Summary
Samenvatting H3 Max - Biologie voor jou 4a vwo
- Course
- Level
- Book
Een samenvatting van H3 biologie voor jou. Met veel plaatjes.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
chaimaeb70
Content preview
H3 Genetica3.1 Fenotype en genotype
Fenotype en genotype
Zichtbare eigenschappen (uiterlijk) van een organisme noem je fenotype. De informatie voor
erfelijke eigenschappen ligt op de chromosomen. De informatie voor alle erfelijke
eigenschappen van dat individu noem je het genotype.
Chromosomen
Chromosomen in een cel kunnen worden gerangschikt naar grootte in paren:
Karyotype/Karyogram. Er kunnen 22 gelijke chromosomenparen (autosomen) worden
gemaakt. Doordat de lengte en vorm van de chromosomen in zo’n paar gelijk zijn, heten 2
chromosomen van zo’n paar homologe chromosomen. Het 23e paar zijn de
geslachtschromosomen. Bij de man: 2 verschillende chromosomen, bij de vrouw 2 gelijke.
Genen
Een gen is een deel van een chromosoom dat de
informatie bevat voor een of meer erfelijke
eigenschappen of een deel van een erfelijke eigenschap.
Er zijn vaak meerdere genen betrokken voor een bepaald
eigenschap. Een chromosoom bestaat uit 1 lang DNA-
molecuul die strak om eiwitten is gewikkeld. Het DNA-
molecuul bestaat uit 2 ketens in een dubbele spiraal. DNA
bestaat uit veel nucleotiden, en die bestaat uit een
fosfaatgroep, desoxyribose en een stikstofbase.
In cellen van schimmels, planten en dieren komt DNA voor
in de celkern en de mitochondriën. Bij planten ook in de
bladgroenkorrels. Alle DNA-moleculen in een cel noem je
het genoom. De stikstofbasen van de 2 ketens zijn in vaste
paren met elkaar verbonden: basenparen: adenine (A)
met thymine (T) en cystosine (C) met guanine (G).
Een chromosoom bestaat uit veel genen, en één gen bestaat uit honderden nucleotiden. De
specifieke volgorde waarin de stikstofbasen van een gen voorkomen noem je DNA-
sequentie. Een variatie in deze volgorde heten een allel. Hierdoor bestaan verschillende
vormen van een gen, en dus ook verschillende eigenschappen.
Genen kunnen worden aan of uitgezet. Staan ze aan en komen ze tot uiting? Dan spreek je
van genexpressie. Staan ze uit? Inactivatie.
Invloed van milieufactoren en modificaties
Het fenotype wordt bepaald door de genotype en milieufactoren, zoals licht en voeding. Een
verandering van het fenotype door milieufactoren noem je modificatie, waarbij het
genotype niet verandert.
Erfelijke ziekte: Aandoening die genetisch via de ouders wordt doorgegeven.
Aangeboren afwijking: Aandoening of ziekte die in de baarmoeder ontstaat.
, 3.2 Genenparen
Homozygoot en heterozygoot
De plaats van een gen in een chromosoom noem je een locus. Homologe chromosomen
komen naast lengte en vorm ook overeen in loci en hebben genen voor dezelfde
eigenschappen.
Een gen voor een bepaalde eigenschap kan verschillende allelen hebben.
Heterozygoot: In homologe chromosomen komen 2 verschillende allelen voor.
Homozygoot: In homologe chromosomen komen 2 dezelfde allelen voor.
Dominant en recessief
Een dominant allel is sterker dan een recessief allel. Het recessieve allel komt alleen tot
uiting als er 2 van zijn. Personen die heterozygoot zijn, zijn dragers van een recessief allel.
Bij sommige erfelijke eigenschappen is het verschil tussen dominant en recessief minder
duidelijk. Als bij iemand die heterozygoot is voor een eigenschap, het recessieve allel toch
een beetje tot uiting komt, is het “dominante” allel: onvolledig dominant.
2 Allelen even sterk zijn en beide een beetje tot uiting komen (mengvorm) intermediair.
2 Allelen komen beide volledig tot uiting in het fenotype codominantie.
- Welke allelen dominant en welke recessief zijn, verschilt per soort.
Genen weergeven
In de genetica geef je dominante allelen aan met een hoofdletter (A) en recessieve allelen
met een kleine letter (a). Als twee allelen van een genenpaar beide tot uiting komen in het
fenotype, gebruik je voor beide allelen een hoofdletter met een indexcijfer van het allel,
zoals: ArAw.
Recombinatie en mutatie
Recombinatie: herverdelen van erfelijke eigenschappen. Hierdoor hebben nakomelingen
een andere combinatie van allelen dan beide ouders. Recombinatie vindt plaats door meiose
en geslachtelijke voortplanting.
Recombinatie door meiose vindt plaats tijdens meiose 1. Bij meiose I gaan de chromosomen
van een chromosomenpaar uit elkaar. Doordat de allelen in de chromosomen van een
chromosomenpaar vaak verschillen, hebben de dochtercellen een verschillend genotype.
Geslachtelijke voortplanting: Bij de bevruchting worden de allelen van beide ouders bij
elkaar gebracht en ontstaat door recombinatie nieuwe unieke genenparen.
Door recombinatie is er ook een groot variatie in genotypen: genetische variatie. Hierdoor
heeft de soort een grote overlevingskans, doordat bijvoorbeeld enkele individuen een
genotype hebben met een goede aanpassingsmogelijkheid. Genetische variatie komt dus
voor door recombinatie en mutaties.
Tweelingen
Eeneiige tweeling: hebben zelfde genotype doordat de zygote splits.
Twee-eiige tweeling: verschillende genotypen, omdat ze zijn ontstaan uit 2 aparte zygoten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chaimaeb70. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77333 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now