Hoofdstuk 8: Regeling van Genexpressie
8.0: Inleiding
- Hoe verklaar je dat een zenuwcel en een spiercel binnen één organisme totaal andere functies d
dkunnen vervullen?
à Elk celtype bevat hetzelfde DNA, maar het DNA wordt op een andere manier gebruikt, zodat
de er unieke celfuncties ontstaan
- Genexpressie en Differentiatie
Er gaat nooit een cel zijn die alle genen gebruikt (tussen de 30% - 60%)
Functies : - Regeling genexpressie
- Aan-/uitzetten van genen
- Genexpressie coördineren
- Differentiatie
- Celgeheugen
8.1 De begrippen genexpressie en differentiatie
- Celtypes van een multicellulair organisme bevatten hetzelfde DNA, maar gebruiken het anders
Differentiële genexpressie (omvat RNA + eiwit)
(Terminale) differentiatie ((on)omkeerbaar)
Zygote à Differentiatie à 200 celtypes (vb. epitheelcel, zenuwcel,…)
DNA transfer uit een gedifferentieerde cel naar een eicel, of vanuit een gedifferentieerde cel:
hieruit is ontwikkeling van een volledig organisme mogelijk à geen genen verloren gegaan
- Verschillende cellen exprimeren verschillende genen
Selectieve expressie van 19.000 eiwit coderende genen*
à Een typische cel exprimeert 30-60% van de eiwit coderende genen (= 6.000/12.00 genen)
-> ‘Huishoudeiwitten’* vertonen constitutieve expressie = alle cellen moeten deze de
functie vervullen (DNA polymerase, RNA polymerase, ribosoom eiwitten,…)
-> Gespecialiseerde celtypes exprimeren bovendien specifieke proteïnen typisch voor een
d speciale celfunctie (vb. hemoglobine in rode bloedcellen, insuline in β-cellen pancreas,…)
Selectieve expressie van 5.000 RNA coderende genen
1
, * Eiwit coderende genen = eiwitten die afgeschreven worden in mRNA à omgevormd tot eiwitten
* Huishoudeiwitten = eiwitten die instaan voor het ‘huishouden’ à zijn in elke cel aanwezig
* Constitutieve expressie = worden niet geregeld of aan en uit gezet à staan altijd aan
Voor elk gen geldt: ° Lage tot heel hoge expressie is mogelijk
° De combinatie van genen die tot expressie komen, bepaalt het de
celtype en de celfunctie.
- Een cel kan zijn expressiepatroon aanpassen onder invloed van externe stimuli
Tijdens inspanning/vasten worden er suikers gewonnen uit aminozuren geregeld door
cortisol
Respons hangt af van het celtype à
- Meerdere stappen die genexpressie kunnen controleren
Elke stap van DNA à eiwit kan geregeld worden: synthese ↔ afbraak
1) Transcriptieregeling à wanneer + hoe vaak gentranscriptie?
à sterke of zwakke promotor
2 + 3) Post-transcriptionele regeling à Wordt het pre mRNA alternatief
d gespliced/gepolyadenlyleerd/getransporteerd?
4 + 5) Post-translationele regeling à Welke mRNAs worden afgebroken, vertaald,
d gemodificeerd?
Transcriptieregeling is de meest efficiënte stap/manier
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maxim5. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.80. You're not tied to anything after your purchase.