Basis Gedrag 1
Gedrag kunnen we grofweg uitsplitsen in:
Aangeboren, instinctief gedrag
Aangeleerd gedrag op basis van ervaring
Het is niet altijd duidelijk welk gedrag nu aangeboren of aangeleerd is. Er zijn
gedragingen die in principe wel aangeboren zijn, maar nog geleerd moeten worden.
Er is dus geen scherpe grens te trekken.
OORZAKEN VAN GEDRAG
AANGEBOREN OF INSTINCTIEF GEDRAG
Dit gedrag is erfelijk vastgelegd en voor een deel direct na de geboorte al duidelijk
aanwezig. Het gaat in verhouding om vrij eenvoudige handelingen. Dit soort gedrag
wordt aangestuurd door het instinct of de drift. Om zulk gedrag op te wekken zijn
een inwendige en een uitwendige prikkel nodig. Bij jonge vogels die door de
oudervogels gevoerd worden, is honger de inwendige prikkel om de snavel open te
doen, het sperren. Een uitwendige prikkel tot het spergedrag, kan een beweging van
het nest zijn als de oudervogel op de rand gaat zitten. Die uitwendige prikkel wordt
een sleutelprikkel genoemd.
Andersom is het spergedrag van de jongen weer een sleutelprikkel voor de
oudervogels tot het voedsel zoeken en voergedrag. Andere voorbeelden van
instinctief gedrag zijn het laten lopen van urine en ontlasting door de pups als de
teef ze likt; het trappen met de voorpootjes van de pups tegen de uier, hetgeen de
melkafgifte bevordert. Ook op latere leeftijd zijn er gedragingen die nooit aangeleerd
zijn. Voorbeelden hiervan zijn het gedrag rondom de plaats in de groep en het
voortplantingsgedrag.
LEERGEDRAG
Naast de erfelijk bepaalde gedragingen, doet een dier ook ervaringen op: het leert. De
aanleg voor dit leergedrag is overigens wel erfelijk bepaald. Daarom is het
afhankelijk van de diersoort of hij veel of weinig kan leren.
DREMPELWAARDE
Het aanleren van leerhandelingen gaat niet altijd even makkelijk of snel. Hoe snel
het dier het gedrag aanleert, hangt af van het profijt dat het dier ervan heeft. Hoe
groter het biologische belang is, hoe sneller het gaat. Het verkrijgen van voer, water
of andere positieve beloningen, bevordert het aanleren. De prikkel die tot de
leerhandeling aanzet, heeft dus een bepaalde drempelwaarde. Hoe sneller de prikkel
tot aangeleerd gedrag leidt, hoe lager de drempelwaarde.
INZICHTGEDRAG
De ultieme vorm van leergedrag is inzichtgedrag. Bij deze vorm van gedrag kan het
dier zelf oplossingen bedenken voor nieuwe situaties, met dingen die hij geleerd
heeft in andere situaties. Inzichtgedrag is vooral te zien bij sociale intelligente
dieren. Een mooi voorbeeld hiervan is het gebruik van gereedschap bij verschillende
primaten soorten.
, NATUURLIJK GEDRAG
Het doel van alle gedrag is zodanige aanpassing aan de omgeving dat het dier in die
omgeving kan overleven. In feite is alle gedrag gericht op overleven. De
overlevingsstrategie geldt voor het individu, de groep en de soort. Ten eerste moet
het dier overleven als individu. Hiervoor heeft het een bepaald voedingsgedrag,
zoekt het gunstige levensomstandigheden en heeft het verdedigingsgedrag. Ten
tweede moeten bepaalde dieren overleven als groep. Daarvoor beschikken deze
diersoorten over sociaal gedrag. Ten derde moeten ze overleven als soort. Daarvoor is
er territoriumgedrag en
voortplantingsgedrag.
Bij natuurlijk gedrag heb je te maken met:
sociaal gedrag; Groepsgrote (of solitair), territorium, samenlevingsvorm,
rangorde
eetgedrag; hoe wordt voedsel verkregen
vluchtgedrag; camouflage, mimicry, afleidingsmanoeuvres
voortplantingsgedrag; vruchtbaarheid, bronst, loops, nestblijvers en
nestvlieders
comfortgedrag: wat doet een dier om het na zijn zin te hebben (vb
stofbadderen bij kippen) en wassen bij katten.
exploratiegedrag: Territorium verkennen. Voederplaatsen kennen en
vluchtroutes.
AFWIJKEND GEDRAG
STEREOTIEP GEDRAG
Een duidelijke oorzaak van afwijkend gedrag ligt in de onmogelijkheid tot het uiten
van normaal gedrag. Vaak maakt een slechte huisvesting normaal gedrag
onmogelijk. Denk maar aan veel dierentuindieren die veel te klein behuisd zijn, of
fokzeugen die aangebonden staan. Het afwijkende gedrag dat zulke dieren vertonen,
ontstaat uit frustratie en onbehagen met de situatie. Verder helpt stress uit de
omgeving ook stereotiep gedrag in de hand. Stereotype gedrag ontstaan door een
tekort aan prikkels.
GESTOORD GEDRAG
Als stereotiep gedrag zich langdurig voordoet (dus als de verzorger niet ingrijpt),
ontstaat er een situatie die onomkeerbaar wordt. Het dier raakt via de endorfine
verslaafd aan zijn afwijkende gedrag. Afkicken is in de regel niet of vrijwel niet
mogelijk. Vormen van gestoord gedrag zijn het zichzelf kaal plukken van
papegaaiachtige, het ‘weven’ bij varkens en olifanten en het ijsberen van ijsberen.
Deze dieren zijn letterlijk gestoord.
CONFLICTGEDRAG
Conflictgedrag ontstaat door een overmaat aan prikkels. Een dier vertoont dan
gedrag dat op zich niet onlogisch is, maar dat niet bij die situatie past. Er zijn
verschillende vormen van conflictgedrag:
AMBIVALENT GEDRAG
Bij ambivalent gedrag, is het gedrag opgebouwd uit twee verschillende gedragingen
waar tussen het dier twijfelt. Bijvoorbeeld een wisseling tussen aanval en vlucht. Je
ziet dit vaak bij jonge honden die op speelse wijze naar een nieuwe ‘hond’
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tienosborritos. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.82. You're not tied to anything after your purchase.