Summary
Samenvatting Eigentijdse Geschiedenis - Syllabus - Maarten van Ginderachter
- Course
- Institution
Samenvatting van de syllabus Eigentijdse Geschiedenis uit het jaar 2021, gegeven door Maarten van Ginderachter. 15/20 gehaald
[Show more]
Seller
Follow
laureput
Reviews received
Content preview
EIGENTIJDSEGESCHIEDENIS
Maarten Van Ginderachter
Laure Put
Uantwerpen, faculteit letteren en wijsbegeerte, departement geschiedenis
Academiejaar 2021-2022
1
,INHOUD
1 Inleiding ................................................................................................................................................................ 3
1.1 Wat is eigentijdse geschiedenis .................................................................................................................... 3
1.2 De geschiedenis van het vakdomein ‘eigentijdse geschiedenis’ ................................................................... 4
1.3 Globale samenhangen en de spanning tussen globalisering en fragmentering ........................................... 4
2 Ecologie: biosfeer onder druk .............................................................................................................................. 6
2.1 Bodem ........................................................................................................................................................... 6
2.2 Lucht .............................................................................................................................................................. 8
2.3 Water ............................................................................................................................................................ 9
3 Demografie en energie: oorzaken van de menselijke druk op het milieu ......................................................... 10
3.1 Bevolkingsgroei en urbanisering ................................................................................................................. 10
3.1.1 Mortaliteitstransitie: ziektebestrijding en voedselvoorziening ........................................................... 10
3.1.2 Fertiliteitstransitie: urbanisering en industrialisering .......................................................................... 14
3.2 Energiebehoeften, industrialisering en massaconsumptie ......................................................................... 14
4 Economie en maatschappij: de wereld als markt .............................................................................................. 15
4.1 Economische globalisering .......................................................................................................................... 15
4.1.1 Keynesiaanse tijdperk: gemengde economie (1945-1973) .................................................................. 16
4.1.2 Tijdperk van deregulering: neoliberale markt (1973-heden) ............................................................... 18
4.2 Armoede en ongelijkheid ............................................................................................................................ 20
5 Internationale politiek: orde en wanorde .......................................................................................................... 22
5.1 VS en USSR: van koude vrede naar koude oorlog (1945-1950) .................................................................. 22
5.1.1 Onmiddellijke naoorlog ........................................................................................................................ 22
5.1.2 Blokvorming en containment ............................................................................................................... 28
5.2 Dekolonisatie Azië en globalisering Koude Oorlog (1945-1953) ................................................................. 30
Ontwikkelingen Azië ...................................................................................................................................... 31
5.3 Tussen koude oorlog en confrontatie (1950-1962)..................................................................................... 33
5.4 De non-aligned movement en de ‘derde wereld’ ....................................................................................... 37
5.5 Het einde van de bipolaire wereldorde (1962-1991) .................................................................................. 41
5.5.1 Detente en het bipolarisme onder druk (1962-1979) .......................................................................... 41
5.5.2 Ineenstorting tweede wereld (1979-1991) .......................................................................................... 44
Belangrijke gebeurtenissen ................................................................................................................................... 50
Belangrijke leiders ................................................................................................................................................. 57
2
,1 INLEIDING
Syllabus: 5-14
1.1 WAT IS EIGENTIJDSE GESCHIEDENIS
• Beginpunt: drie soorten afbakeningscriteria
o Methodologisch (/heuristisch)
▪ Bronnen en artefacten
• Standaard: overheidsdocumenten, verhalende bronnen, prenten,
onuitgegeven archiefstukken en gebruiksvoorwerpen uit het dagelijkse
leven
• Nieuw: radio, film, televisie en internet (audiovisueel en digitaal)
o Begin eigentijdse periode gekoppeld aan doorbraak media
▪ Orale bronnen: levende getuigen (nieuwe bronnen creëren)
• Vlottende begindatum
o Inhoudelijk
▪ Periode met meest recente fundamentele verschuiving
• Barraclough: "Contemporary history begins when the problems which are
actual in the world today first take visible shape."
o Vlottende begindatum
▪ 1890: revolutionaire verandering en crisis (Barraclough)
▪ 1870: Frans-Duitse oorlog (patroon Brits-Franse rivaliteit
doorbroken)
▪ 1917: intrede VS in WOII en Oktoberrevolutie in Rusland
zijn aanzet tot bipolaire wereld (Zeitgeschichte Duitsland,
herzien na val communisme)
▪ 1789: Franse revolutie (histoire contemporaine Frankrijk)
o Problemen veranderen
o Problemen zijn regionaal verschillend
▪ Zelfs binnen West-Europa geen eensgezindheid over
beginpunt
o Causaliteit: hoe ver terug om wortels hedendaagse problemen
bloot te leggen
o Arbitrair
▪ Willekeurig
▪ Begindatum koppelen aan uitvinding
▪ 1838: eerste daguerreotype (foto’s)
▪ 1857: eerste geluidsopnames
• 1945
o Arbitrair: vooroorlogse evoluties blijven doorlopen
o Inhoudelijk: kwalitatieve en kwantitatieve verschuivingen, versnelling historische processen
▪ Sociaal: omkering internationale migratiepatroon
• 1870-1940: uittocht migranten uit West-Europa
• Plaats gemaakt voor immigratiegolf
▪ Economisch
• Eind 18e eeuw: Oosten > Westen
• 19e eeuw: verschuiving zwaartepunt (Azië => Europa en Noord-Amerika)
• 2e helft 20e eeuw: beweging stil, omgekeerde evolutie
• Handelsruimte verschoven: Atlantische => Stille Oceaan
3
, o Import-exportstromen: Noord-Amerika – Oost-Azië > Noord-
Amerika – Europa
o Versnellingen
▪ Wereldbevolking
▪ Economie: stijging BBP
• 1500-1820: 0.3% (0.3% per capita)
• 1820-1950: 1.6% (0.9% per capita)
• 1950-1998: 3.9% (2.1 % per capita)
▪ Globale energieverbruik
• 1850: 40x minder
• 1900: 15x minder
• 1945: 5 à 8x minder
•
1.2 DE GESCHIEDENIS VAN HET VAKDOMEIN ‘EIGENTIJDSE GESCHIEDENIS’
• Geschiedschrijving: steeds meer geassocieerd met verre verleden
o Recente geschiedenis beschrijven: ‘onwetenschappelijk’
▪ Te dichte betrokkenheid
▪ Schaarste onuitgegeven archiefmateriaal
▪ Historici schreven als publicist/journalist, niet academicus
o Grote oorlog: eerste doorbraak studie eigentijdse geschiedenis
▪ Veelheid aan werken over Eerste Wereldoorlog
▪ Overheidsarchieven openbaar gemaakt in jaren 20-30
▪ Pas in 1945 academische erkenning
• Ook recente geschiedenis bestuderen
• Duitsland: ‘onthechte’ geschiedschrijving = mislukking
o Zeitgeschichte: academische erkenning
• Post-structuralisme: inzicht dat elke vorm van geschiedschrijving subjectief
is
o Verdwijnen harde onderscheid ‘objectieve verre verleden’ en
‘subjectieve dichte verleden’
1.3 GLOBALE SAMENHANGEN EN DE SPANNING TUSSEN GLOBALISERING EN
FRAGMENTERING
• Rode draad
o Globale samenhang
▪ Geografisch: verschillende delen wereld
▪ Ecologisch: mens – milieu
▪ Sociaal – economisch – politiek – cultureel – demografisch
▪ vb. nauwe interactie tussen bevolkingsdruk, ecologische uitputting, de economische
integratie van de wereldvoedselmarkt en de volksgezondheid
o Spanning
▪ Globale integratie – lokale fragmentatie
• Globalisering:
o Over een steeds groter geografisch gebied worden de
verbindingen tussen gemeenschappen steeds talrijker, intenser,
sneller en invloedrijker
o Vier dimensies:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laureput. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.86. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83637 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
