Uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 10 t/m 16 van het boek "Gezondheidspsychologie, 4e editie". Daarnaast samenvatting van de filmpjes: Wat is stress en wat kunnen we eraan doen?; The fight, flight, freeze response; Bucket; How to make stress your friend; Stress window of tolerance; uitzending L...
Samenvatting stress en
gezondheidspsychologie
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE HFST 10 T/M 16 EN VERPLICHTE
FILMPJES
,Gezondheidspsychologie hoofdstuk 10 t/m 16
Hoofdstuk 10: Stress, gezondheid en ziekte: theorie
10.1: Concepten van stress
Stress = een toestand van druk of belasting die ontstaat als de aanpassingsmogelijkheden in een
bepaalde levenssituatie worden overschreden.
Stress wordt vaak op drie manieren onderzocht:
1. Stress als reactie op een stimulus (stressor)
Stimulus (stressor) = een stimulus of factor die stress kan veroorzaken
Focus op de stressvolle gebeurtenis zelf en de externe omgeving
Bijvoorbeeld stressoren als catastrofale gebeurtenissen of belangrijke levensgebeurtenissen.
Levensgebeurtenis = gebeurtenis in iemands leven die als positief of als negatief kan worden ervaren
(bijvoorbeeld trouwen of werkloos worden), maar waarvoor op z’n minst enige aanpassing nodig is
van de betrokkene.
Benadering van Holmes en Rahe:
o Levensgebeurtenissen werken cumulatief: hoe meer, hoe meer kans op problemen.
Specifieke gebeurtenissen hebben een nadelig effect op elkaar.
o Social readjustment rating = schaal van 11 tot 100 punten die gebeurtenissen op hun
ernst waarderen.
LCU’s/life change units = de waarde op de social readjustment rating.
Hoe hoger de LCU’s, hoe meer negatieve gevolgen voor de gezondheid.
o Kritiek op de meting van levensgebeurtenissen:
Het ging hier om retrospectief onderzoek (=onderzoek waarbij de metingen
of waarnemingen al verricht zijn en de onderzoeksobjecten gegeven voordat
de studie ervan gebeurt)
Er werd aan zieke mensen gevraagd of ze voorafgaand een
levensgebeurtenis hadden meegemaakt > foute attributie, mensen
zoeken verklaringen.
Studies met prospectieve opzet gaven veel zwakkere relaties tussen
ziekte en levensgebeurtenissen.
Items in de vragenlijst waren niet wereldwijd passend en niet alledaags.
Bijvoorbeeld: afhankelijk van leeftijd komen sommige items niet voor
(zoals echtscheiding).
Items kunnen onderling elkaar versterken of verminderen en zijn soms
onderling vervlochten.
Ambivalente gebeurtenissen: bijvoorbeeld “een verandering van sociale
activiteiten” kan verschillende dingen betekenen.
Het koppelen van LCU’s aan gebeurtenissen verondersteld onterecht dat
mensen gebeurtenissen op dezelfde manier beoordelen.
, Inconsistenties in de rapportage van ‘ernstig’ tussen de checklist en het
interview.
De levensgebeurtenissen benadering van stress behandelt niet systematisch de vele interne en
externe factoren die het verband tussen de gebeurtenis en de uitkomst kunnen modereren.
Interne factoren: aandacht verschoven naar omgevingssensitiviteitsgen = een gen dat
mogelijk de emotionele en gedragsmatige respons van een persoon beïnvloedt bij
blootstelling aan stressvolle levensgebeurtenissen.
o Nog weinig steun en geen conclusies.
Dagelijkse ergernissen zijn ook onderzocht, naast grote levensgebeurtenissen.
Er werd vanuit gegaan dat deze ergernissen geen grote aanpassingen vergden, maar vooral
invloed hebben op iemands leven als ze frequent optraden, chronisch waren of gedurende
een bepaalde periode vaak voorkwamen.
Uitkomsten:
o Sterk verband met negatieve geestelijke en lichamelijke gevolgen
o Verschil tussen levensfasen en sekse
Vrouwen zowel bij negatieve als positieve gebeurtenissen meer stress.
2. Stress als een transactie
Stress wordt ook gezien als een subjectieve ervaring, die door een objectieve waarnemer kan worden
beschouwd als al dan niet passend bij de situatie die de reactie oproept.
Door middel van een experiment van Speisman werd gemeten wat het belang van
psychologische processen bij stress is, door middel van arousal bij films te meten.
o Arousal = de activatietoestand van het centrale en autonome zenuwstelsel. Activatie
van het centrale zenuwstelsel (met name van hersenfuncties) houdt verband met de
mate van mentale alertheid of bewustzijn.
o Vier groepen werden verschillend ingeleid:
Afstandelijke reactie = het innemen van een afstandelijk, vaak
wetenschappelijk standpunt over een gebeurtenis of stimulus, met als doel
de activering van emoties te verminderen.
Ontkenningsreactie = het innemen van een standpunt waarbij alle negatieve
implicaties van een gebeurtenis of stimulus worden ontkend > onbewust een
afweermechanisme
Groep waarbij de bedreigende situatie werd benadrukt
Controlegroep zonder inleiding.
o Uitkomst: distantiëring- en ontkenningsgroep vertoonde minder stress dan groep 3.
Het cognitieve, transactionele stressmodel: Richard Lazarus stelt dat stress een gevolg is van de
interactie tussen iemands eigenschappen of beoordelingen, de externe of interne gebeurtenissen
(stressor) en de interne of externe hulpmiddelen waarover iemand beschikt.
o Beoordeling = iemands interpretatie van situaties, gebeurtenissen of gedrag.
o Model stelt dat mensen beginnen met een proces van beoordeling wanneer ze met
een nieuwe of veranderende omgeving te maken krijgen.
Primaire beoordeling
Secundaire beoordeling
, Primaire beoordeling: iemand overdenkt de kwaliteit, de aard en het belang van een stimulus
(stressor).
Lazarus onderscheid 3 typen stressoren:
o Stressoren die schade berokkenen (heeft vaak al plaatsgevonden)
o Stressoren die een bedreiging vormen (toekomstige schade)
o Stressoren die een uitdaging vormen
Stressoren die niet als schadelijk, bedreigend of uitdagend beoordelen interpreteren we als
goedaardig en vergen geen verdere actie.
“Moet ik hier mee omgaan? Is dit relevant voor mij?”
Secundaire beoordeling: iemand beoordeelt de hulpmiddelen en het vermogen om met een stressor
om te gaan.
Zowel interne (kracht, karaktereigenschappen) als externe (sociale ondersteuning, geld)
hulpmiddelen.
“Hoe ga ik dit oplossen? Wat kan van nut zijn?”
Men zal stress ervaren indien de vermeende schade of bedreiging hoog is en het vermeende
vermogen tot coping gering.
Ontwikkelingen in het model van Lazarus:
Hans Selye (1974): maakte onderscheid tussen goede en slechte stress.
o Eustress = stress die gepaard gaat met positieve gevoelens of een toestand van
gezondheid (bijvoorbeeld stress om een sportwedstrijd te winnen)
o Distress = stress die vergezeld wordt door negatieve gevoelens en een verstoring van
de lichamelijke toestand.
Lazarus voerde in samenwerking met Smith een aantal veranderingen door in het oude
cognitieve transactionele stressmodel
o Primaire beoordeling is veranderd naar een beoordeling van egobetrokkenheid: een
bedreiging van het zelfgevoel of van de sociale waardering wekt woede op; een
schending van morele codes resulteert in schuldgevoel; en elke existentiële
bedreiging genereert angst.
Motivationele relevantie: de mate waarin de gebeurtenis relevant geacht
wordt voor iemands huidige doelen en verplichtingen
Motivationele congruentie: de mate waarin de situatie gezien wordt als
congruent met de huidige doelen.
Stress kwam vooral voor in situaties waar de relevantie hoog was en
de congruentie laag.
o In navolging werd de secundaire beoordeling complexer
Interne/externe verantwoordelijkheid: (schuld/verdienste in het oude model)
de verantwoordelijkheid voor de gebeurtenis
Woede > ander de schuld geven
Schuldgevoel > zelf de schuld geven
Vermogen tot probleemgerichte coping: bestudeert de mate waarin de
situatie als veranderbaar wordt beleefd via instrumentele mogelijkheden
voor coping.
Vermogen tot emotiegerichte coping: houdt zich bezig met het vermeende
vermogen emotioneel gezien om te gaan met de situatie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller irenevast. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.36. You're not tied to anything after your purchase.
