Samenvatting Economie & Ruimte
De economie in Nederland
H1 Kapitalisme is Nederland: een terugblik
Kapitalisme is een economisch systeem dat gebaseerd is op het privé-eigendom van
kapitaalgoederen en grond en op het behalen van winst. Kapitaalgoederen zijn door
mensen gemaakte goederen die gebruikt worden voor de productie. Een voorbeeld
daarvan is een machine. Bij de productie wordt niet alleen gebruik gemaakt van
kapitaalgoederen, maar ook van natuurlijke hulpbronnen (grondstoffen) en van
menselijke arbeid. Die drie dingen vormen samen de productiefactoren. Arbeid en
natuurlijke grondstoffen zijn de oorspronkelijke productiefactoren. De
kapitaalgoederen is een afgeleide productiefactor.
Het kapitalisme kwam in de late Middeleeuwen tot ontwikkeling. Het verspreidde vanuit
Europa over een groot deel van de wereld. Dat gebeurde in twee fases. In de eerste
fase lag het zwaartepunt bij de ontwikkeling in de commerciële sector, het
handelskapitalisme. In de tweede fase verschoof het accent naar de ontwikkeling van
de nijverheid. Dat wordt het industriële kapitalisme genoemd.
In de periode na 1150 bloeide de economie in Europa. In Nederland waren eerst de
steden in het Oosten en Noorden de handelscentra. Later kwamen de steden in
Holland en Zeeland tot bloei. De handel begon steeds meer een op een wereldhandel
te lijken met Antwerpen als centrale plaats. Later nam Amsterdam die positie over.
Daardoor werd Amsterdam de stapelmarkt van de internationale handel. Omdat de
handel zo goed ging, werden en nieuwe ondernemingsvormen opgericht. Dit waren
de compagnieën, zoals de VOC. Dit waren de eerste NV’s.
Kenmerken NV’s:
1. Meerdere personen bezitten aandelen
2. Aandeelhouders zijn niet aansprakelijk met hun privébezit.
De groei van het handelskapitalisme veranderde ook de nijverheid. De productie vond
sinds de Middeleeuwen plaats in kleine bedrijven van zelfstandige ambachtslieden. Die
zaten aangesloten bij een gilde. Al tijdens de Middeleeuwen wisten handelaars hun
invloed op de ambachtslieden te vergroten. Ze kochten bijvoorbeeld wol in, lieten dat
bewerken door ambachtslieden en verkochten zelf het eindproduct. Zo werden
ambachtslieden afhankelijk en ontstond een huisindustrie. Dit werd tijdens het
handelskapitalisme versterkt. Er ontstond een nieuwe ondernemer, de lakenreder, die
ook in hun eigen werkplaatsen stof bewerken. Zo kwam de manufactuur tot
ontwikkeling. Een manufactuur is een groot bedrijf waar de belangrijke onderdelen van
een productie met de hand worden verricht. Zo kwamen er ook meer loonarbeiders.
Verschuiving in de arbeidsverdeling in die periode:
1. De opkomst van de manufactuur betekende dat werk en huishouding
gescheiden werden. Ze werkten nu immers niet meer thuis. Vrouwen konden zo
niet meer meehelpen en moesten betaald werk gaan zoeken.
2. Er ontstonden nieuwe ambachten
1
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xxxjoellee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.