Summary
Samenvatting rechtssociologie: dialogen tussen recht en samenleving
- Course
- Institution
- Book
samenvatting rechtssociologie rechten UA: dialogen tussen recht en samenleving
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
kaatwouters1
Content preview
RECHTSSOCIOLOGIEHOOFDSTUK 0: INLEIDING
RECHTSSOCIOLOGIE ONDERSCHEIDT ZICH VAN RECHTSWETENSCHAPPEN DOOR
1) Empirische methode (vb: law in action, ‘hoe werkt het recht?’, ‘hoe is het recht ontstaan?)
I.p.v. doctrinaire methode die meerdere methoden omarmt (vb: law in the books)
o Heuristisch, normatief, argumentatief; interpretatief en beperkt empirisch
2) Extern perspectief
I.p.v. intern perspectief = deelnemer aan de rechtspraktijk
EMPIRISCHE VS DOCTRINAIRE METHODE
Juridische (doctrinaire) methode = subsumptie = feiten onder regel brengen
Feiten verzamelen empirisch
Meerdere regels zijn mogelijk afwegen
De regel moet worden ‘gevonden’ heuristiek
De regel kan open of vage normen bevatten interpreteren
De regel kent gebreken verbeteren van de regel (normatief)
Deze beslissingen moeten worden gelegitimeerd argumentatie
Alles binnen grenzen van doctrine, met het oog op het bewaken van coherentie doctrine
Vb: genital mutilation/cutting in Senegal
Doctrinair: “welke mensenrechtelijke instrumenten beschermen hiertegen?”
o Zoeken naar rechtsbronnen, maar zijn deze instrumenten effectief?
Als dat niet zo is, waarom dan? Falende handhaving, weinig naleving?
Niet beantwoordbaar dmv uitsluitend juridische analyse
o Empirisch onderzoek nodig!
EXTERN PERSPECTIEF
Intern perspectief Extern perspectief
Deelnemersperspectief Toeschouwersperspectief
Interne, autonome logica Relatie tot maatschappelijke context
Rechtszekerheid en rechtseenheid Onzekerheid en variatie
1
, Rechtsvragen Vragen over recht
Gericht op rechtspraktijk Gericht op beleid
Structureel gericht op bewaken/versterken Constructief subversief
van coherentie recht
Rolmodel van rechter centraal Ook rollen voor wetgever, handhaver,
uitvoerder en onderzoeker
Vooronderstelling dat recht praktisch
een verschil uitmaakt Toetsing van effectiviteit van recht
Monodisciplinair: doctrinair Aanvullende disciplines interdisciplinair
Juridisch-normatief Vooral empirisch, soms normatief
Casus-methode + belang argumentatie Methoden belangrijk
“is = ought” “is ≠ ought”
OPMERKINGEN BIJ EMPIRISCH EN EXTERN
1) Doctrinaire methoden blijven noodzakelijk als jurist; definieert de identiteit van een jurist
2) Extern perspectief vervangt het interne niet!
De professionele toepassing van doctrinaire kennis gaat gepaard met een inzicht in de
voordelen én tekortkomingen van het interne perspectief
Extern perspectief complementeert het interne: verschillende vragen voor beide
perspectieven
WAAROM RECHTSSOCIOLOGIE?
1) Academisering van de rechtenstudie
Sociaal-wetenschappelijke disciplines – en dus ook rechtssociologie – zijn
‘academische’ studies (d.w.z. niet direct op een beroep/professie gericht)
o Kritiek: instrumenteel
o Componenten
Empirische sociaal-wetenschappelijke methode
Theorievorming
Belang van wetenschappelijke benadering van samenlevingsproblemen
Kijken wat het recht doet, vanwaar het recht komt adhv empirische
gegevens
2
,2) Maatschappelijke ontwikkelingen ivm recht: toenemende complexiteit in de samenleving
Digitalisering nieuwe juridische problemen
o Effecten digitaal ondertekenen van een contract
o Digitalisering van de administratie: wat is het effect hiervan? Is dit voor elke burger even
gemakkelijk of zijn er drempels voor bepaalde mensen?
Mondige burger wil meer verantwoording (en inspraak)
o Burgerparticipatie: burger wil inspraak hebben op allerlei domeinen
o Op welke vorm kan de burger meest participeren?
o Vanuit empirische invalshoek bestudeerd
‘Better regulation’ en gestage groei van evaluatiecultuur: wat werkt best?
Toenemende complexiteit van de te reguleren maatschappelijke domeinen
o Vb burgerlijk wetboek: relatievormen zijn complexer geworden
Meer aandacht voor performante handhaving, uitvoering en naleving van regels
o Moet handhaving gebeuren via politiemacht?
Schaarse overheidsmiddelen dwingen tot effectiviteit en efficiëntie van wetgeving en
geschilbeslechting
3) Evoluties binnen de juridische beroepen en professie professionele ontwikkelingen
Rechters moeten niet-juridische complexe problemen begrijpen
ADR: alternatieve geschilbeslechting introduceert psychologie, … (alternative dispute resolution)
Nieuwe forensische technieken en criminologische theorie in strafrecht
Advocatenkantoren willen ‘problem solvers’ en ‘T-shaped professionals’
o T-shaped professional = heeft diepe juridische kennis, breed algemeen inzicht
Communicatie met experten uit andere disciplines (vb: finance, biotech, tech, soc)
Liberalisering advocatuur + aantasting (pleit)monopolie advocaat uit comfort zone
4) Meerwaarde voor rechtspraktijk: concreet voorbeeld voor elk juridisch beroep/professie
Advocaat
o Geschilbeslechting kan op meerdere wijzen en elk heeft voor- en nadelen
Niet meteen procedureslag aangaan, maar ADR overwegen
Arbitrage: is bijna werelwijd bindend (Treaty of New York)
Bemiddeling: verzoent maar is extra gevoelig voor machtsverhouding
Klassieke rechtszaak: na een burgerlijke rechtszaak hebben 4 op 5 van
de partijen geen contact meer met elkaar
o Burgerlijke zaken: 4/5 gevallen hebben partijen nadien geen contact meer
met elkaar: interessant om te kijken naar bemiddeling => heeft bepaalde
voordelen die rechtssociologisch zijn onderzocht
3
, o Bemiddeling en arbitrage zijn sneller dan een rechtszaak: empirische
onderzoeken hoe lang het duurt en wat de voordelen zijn
Sociale advocatuur = door de overheid georganiseerde rechtshulp
o Onderzoek door Steven Gibens (e.a., JAM project: justice and management)
Experimenten met eerstelijnshulp: ontvang cliënten (rechtszoekenden) aan
een tafel waar zowel jurist als sociale werkers zetelen, want problematiek van
hulpbehoevenden is breed en niet enkel tot het recht beperkt
• Justitiehuizen en Commissies voor Juridische Bijstand.
• Aanbevelingen
• Ontvang cliënten (rechtszoekenden) aan een tafel waar zowel
juristen als sociale werkers zetelen.
• Problematiek van hulpbehoevenden is breed, niet enkel tot het
recht beperkt.
• Toegang tot het recht wordt verbeterd
Vb: Inkomensverlies + conflict met verhuurder + kinderen
oncontroleerbaar door slechte wooncondities
(opvoedingsproblematiek) + polyverslaving het is het best
om de eerstelijnsbijstand vorm te geven met juristen, sociale
werkers samen
Advocaat moet worden geïnformeerd: hij moet mee willen
nadenken over de bredere aanpak, niet enkel juridisch
verbetert het toegang tot het recht, drempels in de toegang
tot het recht worden verlaagd
Rechter
o Invulling van open normen vereist goed inzicht in de samenleving
Vb: ‘belang van het kind’, ‘zorgplicht van de overheid’
Vb mannenbesnijdenis is een praktijk die in verschillende groepen wordt
doorgevoerd, niet enkel om religieuze redenen maar ook om sociologische
redenen gemengd religieus huwelijk: voor enen partner hoeft de besnijdenis
niet als rechter bepalen wat het belang van het kind is in deze situatie, is het in
het belang van het kind om in een bepaalde gemeenschap aanvaard te worden als
hij besneden is? afhankelijk van de religie van de rechter zelf
o Culturele interpretaties kunnen rechterlijk oordeel sluipend beïnvloeden
Vb: ‘eerwraak’: in Duitsland komt dit thema vaak aan bod argument dat wordt
ingeroepen om een bepaalde handeling te stellen als de eer van een bepaalde
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kaatwouters1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.12. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now