Practicum Juridische en Ethische Vaardigheden 1 (FSWE2065)
Institution
Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
Book
Recht begrepen - Jeugdrecht begrepen
Samenvatting van het boek Jeugdrecht Begrepen (8e herziene druk), voor het practicum Juridische en Ethische Vaardigheden (Erasmus Universiteit Rotterdam)
Hoofdstuk 1 - Inleiding recht 2
Hoofdstuk 2 - De ouders van de jeugdige 3
Hoofdstuk 3- Het gezag over de jeugdige 7
Hoofdstuk 4 - De jeugdige en de scheiding van zijn ouders 14
Hoofdstuk 5 - De rechtspositie van de jeugdige 19
Hoofdstuk 6 - De rechtspositie van de jeugdige 20
Hoofdstuk 7 - Kinderbeschermingsmaatregelen 21
Hoofdstuk 8 - Beëindigen van het gezag 28
Hoofdstuk 11 - Inleiding strafrecht 29
Hoofdstuk 12 Materieel strafrecht 30
Hoofdstuk 15 - Straffen en maatregelen voor jeugdigen 32
Hoofdstuk 16 - Organisatie van de jeugdhulp 37
Hoofdstuk 17 – Privacy en dossier 41
Hoofdstuk 18 - Rechtspositie van de cliënten in de jeugdhulp 45
,Hoofdstuk 1 - Inleiding recht
1.2 Omschrijving en doel
Doel van het recht: rechtvaardigheid, gelijkheid, beschermen van de zwaksten en conflictbeheersing.
Het is een zaak van de politiek welk doel moet worden nagestreefd.
Daarnaast heeft het recht ook een technisch doel: het ordenen van de samenleving en het geven van
regels om conflicten te voorkomen → het recht is het geheel van overheidsregels dat de samenleving
ordent.
1.3 Rechtsgebieden
Om enige ordening aan te brengen in de massa rechtsregels wordt het recht ingedeeld in
verschillende onderdelen → rechtsgebieden
Staatsrecht
- Geeft de basisregels voor de organisatie van de overheid. Biedt een beschrijving van de
verschillende organen van de overheid. Beschrijft onderlinge verhouding en geeft regels voor
de relatie tussen burger en overheid. Belangrijkste wet: Grondwet
Bestuursrecht
- Het bestuursrecht geeft regels over de bestuurstaak van de overheid → ordenende taak, en
geeft regels voor de uitoefening hiervan. Daarnaast biedt het bestuursrecht burgers die zich
tegen handelingen of besluiten van de overheid willen verzetten, mogelijkheden voor bezwaar
en beroep. Belangrijkste wet: Algemene wet bestuursrecht, Jeugdwet.
Strafrecht
- Beschrijft verboden gedragingen, die de rechtsorde (rust en veiligheid) zo schenden dat een
bestraffende reactie van de overheid moet volgen.
- Wetboek van Strafrecht: strafbepalingen
- Wetboek van Strafvordering: beschrijft de rechten van de verdachten, bevoegdheden
van de politie en justitie en gaat in op de gang van zaken tijdens het strafproces
Burgerlijk recht
- Regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling. Bestaat uit drie onderdelen: (1)
personen- en familierecht, waarin de familierechtelijke relaties tussen mensen worden
geregeld, (2) vermogensrecht, dat de zakelijke relaties tussen personen regelt, en (3)
rechtspersonenrecht, hoe een rechtspersoon (organisatie of onderneming) moet worden
opgericht en wie het binnen de rechtspersoon voor het zeggen hebben.
- Burgerlijk Wetboek: rechten en plichten van burgers (materieel burgerlijk recht)
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering: procesrecht met de gang van zaken
tijdens een burgerlijk proces, de rol van de advocaat etc. (formeel burgerlijk recht).
Omschrijving
- Jeugdrecht: geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt. Dit is geen eigen
rechtsgebied en valt ook niet onder één rechtsgebied. Het bestaat uit onderdelen uit de
verschillende rechtsgebieden die over jeugdigen gaan of voor jeugdigen belangrijk zijn (zoals
burgerlijk recht, strafrecht en bestuursrecht).
1.4 Materieel recht en formeel recht
- Materieel strafrecht: beschrijft de strafbepalingen.
- Formeel (proces-) strafrecht: geeft aan wat er gebeurt als er eenmaal een strafbaar feit is
gepleegd → de rechten van de verdachte, de positie van de raadsman, de bevoegdheden
van de politie en justitie om de waarheid te achterhalen, de gang van zaken tijdens de
rechtszaak, enz.
→ regelt de wijze waarop het materieel recht gehandhaafd wordt en beschrijft wat er gebeurt
als het materiaal recht geschonden wordt.
,1.5 Nationaal en internationaal recht
- Nationaal recht: recht van ieder land om zijn eigen rechtsregels te maken die gelden op het
grondgebied van dat land.
- Internationaal recht: regelt de rechtsrelaties tussen verschillende staten → worden vastgelegd
in internationale verdragen.
Hoofdstuk 2 - De ouders van de jeugdige
2.1 Inleiding
Door juridisch ouderschap ontstaat een levenslange band tussen ouders en kinderen, die blijft
bestaan ongeacht wat er in het leven van ouder en kind gebeurt.
2.2 Juridische moeder
Moeder is de vrouw uit wie het kind is geboren (art. 1:198 BW). De biologische moeder is de
juridische moeder. Deze regel geldt ook als er bij de bevruchting genetisch materiaal van anderen is
ingebracht.
2.3 Juridische vader
De juridische vader is de man (art. 1:199 BW)
1. die bij de geboorte met de moeder is gehuwd/geregistreerd partnerschap heeft;
2. die de jeugdige heeft erkend;
3. van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld;
4. die de jeugdige heeft geadopteerd.
1. Met de moeder gehuwd of geregistreerde partner van de moeder
Juridisch vader van het kind is de man die op het moment van de geboorte getrouwd is met de vrouw
die het kind ter wereld brengt. Ook de man die op het moment van de geboorte de geregistreerde
partner van de moeder is, wordt bij de geboorte automatisch de juridische vader van het kind.
- Overlijdt een man tijdens het huwelijk en brengt de vrouw een kind ter wereld binnen 306
dagen na dit overlijden, wordt de overleden man gezien als de juridische vader van het kind
(art. 1:201 BW).
- Als een kind in een huwelijk wordt geboren, terwijl het is verwerkt door een andere man,
worden de echtgenoten de ouders.
Vaderschap ontkennen
→ De man, de vrouw en het kind kunnen de rechtbank verzoeken het vaderschap dat door een
huwelijk is ontstaan, te ontkennen.
- Voorwaarde: de man is niet de biologische vader van het kind (DNA). Als de rechtbank
instemt met het ontkenningsverzoek, dan is de man niet langer de juridische vader van het
kind (art. 1:200 BW).
2. Erkenning
Als de vrouw op het moment van de geboorte geen formele relatie heeft, krijgt het kind door de
geboorte alleen een moeder. In dat geval kan een man de juridische vader worden door het kind te
erkennen (art. 1:203 BW).
→ Erkennen = de man verklaart bij de Burgerlijke Stand van de gemeente dat hij de juridische vader
van het kind wil zijn.
Bij erkenning gaat het om een juridische daad: de man schept door de erkenning een
familierechtelijke relatie tussen hem en de jeugdige.
- Een jeugdige die eenmaal een juridisch vader heeft, houdt deze man in principe zijn hele
leven als juridische vader, ook na overlijden of een scheiding. Kortom, alleen in die gevallen
, waarin er alleen een moeder is, is er de ruimte voor een man om door erkenning het juridisch
vaderschap op zich te nemen.
Toestemming van moeder en kind
Een man beslist niet alleen zelf over de erkenning:
● Voor de erkenning van een jeugdige tot 16 jaar heeft de man toestemming van de moeder
nodig.
● Is de jeugdige tussen de 12 en 16, dan moeten moeder en jeugdige beide toestemming
geven.
● Is de jeugdige 16 of ouder, dan is alleen de toestemming van de jeugdige nodig.
Geen toestemming toch erkenning
Geven moeder en/of jeugdige geen erkenning, dan gaat de erkenning in principe niet door. Maar een
man die kan aantonen dat hij de verwekker is van de jeugdige, hoeft zich niet bij de weigering van de
moeder neer te leggen (art. 1;204 lid 3 BW). Hij kan de rechtbank vragen om vervangende
toestemming. De rechter geeft de man toestemming voor de erkenning als hij meent dat de
erkenning:
● de belangen van het kind niet zal schaden;
● de belangen niet zal schaden die de moeder heeft bij een ongestoorde verhouding met haar
kind.
Ook de man of vrouw die sperma- of eiceldonor is, heeft het recht om, als de erkenning door de
moeder is geweigerd, de rechtbank om vervangende toestemming te vragen.
- Voorwaarde: de man of vrouw staat in een 'nauwe persoonlijke betrekking' (family life) tot de
moeder of het kind of heeft gestaan.
Erkenning is niet mogelijk (art. 1:204 BW)
● Door een man die, vanwege te nauwe verwantschap, geen huwelijk met de moeder zou
mogen sluiten;
● Door een man die nog geen 16 jaar oud is;
● Door een man die onder curatele staat, tenzij hij toestemming heeft van de kantonrechter;
● Als de jeugdige al twee juridische ouders heeft.
Opmerking:
- Erkenning gebeurt vaak na de geboorte, maar kan ook voor de geboorte.
- Door de erkenning ontstaat vaderschap vanaf het moment van de erkenning, deze heeft geen
terugwerkende kracht tot aan de geboorte.
Ongedaan maken van de erkenning
Een erkenning is definitief en kan niet zomaar ongedaan worden gemaakt. Alleen als de erkenner niet
de biologische vader is, zet de wetgever de deur voor het ongedaan maken van de erkenning op een
kier (art. 1:205 BW).
3. Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap (art. 2:207 BW)
Bij gerechtelijke vaststelling van het vaderschap legt de rechter juridisch vaderschap aan de
verwekker op (alleen mogelijk als deze 16+ is). Als de moeder of jeugdige kan aantonen dat de man
de verwekker is, dan kunnen de moeder (tot de jeugdige 16 is) en de jeugdige (vanaf 12) de rechter
vragen het vaderschap van de man vast te stellen. Een man kan zelf niet om gerechtelijke vaststelling
van het vaderschap vragen.
Vaderschapsactie: de moeder vraagt de rechter slechts om de verwekker van haar kind te verplichten
een bijdrage te leveren aan de kosten van studie en levensonderhoud van zijn kind. Het BW legt
, namelijk niet alleen de juridische ouders, maar ook de verwekker de plicht op om voor de
kosten te zorgen (art. 1:394 BW).
Duo-ouderschap
Het is voor een vrouw ook mogelijk om de tweede juridische ouder te worden.
● De vrouw met wie de moeder bij de geboorte getrouwd is, wordt automatisch de tweede
ouder van het kind.
- Voorwaarde: kind is verwekt met genetisch materiaal dat is verstrekt door een
officiële donorbank.
● Een vrouw kan in alle andere gevallen met toestemming van de moeder (en het kind indien
12+) een kind erkennen.
● Heeft een vrouw die als levensgezel van de moeder heeft ingestemd met een daad van
verwekking van het kind, het recht om vervangende toestemming voor de erkenning te
vragen bij de rechtbank.
● De moeder en het kind kunnen gerechtelijk het duo-ouderschap van een vrouw laten
vaststellen als deze vrouw de levensgezel is van de moeder en heeft ingestemd met een
daad van verwekking van het kind.
NB Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben.
Ontstaan ouderschap
2.4 Adoptie
Ook adoptie is een manier om juridisch vader of moeder te worden. Door adoptie (art. 1:227 BW)
ontstaat een juridische ouder-kind relatie. Hierbij worden de juridische banden met de oorspronkelijke
ouders verbroken → adoptie is dus zeer ingrijpend en daarom een allerlaatste middel.
→ Adoptie is dus een uitzondering op de regel dat juridisch ouderschap een levenslange band schept
tussen ouder en kind.
NB Door de adoptie ontstaat niet alleen ouderschap maar ook gezag.
Voorwaarden voor adoptie
Algemene voorwaarde
● Adoptie is alleen mogelijk als de adoptie in het kennelijk belang is van de jeugdige.
● De jeugdige heeft niets meer te verwachten heeft van zijn eigen ouders → de ouders hebben
hem niets meer in hun ouderrol te bieden.
Voorwaarden adoptiekind
● Jeugdige kan alleen worden geadopteerd als hij op het moment van het adoptieverzoek
minderjarig is.
● Is de jeugdige 12 of ouder, moet de rechter hem vragen hoe hij over de adoptie denkt. Bij
bezwaar gaat de adoptie niet door
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pedagogischewetenschappenEUR. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.71. You're not tied to anything after your purchase.
