Begrippenlijst van 11 pagina's van alle aardrijkskundige begrippen die bekend geacht worden voor het Centraal Examen vwo. Ingedeeld op hoofd- en subonderwerpen.
Aardrijkskunde CE: begrippen
Wereld
Globalisering
Globalisering het proces van internationale uitwisseling van mensen, goederen, geld en informatie,
waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt.
Global village de wereld wordt een dorp door de vele wereldwijde contacten, uitwisseling van
cultuurelementen wordt hierdoor steeds makkelijker.
Mondiale netwerken contacten van personen, bedrijven en instellingen over de hele wereld.
Transitionele netwerken contacten van migranten en hun herkomstgebied.
Economische globalisering economische en commerciële integratie tussen verschillende landen
met als doel om te profiteren van de goederen en diensten van elk land.
Kapitaalstromen internationale verplaatsingen van geld en kapitaal.
Internationale arbeidsverdeling specialisatie van gebied op een beaald soort activiteit of arbeid.
Multinationale onderneming (mno’s) onderneming met verstigingen over de hele wereld die de
voordelen van verschillende vestigingen gebruiken en de beste voorwaarden zoeken.
Productieketen alle schakels in een productieproces, van ontwerp tot verkoop.
WTO (World Trade Organisation) stimuleert handel door landen te laten onderhandelen.
Zuid-zuid-investeringen buitenlandse investeringen tussen de landen die gerekend worden tot
de periferie of de semi-periferie.
Opkomende grootmachten (BRICS-landen) Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika;
landen die sinds 2000 een snelle economische ontwikkeling doormaakten.
Multipolaire wereld een ordening van de wereld op economisch en poitiek gebied waarbij deze
uit meerdere machtscentra bestaat.
Culturele globalisering proces waarbij een grotere verwevenheid ontstaat tussen cultuurgebieden.
Amerikanisering de verbreiding van de Amerikaanse cultuur over niet-westerse gebieden.
Ligua Franca de voertaal in een gebied waar meerdere talen worden gesproken.
Identiteit centrale waarden van een samenleving waaraan een volk/ regio zijn eigenheid ontleent.
Politieke globalisering proces waarbij soevereine staten onder invloed van de globalisering steeds
meer gaan samenwerken.
Geopolitiek de invloed van geografische omstandigheden zoals omvang, ligging en
beschikbaarheid van hulpbronnen op buitenlandse en veligheidspolitiek van een staat.
Blokvorming ontstaan van economische en politeke samenwerkingsverbanden tussen landen.
Regionalisme groepen mensen koesteren hun identiteit en proberen de regionale kenmeren te
behouden en te benadrukken.
Burgerschap de actieve betrokkenheid bij de samenleving waarin je woont.
Anders-globalisten internationale actievoerders die zich verzet tegen de huidige globalisering.
Mondialisering
Wereldsysteem de indeling van de wereld in drie delen.
Centrum voortrekkersrol, heeft de macht in de wereld en krijgt de meeste opbrengsten.
Semi-periferie opkomende landen met snelle economische groei.
Periferie afhankelijk, staat in dienst van het centrum en levert vooral grondstoffen.
Diffusie de verspreiding van een ruimtelijk verschijnsel vanuit een kerngebied.
Fragmentarische modernisering het in hetzelfde gebied naast elkaar voorkomen van moderne en
traditionele economische activiteiten.
Regionale ongelijkheid grote verschillen in welvaart tussen gebieden.
Spread-effect positieve economische invloed van een gebied op een ander gebied, waaroor de
welvaart toeneemt.
Backwash-effect negatieve invloed van contact met centrumlanden, waardoor de economische
ontwikkeling stagneert.
Afwenteling in ruimte en tijd doorschuiven van problemen naar de toekomst of een ander gebied.
, Technologische ontwikkeling
Tijdruimtecompressie proces waarbij de relatieve afstand tussen plaatsen door moderne transport-
en informatietechnologie daalt.
Absolute ligging/ afstand exacte ligging in kilometers, vaak hemelsbreed.
Relatieve ligging/ afstand tussen twee plaatsen uitgedrukt in tijd, moeite en geld.
Afstandsverval de interactie tussen gebieden neemt af naarmate de afstand toeneemt.
Transporttechnologie technische voorzieningen samen met het vervoer van goederen en mensen.
Transportnetwerk het geheel van transportlijnen met elkaar verbonden door knooppunten.
Informatietechnologie infrastructuur en programmatuur nodig voor de informatieoverdracht via de
elektronische snelweg.
Geschiedenis
Hegemoniale staat een land dat gedurende een bepaalde periode grote delen van de wereld
domineert op economisch, militair, financieel en cultureel gebied.
Tot 1970
Europeanisering de beïnvloeding op economisch en cultureel gebied van de koloniale gebieden
vanuit de Europese moederlanden in de 16e eeuw en later.
Kolonialisme proces waarbij moederlanden gebieden in bezit nemen of controleren.
Imperialisme proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld willen uitbreiden
door gebieden te veroveren en controleren.
Dekolonisatie proces waarbij de koloniën zelfstandig worden.
Na 1970
Triade het geheel van verbanden tussen de drie belangrijkste economische machtsblokken (VS,
Japan, EU) in de wereld.
Nieuwe industrielanden (NIC’s) landen in de semi-periferie die een snelle industrialisatie
doormaken en gedeeltelijk de rol van de centrumlanden overnemen.
Uitschuiving proces van verplaatsing van bedrijven en functies vanuit een centrum naar buiten.
Nieuwe internationale arbeidsverdeling veranderde verdeling van economische activiteiten over
de landen van het wereldsysteem.
Global shift een verschuiving van het economisch en politieke zwaartepunt van de Atlantic Rim
naar de Pacific Rim.
Pacific Rim landen rond de Pacifische Oceaan.
Vergelijkingen tussen landen
Economisch behorend tot de economie.
BBP de waarde van alle goederen en diensten die door binnen- en buitenlandse ondernemingen
in een land in één jaar worden geproduceerd gedeeld door het aantal inwoners.
BRP`het inkomen per hoofd binnen een regio.
Inkomen geld dat je krijgt met werken of door een uitkering.
Koopkracht de hoeveelheid goederen of diensten die je in een land voor 1 dollar kan kopen.
Beroepsbevolking deel van de bevolking dat tegen betaling een beroep uit kan oefenen.
Sociaal betrekking hebbend op de maatschappij en het welzijn daarvan.
Analfabetisme het voorkomen van mensen die niet kunnen lezen of schrijven.
Verstedelijkingsgraad percentage van de bbevolking dat in steden woont.
Verstedelijkingstempo percentage waarmee de verstedelijkingsgraad jaarlijks toeneemt.
Politiek alles wat te maken heeft met het besturen van een land of gebied.
Democratisch gehalte de mate waarin het politieke stelsel van een land democratisch is.
Mensenrechten universele basisrechten van de mens zoals recht op vrijheid en gelijkheid.
Samenwerkingsverband samenwerking op economisch of politiek terrein tussen een groep van
landen, vaak binnen een regio.
Cultureel betrekking hebbend op de cultuur en beschaving.
Cultuurgebied gebied waar mensen met dezelfde cultuur bij elkaar leven.
Demografisch betreffend de bevolking in bepaalde opzichten.
Analfabetisme het percentage van bevoking ouder dan 15 jaar dat niet kan lezen of schrijven.
Bevolkingsdichtheid het gemiddelde aantal inwoners per vierkante kilometer.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller julierubens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
