Hoofdstuk 5 burgerlijke cultuur
§1 De Republiek en overzee
In 1588 wordt de Republiek der Zevende Verenigde Nederlanden uitgeroepen. Dit gebeurt
tijdens de Tachtigjarige oorlog tussen Spanje en Nederland, een onafhankelijkheidsoorlog en
een strijd tegen de onderdrukking van het protestantse geloof. Ondanks de oorlog bloeit de
economie, wetenschap en kunst in de Republiek.
Nationale trots
De Republiek wil graag oorlog buiten de deur houden om ongestoord handel te kunnen
drijven. Ze zoeken de confrontatie met vijanden graag op zee op. Na een verloren zeeslag van
Spanje bij Gibraltar, sluit Spanje het Twaalfjarig Bestand, een wapenstilstand waarin de
Republiek zich snel tot een grootmacht ontwikkelt. Zeestukken met een vloot in actie is in de
kunst enorm populair. Er werden tijdens de oorlog ook veel Geuzenliederen gemaakt met een
nationalistisch doel; samen zingen bevordert de strijdbaarheid en het nationaal bewustzijn.
In 1648 wordt in de Duitse stad Munster de vrede met Spanje ondertekent. Schutterijen
speelden voorheen een rol in de verdediging van een stad, maar rond 1600 kreeg het ook een
sociale functie. Dit levert een typisch Nederlands genre op in de kunst; het schuttersstuk.
Kenmerken (barok):
Blikrichtingen van de geportretteerde geen religieus thema
trekken de kijker bij de gebeurtenis
grote licht-donker-contrasten
diagonale lijnen
De aandacht van de kijker wordt
gedetailleerde weergave van stoffen en gestuurd naar een moment van actie
materialen (moment suprême)
Wetenschappelijke revolutie
Het vertrouwde klassieke religieuze wereldbeeld wordt geleidelijk verdrongen door
wetenschappelijke inzichten. Dankzij nieuwe universiteiten = en een toenemende behoefte
Hoofdstuk 5 burgerlijke cultuur 1
, aan geschoolde burgers, wordt Nederland een aantrekkelijke plek voor wetenschappers over
de hele wereld.
Johannes Vermeer schilderde De astronoom. Het schilderij laat goed zin hoe in deze tijd er
nog grote verschillende wereldbeelden waren. Veel zeventiende-eeuwers stonden met één
been in de nieuwe wetenschap en de andere in de oude christelijke traditie. Nederlandse
filosoof René Descartes stelt dat echte kennis alleen verkrijgt door systematisch te denken,
niet door het bestuderen van oude ideeën en tradities. Uitspraak → ‘Ik denk, dus ik ben’, je
eigen zekerheid is een feit dat je denkt.
Schilders en tekenaars gaan de natuur bestuderen. Heel precies worden planten, bloemen en
insecten geschilderd.
Door overzeese handel ontstaat onder welvarende Nederlanders een ware verzamelwoede.
Rariteitenkabinetten: Een kast, kamer of collectie met zowel kunstvoorwerpen als zeldzame
of exotische bijzonderheden uit de natuur. Populair in de zestiende zeventiende en achttiende
eeuw, onder andere in de Nederlanden. Wordt ook wel kunstkabinet genoemd.
Status: je laat je bezoekers zien dat je ‘een man van de wereld’ bent.
Wetenschappelijke interesse: de verzamelingen dienen een wetenschappelijk doel.
Financieel voordeel: omdat de voorwerpen zeldzaam zijn kun je geld vragen om de
collectie te bekijken en is de collectie waardevast.
In 1602 wordt de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) opgericht. Deze particuliere
handelsonderneming krijgt van de Republiek het monopolie op handen in Azië.
Nederlanders in Batavia De VOC had een groot handelsnetwerk, het knooppunt voor deze
Aziatische handel is de stad Batavia op Java. De VOC had weinig vertrouwen in de loyaliteit
van de bevolking, dus al snel woonden er andere etniciteiten. Vanwege het geringe aantal
Europese vrouwen in de stad ontstonden er wel al snel gemengde huwelijken. Zo ontstond er
een smeltkroes van culturen.
Delfs Blauw
Hoofdstuk 5 burgerlijke cultuur 2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pienvdl2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.17. You're not tied to anything after your purchase.