Aardrijkskunde
§ 1.1 De atmosfeer: een omhulsel van gas
Weer en klimaat
Weer: Toestand van de dampkring op een bepaald moment voor een klein gebied
Klimaat: Gemiddelde toestand van het weer over lange periode en voor groot gebied
Het systeem aarde bestaat uit: atmosfeer (weer en klimaat), hydrosfeer (water), lithosfeer
(gesteente) en biosfeer (leven).
Ontstaan van de atmosfeer
De atmosfeer ontstond toen de aarde 4,6 miljard jaar geleden afkoelde. Er ontstond een
gasvormig omhulsel en zwaartekracht zorgt dat gassen hier niet uit verdwijnen. De
grootste concentratie gassen bevinden zich dicht bij de aarde. De aardse dampkring bevat
relatief veel stikstof (78%) en zuurstof (21%) en weinig waterdamp en CO2.
Samenstelling en opbouw van de atmosfeer
- Troposfeer: 9-12 km dik, temp daalt, tropopauze
- Stratosfeer: veel ozongas → langzamerhand warmer, stratopauze
- Mesosfeer: meteorieten verbranden, mesopauze
- Thermosfeer: gaat over in de exosfeer
Energiebalans
De zon is de belangrijkste energiebron voor het leven op aarde en de motor achter
weersverschijnselen. Van de zonne energie die de atmosfeer bereikt wordt 30%
teruggekaatst (20% wolken, 4% aardoppervlak, 6% gasdeeltjes). In de troposfeer wordt
ook 23% van de energie geabsorbeerd. In totaal bereikt dus 47% het aardoppervlak. Dit
wordt omgezet in warmte. Het broeikaseffect vertraagt de verdwijning van warmte naar de
ruimte. De energiebalans of stralingsbalans is het evenwicht tussen de hoeveelheid straling
die de aarde bereikt en hoeveel de atmosfeer verlaat.
Variaties in de energiebalans
De hoeveelheid straling die een bepaald gebied op aarde ontvangt is afhankelijk van de
breedteligging, albedo en aardoppervlak. Door de bolling van de aarde is er tussen 35 NB en
35 ZB een overschot, daar buiten een tekort. Dit wordt gecompenseerd door transport van
warmte van de evenaar naar de polen via wind en zeestromen. De weerkaatsing verschilt
per gebied (poolgebied). Water wordt langzamer warm en koud dan land:
- Zonlicht kan dieper in het water doordringen en dezelfde hoeveelheid energie moet
dus over een grotere oppervlakte water worden verdeeld
- Water is in beweging → beter verdeeld
- Meer energie om water in temperatuur te laten stijgen dan land
- Bij verdamping van water gaat de energie naar de dampkring, boven land is de
verdamping lager
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manoudevries. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.42. You're not tied to anything after your purchase.