Hoofdstuk 4
Van dolhuis tot beschermd wonen – Een gang door de psychiatrie
5.1 Dolhuizen
Het startpunt van de geestelijke gezondheidszorg is begonnen in de achttiende eeuw. Er waren
nauwelijks voorzieningen in de tijd daarvoor. Familieleden zorgden voor de krankzinnigen. In Ierland
werd je aan je lot overgelaten. De voorzieningen die er wel waren, waren in de vijftiende eeuw
ontstaan.
Mensen waren nog niet bezig met het genezen van krankzinnigen. Men dacht vooral aan het
opbergen of verzorgen. Een dolhuis was bedoeld voor familieleden van burgers van de eigen stad.
In de middeleeuwen werden er drie oorzaken van krankzinnigheid onderscheiden:
- Bovennatuurlijke oorzaak
- De invloed van duivels en heksen
- Een verstoring van het evenwicht van de lichaamssappen.
Of een oorzaak van geestelijke aard zoals angst, hard werken of verdriet.
5.2 Somatiker und Psychiker
Johann Christian Reil gebruikte als eerste de term psychiatrie. Deze term markeerde de overgang
naar een nieuwe fase in de omgang met mensen die geestelijk niet ‘normaal’ zijn.
In de loop van de achttiende eeuw raakten artsen er steeds meer van overtuigd dat krankzinnigheid
een ziekte is die genen kan worden.
Er zijn twee kampen te onderscheiden in het onderzoek naar psychiatrie:
- De groep van Somatiker: richt de aandacht op de hersenen en zoekt de oorzaak van de
psychische stoornis in de biologie van de cerebrale cortex.
- De groep van de Psychiker: ziet meer heil in het onderzoeken van de psychosociale aspecten.
Symptomen van de stoornis zouden in verband moeten worden gebracht met sociale
problemen of met de gebeurtenissen uit het verleden.
Emil Kraepelin (1856-1926)
Dit is een van de grootste psychiaters uit de geschiedenis. Kraepelin bracht orde in de heersende
chaos op het terrein van de nomenclatuur of naamgeving. Die chaos kwam door ziekten naar
afzonderlijke symptomen te benoemen.
- Een symptoom is een kenmerk of een klacht die bij bepaalde ziekte hoort.
Kraepelin slaagde erin de chaos op orde te brengen door zich te concentreren op het verloop van de
ziekte.
Moral treatment
Moral treatment is geen medische behandeling maar opvoeding. Het gesticht zou de enige plaats zijn
waar deze behandeling met succes kan plaatsvinden. In Nederland werd het ‘morale behandeling’
genoemd.
William Tuke noemde een onderkomen een retreat, de aanpak die zich binnen de retreat zou
ontwikkelen heeft de volgende elementen:
- Goede voeding, goede kleding en een verblijf in mooie vertrekken
- Het systematisch beïnvloeden van de krankzinnigen als doel het stimuleren van de
zelfcontrole.
- Afschaffing van het gebruik van ketenen en een gematigd gebruik van dwangmiddelen als
dwangstoelen en dergelijke.
Veldwijk
Veldwijk was het eerste gereformeerde krankzinnigengesticht. Men beschouwde Veldwijk als
moderne inrichting voor krankzinnigenzorg in Nederland. Veldwijk was opgebouwd volgens het
Schotse paviljoenstelsel: losse eenheden met een eigen tuin en omheining. Met dit paviljoen was het
modern en bood ook de gelegenheid om het gezinsverband als vertrekpunt voor de behandeling te
nemen.
In Veldwijk stond de ‘morele heropvoeding’ centraal, Godsdienst speelde ook belangrijke rol.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Helena123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.