Een duidelijke samenvatting waarin alle hoofdstukken, die van belang zijn voor het tentamen, zijn samengevat. Ook de bijbehorende arresten zijn uitgewerkt in deze samenvatting.
Materieel en formeel strafrecht
Materieel: ziet met name op de vraag welke menselijke gedraging(en) strafbaar zijn en welke
sancties op het plegen van een bepaald strafbaar gesteld gedrag dienen te volgen. Je vindt in het
wetboek van strafrecht vooral materiële bepalingen.
Formeel: bevat voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke procedure dient plaats te
vinden. Het wetboek van strafvordering bevat vooral bepalingen van formeel aard.
Commuun en bijzonder strafrecht:
Commuun: het wetboek van strafrecht en strafvordering worden ook wel het commuun (algemeen)
strafrecht genoemd.
Bijzonder: de wetgever heeft ervoor gekozen wetten die over heel specifieke onderwerpen gaan in
aparte wetten op te nemen. Dit noemen we bijzonder strafrecht. Hier tref je vooral materiële
bepalingen.
Handhaving van rechtsnormen
Het strafrecht houdt zich uitsluitend bezig met handhaving. Deze handhaving is gericht op het
afdwingen van normconform gedrag. Het strafrecht is in feite alleen gericht op het sanctioneren van
niet normconform gedrag. Er bestaan allerlei soorten normen, bijv:
- Gedragsnormen: dergelijke normen zeggen iets over ons gedrag. Door een gedragsnorm op
te schrijven wordt zij een rechtsnorm.
- Schending rechtsnorm + geschreven reactie in het wetboek van strafrecht of in andere
strafbepaling= strafbaar feit.
Strafrechttheorieën
Over de rechtvaardiging van het toevoegen van leed aan anderen bestaan verschillende theorieën:
- Vergeldingstheorie:
Gaat uit van de gedachte dat de overheid wraak moet nemen op degene die onrecht pleegde. Oog
om oog, tand om tand. Deze theorie is een absolute strafrechtstheorie: de straf vindt zijn grondslag
in het misdrijf (onrecht moet worden hersteld).
- Preventietheorie:
De gedachte dat met het straffen van personen wordt voorkomen dat anderen strafbare feiten zullen
plegen. Deze preventie wordt onderverdeeld in speciale en generale preventie:
1. Generale preventie: de aanhangers van deze theorie willen dat anderen dan de misdadiger
zien wat er gebeurt als je een strafbaar feit pleegt. Ze leren hiervan.
2. Speciale preventie: de aanhangers van deze theorie beogen met het opleggen van een straf
de misdadiger ZELF ervan te weerhouden in de toekomst misdaden te gaan plegen->
absolute preventiegedachte. De preventietheorie is een relatieve strafrechttheorie (straf
beoogt een bepaald doel i.p.v. alleen vergelding).
Geweldsmonopolie bij de overheid
Een van de belangrijkste functies van het strafrecht is het voorkomen van ongecontroleerde wraak
(mensen mogen niet voor eigen rechter spelen). Bestraffing is exclusief aan de overheid overgelaten.
Geweldsmonopolie ligt dus bij de overheid-> alleen zij mogen geweld uitoefenen op burgers.
De ultimum remedium-gedachte
,= de laatste oplossing. Strafrecht bestaat vanuit de gedachte dat het pas toegevoegd moet worden
als er geen redelijk alternatief kan worden toegepast. In NL kennen we het principe dat de overheid,
voordat zij het strafrecht toepassen, verplicht is om te proberen andere middelen in te zetten tegen
de burger.
Legaliteitsbeginsel
Een van de belangrijkste uitgangspunten van het strafrecht is dat burgers slechts in
overeenstemming met neergeschreven (gecodificeerde) wetten kunnen worden gestraft. Dit noemen
we het legaliteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel heeft 5 nadere betekenissen:
1. Geen strafbaar feit zonder wet
2. Geen straf zonder wet
3. Geen terugwerkende kracht (een burger kan slechts worden veroordeeld voor een handeling
die in strijd is met een wet die op dat moment in werking is).
4. Geen analogische redeneringen (als de gedraging zelf niet uitdrukkelijk wordt
gesanctioneerd, dan mag de gedraging niet ‘creatief’ in deze bepaling worden gezet)
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (lex certa)
Hoofdstuk 2:
Vier voorwaarden voor strafbaarheid:
1. Menselijke gedraging
2. Delictsomschrijving
3. Wederrechtelijkheid
4. Schuld
1. Menselijke gedraging
Dit duidt op het gegeven dat iets moet zijn gebeurd en dat die gebeurtenis ook door een menselijk
individu is gewild. Het moet gaan om een mens verrichte gedraging (ook niet-handelen of nalaten
kan worden aangemerkt als gedraging). Ook rechtspersonen en deelnemingsvormen (medeplichtig)
worden gezien als menselijke gedraging.
2. Delictsomschrijving
Door de eis te stellen dat de menselijke gedraging binnen een delictsomschrijving valt, wordt
voorkomen dat een burger wordt bestraft zonder dat duidelijk is waarvoor.
- Strafbepaling= delictsomschrijving + sanctienorm
Delictsomschrijving wijst gedrag aan dat strafbaar is en sanctienorm geeft aan welke sanctie mag
worden opgelegd bij de delictsomschrijving.
3. Wederrechtelijkheid
Hiermee wordt bedoeld of het gedrag in strijd is met het objectieve recht. Indien de feitelijke
gedraging (1e voorwaarde) valt binnen een delictsomschrijving (2e voorwaarde), dan wordt de
wederrechtelijkheid (3e voorwaarde) veelal aangenomen. In sommige gevallen is het noodzakelijk
om de wederrechtelijkheid specifiek te benoemen in de strafbepaling (bijv. 310 en 350 Sr).
4. Schuld
We moeten de verdachte ook verwijt kunnen maken van zijn gedraging. Verwijt bestaat uit dat de
onwenselijke gedraging niet heeft vermeden terwijl daartoe wel de reële mogelijkheid bestond. Het
gaat om de subjectieve situatie waarin hij de verkeerde keuze heeft gemaakt.
Bestandsdelen en elementen
, Soms staan de voorwaarden in de delictsomschrijving en soms niet:
Bestandsdelen
= zijn voorwaarden voor de strafbaarheid die in de wettelijke delictsomschrijving zijn terug te vinden.
Wanneer er niet aan alle bestandsdelen is voldaan kan er geen sprake zijn van een strafbaar feit.
Elementen
= zijn voorwaarden voor de strafbaarheid die niet zijn opgenomen in een wettelijke
delictsomschrijving. De elementen in het strafrecht zijn:
1. Wederrechtelijkheid
2. Schuld
Wanneer er niet aan alle elementen is voldaan kan er geen sprake zijn van een strafbaar feit. Omdat
de delictsomschrijving gedrag aanwijst dat strafbaar is, is de menselijke gedraging geen element
maar bestandsdeel. Zodra wederrechtelijkheid off schuld in een delictsomschrijving zijn opgenomen,
dan zijn het bestandsdelen geworden!
Belang van het onderscheid bestandsdelen en elementen
Het vervullen van elementen hoeft niet bewezen te worden, tenzij voor de rechter aannemelijk
wordt dat deze elementen niet zouden zijn vervuld.
Formele/materiële delicten
Formele delicten
Hierbij wordt in de delictsomschrijving de actieve handeling ten aanzien van een bepaalde gedraging
strafbaar gesteld. Er wordt niet gekeken naar de eventuele gevolgen van de gedraging. Bijv. art. 310
Sr is het wegnemen verboden, dat het goed weer terug komt bij de eigenaar doet er dan niet toe.
Materiële delicten
Hierbij wordt in de delictsomschrijving het laten intreden van een bepaald gevolg strafbaar gesteld.
Bijv. art. 287 Sr-> het iemand opzettelijk doden is strafbaar. Dit is dus pas strafbaar op het moment
dat het gevolg intreedt (de dood).
Commissie/omissie delicten:
Commissiedelicten
Hierbij wordt in de delictsomschrijving een ‘handelen’ strafbaar gesteld. Specifieke handelingen die
dus strafbaar zijn gesteld.
Omissiedelicten
Hierbij wordt in de delictsomschrijving een ‘nalaten’ strafbaar gesteld. Omdat je iets niet hebt
gedaan, wat je wel had behoren te doen, ben je strafbaar.
Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten
Gekwalificeerd delict
Hierbij gaat het steeds om ernstigere vormen van een variatie op het gronddelict. Het gronddelict
wordt bij wijze van spreken nader gekwalificeerd. Bijv. gronddelict= diefstal, gekwalificeerd= diefstal
met geweldpleging. Dit heeft altijd een zwaardere sanctienorm.
Geprivilegieerd delict
Hierbij gaat het steeds om een afgezwakte vorm van een variatie op een bepaald delict. Er staat een
lichtere sanctienorm op het overtreden van een geprivilegieerd delict.
Misdrijven en overtredingen
Of een bepaalde handeling een misdrijf of een overtreding vormt, wordt uitsluitend bepaald door de
wet-> wetsduiding. In het wetboek van strafrecht zijn 3 delen
1. Algemene doel
2. De misdrijven
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lina21070555. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.23. You're not tied to anything after your purchase.
