Bestuursrecht: Kern van het bestuursrecht – Samenvatting
Hoofdstuk 1. Introductie en overzicht
Het openbaar bestuur in Nederland reguleert en stuurt onder meer activiteiten van
burgers.
Ook behartigt het bestuur diverse publieke taken (bijv. aanleggen wegen).
Het openbaar bestuur moet steeds het maatschappelijk leven regelen en sturen
hierdoor geeft de wet niet precies aan wat het bestuur moet doen en handelen.
De behartiging van het ‘algemeen belang’ is de leidraad voor het openbaar bestuur.
Deze algemene belangen worden publieke belangen genoemd.
(bijv. Beschermen natuur en aanleggen autowegen)
In het bestuursrecht zijn er veel wettelijke voorschriften genaamd algemene
verbindende voorschriften. Deze voorschriften vind je in wetten gemaakt door
regering en Staten-Generaal en in algemene maatregelen van bestuur (gemaakt door
regering en vastgesteld bij koninklijk besluit)
Een bekende bevoegdheid van het bestuur is de vergunningsbevoegdheid. Die is heel
belangrijk, omdat door een vergunning het gedrag van burgers gericht wordt beïnvloed.
Om tegen de wil van burgers of ondernemers te kunnen optreden
handhavingsbevoegdheden.
Een belangrijk soort hiervan is de last onder bestuursdwang. Deze bevoegdheid maakt
het mogelijk om een illegale activiteit te beëindigen.
Ook kunnen bestuursorganen vrijstelling of ontheffing van wettelijke voorschriften
verlenen. Ook kan een bestuursorgaan financiële middelen ter beschikking stellen aan
aanvragers, dit heet subsidiebevoegdheid.
Een van de fundamentele regels in de democratische rechtsstaat is dat het bestuur in
beginsel niet mag handelen, tenzij de wetgever dit heeft toegestaan. Het bestuur moet
om bindende besluiten te kunnen nemen, over een op de wet gebaseerde bevoegdheid
beschikken. beginsel van wetmatigheid van bestuur / legaliteitsbeginsel
Het waarborgt de vrijheid van burgers en de rechtszekerheid.
De wet ‘normeert’ de bevoegdheden van het bestuur. Wet bepaalt dus onder welke
voorwaarden het bestuur zijn bevoegdheden mag uitoefenen.
De juridische beperking van bevoegdheden van het bestuur is belangrijk voor onze
democratische rechtsstaat. Anders zou het bestuur over onbeperkte bevoegdheden
beschikken en dan zouden we een totalitaire samenleving worden.
Het bestuursrecht heeft een:
- waarborgdimensie: normering van bestuursbevoegdheid
- instrumentele dimensie: bestuursbevoegdheid als instrument om te besturen, de
gereedschapskist van het bestuur.
,Een bestuursbevoegdheid is gebaseerd op de wet.
Een publiekrechtelijke bevoegdheid is iedere bevoegdheid van een overheidsorgaan
om positief recht te vormen, vast te stellen of te handhaven.
Kenmerkend is dat ze alleen door een overheidsorgaan kunnen worden uitgeoefend.
Onderscheid formeel en materieel
Bestuursrecht= Het recht dat de relaties tussen het openbaar bestuur en burgers
normeert
Er wordt in het bestuursrecht onderscheid gemaakt tussen:
Formeel bestuursrecht ziet toe op de procedures inzake de totstandkoming van
besluiten, de vorm en inrichting van besluiten en procedures rondom
rechtsbescherming.
Kan worden ingedeeld in:
Bestuursprocesrecht
regelt de procedures van bezwaar en administratief beroep: Awb
Besluitvormingsrecht
procedurele regels over het tot stand komen van besluiten: Awb
Materieel bestuursrecht regelt de rechten en plichten die op grond van de
bestuurswetgeving op de burger en het bestuur rusten. Dit recht vindt men in de Awb,
maar voornamelijk ook in de bijzondere wetgeving.
Onderscheid Bijzonder deel en algemeen bestuursrecht
In het bestuursrecht is er een onderscheid tussen algemeen en bijzonder
bestuursrecht.
Bijzondere delen zijn bijv: economisch bestuursrecht, belastingrecht, milieurecht
Bijzondere delen houden zich bezig met een bepaald aspect van het maatschappelijk
leven.
Het algemeen bestuursrecht geeft regels voor procedures (rechtsbeschermingrecht) en
regels voor het voorbereiden en uitvoeren van besluiten (besluitvormingsrecht).
Het algemeen deel is gecodificeerd in de Awb, de bijzondere delen zijn gecodificeerd in
bijzondere wetten.
De Algemene wet bestuursrecht (Awb) heeft geen ‘zelfstandige betekenis’, maar dient
steeds in samenhang met een bijzondere bestuurswet te worden geraadpleegd.
Bij de Awb en de bijzondere bestuurswet geldt dat de bijzondere wet voorrang heeft.
, Geschreven en ongeschreven bestuursrecht
Men was in eerste instantie van mening dat alleen het geschreven bestuursrecht
rechtmatig was. Men had weinig aandacht voor het ongeschreven bestuursrecht. Door
de opkomst van de verzorgingsstaat en de enorme groei van overheidsactiviteiten die
dit tot gevolg had, werden de maatschappelijke processen steeds ingewikkelder. De
wetgever kon de maatschappelijk processen niet langer overzien en dus ook geen
wetten formuleren. Daarom koos de wetgever steeds vaker voor discretionaire
bevoegdheden, die het bestuur meer beleidsvrijheid gaven. Dit leidde tot een groei van
het ongeschreven bestuursrecht. Deze groei van het ongeschreven recht leidde ertoe
dat er meer aandacht ontstond voor het neerleggen van dit recht in de wet.
Normenhiërarchie
- Verticale hiërarchie: de hogere bepaling gaat voor de lagere bepaling
- Horizontale hiërarchie: de nieuwe bepaling gaat voor de oude bepaling, de
bijzondere bepaling gaat voor de algemene bepaling.
Verhouding Algemene Wet Bestuursrecht (Awb) en andere wettelijke regelingen
Gaat het om bepalingen over hetzelfde onderwerp?
Is er sprake van strijdigheid (bijv. termijn van 6 weken vs. termijn van 10 weken)
Welk soort recht uit de Awb betreft het:
- Dwingend recht
afwijking van Awb niet toegestaan, maar je mag wel afwijken van een wet
in formele zin
- Regelend recht
hoofdregel Awb maar afwijking toegestaan
- Aanvullend recht
primaat bij bijzondere wet, anders regeling uit de Awb
- Facultatief recht
awb geeft alleen een regeling als dat bij wettelijk voorschrift is bepaald
Toetsen aan normenhiërarchie
van verschillend niveau: hogere regeling heeft voorrang op lagere regeling
van gelijk niveau: 2 voorrangregels:
a. bijzonder voor algemeen
b. nieuw gaat voor oud
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anno321. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.