Een volledige samenvatting van het boek 'De Aanslag' van H. Mulisch. Het boek wordt gedetailleerd, stap voor stap besproken en beschreven. Belangrijke passages uit het boek zijn ook in de samenvatting opgenomen. Het hele verhaal wordt zo goed duidelijk.
Eerste episode 1945
- jongen zit met zijn gezin ondergedoken in hun huis de Buitenrust
- Leven heel primitief
- Met zijn moeder, vader (Willem) en broer Peter (17)
- Begin van het boek is het januari 1945
- Ze duiken onder in Haarlem
- Groot deel van Europa al bevrijd, zij nog niet
- De jongen heet Anton Steenwijk (12) (Tonny)
- Hij zit in de eerste klas van het lyceum
- Kerstvakantie is het nu, die is verlengd
- Veel slechte mensen in de oorlog heette ook Anton (zoals de nsb-leider) en daarmee
werd Anton dan ook gepest
- Er wordt gezegd dat de naam Adolf ook voorlopig vast niet zal kunnen
- Anton zingt soms een spottend liedje over een radioprogramma met ene Peter Pech
- De vader van Anton verteld over een symbolon: een ding dat je kan splitsen; iets
wat een precies dezelfde wederhelft heeft
- de familie gaat een spelletje mens-erger-je-niet doen en dan opeens wordt er
iemand neergeschoten (met 6 schoten). Het gezin schrikt en de jongens springen
op, rennen naar het raam (de erker) en zien iemand dood op straat liggen:
'Anton was twaalf jaar, maar ook hij wist het: Fake Ploeg, hoofdinspecteur van politie,
de grootste moordenaar en verrader van Haarlem en omstreken. Hij kwam hier
regelmatig langs, op weg naar zijn werk of naar zijn huis in Heemstede. Een grote,
breedgeschouderde man met een ruw gezicht, meestal gekleed in een donkerbruin
sportjasje, een overhemd met das en een hoed op, maar met een zwarte rijbroek en
hoge laarzen, omgeven door een aureool van geweld, haat en angst. Zijn zoon Fake
zat bij hem in de klas. Anton staarde naar de laarzen. Die kende hij dus. Een paar keer
was Fake door zijn vader naar school gebracht, achterop die fiets daar. Als iedereen
stil werd bij de ingang van de school, wierp Ploeg spottende blikken om zich heen;
maar als hij weg was, liep Fake met neergeslagen ogen de school in en moest maar
zien, hoe hij het verder opknapte.’
- de buren komen naar buiten (Korteweg en Karin) en leggen het lijk van meneer
ploeg voor het huis van de familie steenwijk
- Peter schiet in de stress: straks denken de moffen dat zij iets met de dood van ploeg
te maken hebben. Hij wil het lijk weer ergens anders leggen. De moeder is het daar
niet mee eens want ze vind het waarschijnlijk te gevaarlijk. Er komt escalatie in het
gezin want peter vind het juist gevaarlijk dat de moffen hun waarschijnlijk gaan
verdenken.
- Uiteindelijk rent peter naar buiten, naar het lijk van Ploeg. Zodra hij begint het
lichaam te verschuiven, kwamen er mensen om de hoek:
'Maar eer hij iets had kunnen doen, weerklonk aan het eind van de kade geschreeuw:
‘Halt! Staan blijven! Handen omhoog!’
Hard fietsend naderden drie mannen, zij gooiden hun fietsen op straat en holden
verder. Peter liet de benen vallen, rukte het pistool uit de hand van Ploeg, rende
zonder te hinken naar het hek van Korteweg en verdween achter hun huis. De
,mannen schreeuwden tegen elkaar. Eén van hen, in een winterjas en met een pet op,
loste een schot en ging achter Peter aan.
Anton voelde de warmte van zijn moeder naast zich.
‘Wat was dat? Schieten ze op Peter? Waar is hij?’
‘Achterom.’
Met grote ogen keek Anton naar wat er allemaal gebeurde. De tweede man, een
marechaussee in uniform, holde terug, sprong op zijn fiets en reed snel weg, terwijl de
derde, die ook in burger was, zich aan de overkant van de berm liet glijden en op het
jaagpad neerhurkte, met twee handen een pistool vasthoudend.
Anton dook onder de vensterbank en draaide zich om. Zijn moeder was verdwenen.
Aan tafel de schim van zijn vader, iets verder voorover dan zojuist, alsof hij bad. Zijn
moeder stond op het terras in de achtertuin en fluisterde[…]'
- mevrouw steenwijk (thea) wordt boos op de vader omdat hij helemaal niet actief
reageert op het feit dat zijn zoon nu ergens rondloopt in de buurt met een pistool
- In de verte horen ze motorfietsen of dergelijke en ze besluiten weer naar binnen te
gaan na het zoeken rondom het huis/tuin
- Opeens komen er heel veel Duiters de straat in en ze kloppen op de deur. Ze komen
binnen met geweld en opeens staan er allemaal soldaten in hun huis
- De soldaten zijn van de Feldgendarmerie.
- Ze eisen en besturen later de persoonsbewijzen en stamkaarten van de familie
steenwijk en de moeder moet een loopje in de kamer doen, want daaraan kunnen
de soldaten blijkbaar zien of ze joods is
- De soldaten vragen waar de vierde persoon (peter) is. De vader probeert een beetje
een goed verhaal op te hangen, maar tevergeefs: ze worden meegenomen.
- Anton wordt gescheiden van zijn ouders en in een auto gezet.
- Anton ziet vanuit de auto dat de soldaten de ramen van hun huis kapot maken en
het dus eigenlijk onbewoonbaar maken (door de kou die dan naar binnen komt)
- De soldaten steken hun huis in de brand met granaten en vuurspuwers, Anton ziet
dit allemaal. De soldaten verwarmen hun handen aan dit vuur (luguber)
- Dan begint de auto met twee soldaten erin te rijden. Ze rijden naar het politiebureau
in Heemstede. Daar wordt hij na eventjes wachten meegenomen door een brigadier
- De brigadier zegt dat hij voor een nacht in de cel moet en stopt hem daar in
- er zit daar een meisje/vrouw in die cel. Ze praat even met Anton en als hij begint te
huilen zegt ze dat hij naast haar moet komen zitten en troost ze hem
- Ze zegt tegen Anton dat hij moet blijven denken dat de moffen zijn huis in de fik
hebben gezet, wat ze hem ook wijsmaken
- Dan opeens wordt de vrouw zelf emotioneel van alles
- Ze zegt ook dat Anton en zij niks over elkaar mogen weten
- Ze vertelt over een keer dat ze verdwaald was snachts en vergelijkt dit met het
donker van de cel
- Dan horen ze dat iemand naast hen uit de cel wordt gesleept en wordt geslagen.
Waarschijnlijk wordt deze persoon mishandeld, vermoord, etc.
- Ze hebben het over de zomer en de vrouw vertelt dat ze eens een gedicht wilde
schrijven waarin liefde vergeleken werd met het licht
'Hoewel, de fascisten moeten we haten en dat is wel goed. Hoe kan dat eigenlijk? Ja,
dat is omdat wij ze haten in naam van het licht, terwijl zij alleen maar haten in naam
van de duisternis. Wij haten de haat, en daarom is onze haat beter dan de hunne.
Maar daarom hebben wij het ook moeilijker dan zij. Voor hen is alles heel eenvoudig,
maar voor ons is het ingewikkeld. Wij moeten een beetje in ze veranderen om ze te
bestrijden, een beetje niet onszelf zijn, terwijl zij daar geen last van hebben; zij
, kunnen ons zonder problemen kapotmaken. Wij moeten eerst onszelf een beetje
kapotmaken eer we hen kapot kunnen maken. Zij niet, zij kunnen gewoon zichzelf
blijven, daarom zijn ze zo sterk. Maar omdat er geen licht in ze zit, zullen ze het
uiteindelijk toch verliezen. Het enige is, dat wij moeten oppassen dat we niet te veel in
ze veranderen, dat we onszelf niet te veel kapotmaken, want dan zullen ze het
uiteindelijk toch nog gewonnen hebben...'
- Anton valt even in slaap maar zo’n anderhalfuur later wordt hij bruut wakker
gemaakt en uit zijn cel gehaald. Hij wordt naar de wachtkamer weer gebracht. De
man (officier) die hem eruithaalt doet net alsof hij heel boos is op de mensen die
daar werken; waarschijnlijk om nog een beetje goed te lijken tegenover het verzet
- De volgende ochtend. Hij moet achterop bij een Duitser op een motorfiets; ze gaan
naar Haarlem.
- Hij wordt naar een gebouw gebracht, waar ij moet wachten in een kamer. Hier ziet
hij meneer Korteweg en hij gaat er vanuit dat zijn ouders hier dus ook zijn
- Hij moet eten en zich opfrissen en dan wordt hji naar de Ortskommandant gebracht;
de militaire gouveneur van de stad. Hij heeft daar een gesprek mee en de
kommandant kan geen antwoord geven op de vraag waar zijn ouders zijn
- Het plan is nu dat hij bij zijn oom (peter van liempt) en zijn tante gaat wonen in
Amsterdam
- Hij kan per direct mee met een konvooi dat naar Amsterdam gaat. Daarvoor wordt
hij eerst warm aangekleed door soldaat Schulz
- Tijdens de trip wordt het konvooi (colonne) aangevallen door een vliegtuig. Schulz
raakt hierbij zwaar gewond. Echter gaan ze gewoon verder naar Amsterdam met de
soldaten die over blijven
- De chauffeur dropt de soldaten bij een verzorgingspunt en rijd samen met Antwon
weer verder
- Hij wordt naar een gebouw gebracht. Hier is een officier en hij krijgt thee met
chocla. De generaal wil natuurlijk alles horen wat er gebeurd is
- Anton verteld alles en de generaal vind dat ze het allemaal niet goed hebben
aangepakt; hij is zelfs een beetje boos. Hij vroeg zich af of ze in Haarlem nog tegen
Anton gezegd hadden dat hij een boodschap moest afgeven, en of hij zijn papieren
bij zich had. Anton begint weer te huilen en de generaal zegt dat ze hem moeten
wegbrengen en laten kalmeren.
- Een uur later komt zijn oom hem ophalen. Zijn oom wil daar duidelijk snel weer weg.
In zijn jas vind Anton de dobbelsteen.
Tweede episode - 1952
- Anton was in 1945 12 jaar, dus zou nu, 8 jaar later, de leeftijd van 20 jaar hebben.
Het boek vertelt echter niks over Anton in 1952 hier, maar de jonge Anton nog, vlak
na de oorlog, in 1945.
- Het boek vertelt hoe een paar dagen na de bevrijding zijn oom nog naar Haarlem is
gegaan om zijn ouders en Peter te zoeken of in ieder geval iets van hen te horen,
maar tevergeefs. Verder wordt vertelt hoe Anton toen met zijn tante naar de
bevrijdingsparada/feest ging en dit wordt hier beschreven.
- Zijn oom komt op een gegeven moment zijn kamer in en verteld dat zijn ouders zijn
vermoord (gefusilleerd). Van peter weten ze nog niks.
'Dat Peter die avond ook was doodgeschoten, daarvan kwam het bericht pas in juni.
Dat was toen al een boodschap uit voorhistorische tijden, inmiddels onvoorstelbaar.
Die afstand van vijf maanden tussen januari 1945 en juni 1945 was voor Anton
onvergelijkelijk veel langer dan de afstand tussen juni 1945 en de huidige dag: in die
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vba1965. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
