Hoofdstuk 4
Van weeshuis tot Eigen Kracht-conferentie – Vijf eeuwen jeugdzorg in Nederland
De jeugdzorg is in de zestiende eeuw begonnen met de weeshuizen voor verwaarloosde en criminele
kinderen.
4.1 Weeshuizen
Weeshuizen ontstaan begin 16e eeuw. Gericht tegen het bedelen. Kerk zag het niet als een maatschappelijk
probleem.
De eerste weeshuizen in Nederland
De eerste weeshuizen waren door particulieren opgerichte burgerweeshuizen (alleen bestemd voor burgers
van de eigen stad). Tweede helft van de 16e eeuw kwamen er vrijwel in alle steden weeshuizen.
- 1531; Hoorn
- 1534; Leeuwarden
- 1539; Kampen
- Na 2e helft 16e eeuw bijna elke stad
De organisatie
Initiatief tot oprichten kon door particuliere weldoeners of door stads- of kerkbesturen genomen worden. Zij
stelden een college van regenten of voogden aan, regentessen of voogdessen. Een binnenvader en
binnenmoeder regelden de dagelijkse gang van zaken in het weeshuis. Soms had je ook keukenpersoneel, een
naai-juffrouw, onderwijzer, wasvrouw, een schoenmaker en een kleermaker.
Dagelijks leven in weeshuizen door de eeuwen heen
Niet ideaal was het, maar er was te overleven.
Kleding
Weeskinderen gingen gekleed in de kleuren van het stadswapen, soms ook nog met een merkteken erbij
(Kampen; WK). De kleding zorgde ervoor dat hun gedrag makkelijk te controleren was en dat de kinderen zich
bewust waren van hun nederige positie.
Voeding
De weeskinderen kregen voldoende te eten; of het altijd lekker was, was elke keer afwachten. In 1786 heeft
een drietal jongens in het weeshuis van Utrecht geweigerd om hun eten op te eten.
Hygiëne
Om grote slaapzalen stonk het vaak heel erg. Men hechtte geen waarde aan de frisse lucht. In sommige huizen
sliepen ze met z’n vijven in één bed. (3 t/m 9 jaar 5 personen in 1 bed, 9 t/m 15 4 personen en oudere
kinderen 3 personen) Op zondag kregen de kinderen schone kleren, en ze werden gewassen met de kleren aan
en vaak alleen de armen en de benen. Het haarkammen werd zorgvuldig gedaan vanwege de altijd dreigende
schurft en hoofdluis, de jongens werden in het voorjaar vaak kaal geschoren.
Opvoeding
Bij de opvoeding stonden geloofsopvoeding en het bijbrengen van manieren centraal. Elke dag werd een uur
aan Bijbellezen en leren van de catechismus besteed. Het belang van de godsdienst was groot omdat
weeshuizen eisten dat een wees pas mocht vertrekken als hij of zij belijdenis had gedaan. Op eerbiedige wijze
groeten werd van jongs af aan geleerd. Jongens moeste hun hun afnemen en meisjes moesten een buiging
maken als ze mensen tegenkwamen op straat. Het weeshuis was voor de meisjes meteen een ‘leerwerkplaats’.
Er werd door hen gratis geschrobd en geboend, gewassen en gestreken, gekookt en gespoeld, genaaid en
versteld. De jongens mochten in veel gevallen zelf een vak kiezen. Kleermaker, schoenmaker of timmerman.
Een slotenmaker werd ontmoedigd omdat er een dief zou kunnen groeien. Voor het vak schoonschrijver is
hetzelfde verhaal omdat een schoonschrijven kon namelijk documenten vervalsen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Helena123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.