor psychologische
en sociaal-culturele invloeden.
De meest gebruikte criteria voor afwijkend gedrag zijn:
Uitzonderlijk: uitzonderlijkheid op zichzelf is onvoldoende om gedrag afwijkend te noemen;
topsporters/recordhouders zouden dan ook afwijkend zijn
Sociaal afwijkend: alle samenlevingen hebben normen/maatstaven die bepalen welke
vormen van gedrag acceptabel zijn in een bepaalde context. Behandelaars moeten hierbij
rekening houden met culturele verschillen.
Foute perceptie of interpretatie van de realiteit: wanneer mensen zeggen dingen te
zien/horen die niet bestaan of bijvoorbeeld last hebben van wanen.
, Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon: heftige emoties die lange tijd na de aanleiding
van de emoties nog in alle hevigheid aanwezig zijn.
Ongepast of contraproductief gedrag:
o Gedrag dat geen bevrediging maar onprettige gevoelens oproept.
o Gedrag dat ons beperkt in ons vermogen om bepaalde rollen te vervullen of ons
ervan weerhoudt om ons aan onze omgeving aan te passen.
Gevaar: gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor anderen.
o Sociale context van belang.
Belangrijke vragen bij alle invalshoeken en modellen zijn:
Wat is het afwijkende in het gedrag en welke karakteristieken heeft dit gedrag?
Welke oorzaken voor het afwijkende gedrag onderscheiden we?
Hoe gaan we om met een persoon die afwijkend gedrag vertoond en hoe behandelen we
hem/haar?
Draagt de cultuur waarin de persoon leeft bij aan het afwijkende gedrag? Hoe?
Culturele aspecten van afwijkend gedrag
Ziekten:
Indianen maken onderscheid in ziekten:
1. De ziekten van de witte man: ziekten die het gevolg zijn van invloed buiten de cultuur,
bijvoorbeeld alcoholverslaving.
2. Indiaanse ziekten: hulp van traditionele genezers, sjamanen en medicijnmannen/vrouwen.
Angst:
Westerlingen: vaak angst in de vorm van bezorgdheid over bijvoorbeeld werk of geldzorgen.
Afrikaanse cultuur: vrees om niet te kunnen voortplanten
Australische Aboriginals: angst voor tovenarij
Woorden zoals ‘depressie’ en ‘geestelijke gezondheid’:
China/Verre Oosten: meer nadruk op de fysieke of somatische symptomen van depressie.
Westerse cultuur: meer nadruk op de psychologische symptomen.
1.3: Historische visies op afwijkend gedrag
Griekse Oudheid: Hippocrates
Stelde dat de gezondheid van het lichaam en de geest wordt bepaald door een evenwicht in de
humores: de lichaamssappen slijm, zwarte gal, bloed en gele gal
Flegmatiek: lethargisch of traag persoon, veroorzaakt door een overvloed aan slijm (flegma)
Melancholie/depressie: overschot aan zwarte gal
Sanguinische dispositie: vrolijk, zelfverzekerd en optimistisch; door overvloed aan bloed.
Cholerisch/driftig: door overvloed aan gele gal
Hippocrates classificeerde abnormale gedragspatronen aan de hand van drie hoofdcategorieën die nu
nog herkenbaar zijn:
Arabische psychiatrie bloed op: veel aandacht voor behandelingen, theorieën en diagnostiek.
Typerend was de mensgerichte benadering van geestesziekten.
Leidde tot gedetailleerd overzicht van psychische stoornissen, goed ontwikkelde behandelingen en
gespecialiseerde psychiaters.
Middeleeuwen: exorcisme en heksenvervolging
Het geloof in bovennatuurlijke oorzaken nam weer toe, met name de doctrine van bezetenheid van
de katholieke kerk. Volgens de katholieke kerk was afwijkend gedrag een teken van bezetenheid.
Exorcisme/uitdrijving: exorcisten moesten de boze geesten overtuigen dat het lichaam niet
bewoonbaar was, door gebed, bezweringen, afranselen en uithongeren.
De heksenvervolging werd uitgevoerd door inquisiteurs: verdachten die hun hoofd boven water
wisten te houden waren onzuiver en spanden dus samen met de duivel. Veel van deze vrouwen
vertoonden gedrag wat nu overeenkomsten vindt met schizofrenie.
Geloof in natuurlijke oorzaken was niet verdwenen: Belgische renaissancistische arts Johann Weyer
nam het stokje over van Hippocrates en Galenus door te stellen dat afwijkend gedrag en afwijkende
gedachten worden veroorzaakt door lichamelijke problemen.
1600: Gekkenhuizen
Rond het jaar 1600 werden krankzinnigengestichten/gekkenhuizen gebouwd waarin zowel bedelaars
als psychisch gestoorden woonden, vastgeketend of onder geen toezicht. Publiekattractie: mensen
kwamen tegen betaling kijken.
Vanaf 1800: hervormingen
Morele therapie: Franse artsen Pussin en Pinel stelden dat mensen die afwijkend gedrag vertoonden
ziek waren en recht hadden op een menselijke bejegening.
In Nederland betekende Prof. dr. J.L.C. Schroeder van der Kolk veel voor de ontwikkeling van de
psychiatrische behandeling en verpleging. Hij veranderde het oorspronkelijke ‘Dolhuys’ in een
modern gesticht. Dit leidde tot de invoering van de Nederlandse Krankzinnigenwet: kwaliteitseisen
aan de behandeling en verpleging van psychiatrische patiënten.
In de tweede helft veranderde de morele therapie weer terug naar het idee dat afwijkend gedrag
ongeneeslijk was. Er kwamen weer veel psychiatrische ziekenhuizen met onethische
omstandigheden. Er werden ook nog lang lobotomieën uitgevoerd: delen van de hersenen worden
verwijderd of het voorste deel van de hersenen wordt heen en weer bewogen.
In de 20e eeuw kregen psychiatrische ziekenhuizen betere omstandigheden, maar ze werden nog wel
afgezonderd van de rest van de wereld.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller irenevast. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.06. You're not tied to anything after your purchase.
