Dit document is gebaseerd op de PowerPointpresentaties, de notities van tijdens de les, de extra informatie van op Chamilo en de opnames van de docent van afgelopen jaren.
De fysieke, levende en niet-levende omgeving van de mens, waarmee deze in wederkerige relatie
staat: mensen zijn DEEL van het milieu en zijn afhankelijk van een gezonde, functionerende planeet,
maar oefenen ook invloed uit op de natuur en het milieu.
De wereld geeft ons grondstoffen en ecosysteemdiensten.
Natuurlijke hulpbronnen = grondstoffen (of materialen) en energiebronnen
Eindige stoffen:
- Fossiele brandstoffen: heeft miljoenen jaren geduurd om te vormen en wij gebruiken ze aan
snel tempo op zonder onze aarde tijd te geven nieuwe aan te maken. Door ze te gebruiken
komen er schadelijke gassen vrij, waar we niks mee kunnen aanvangen.
- Metalen: eindig omdat we er steeds meer van nodig hebben en er te weinig van kunnen
recupereren. (Worden in grote concentraties ontgint om daarna verspreid te worden in kleine
stukjes – vb in smartphones)
Hernieuwbare bronnen:
- Zon
- Wind
- Golven
- Geothermische energie
Ecosysteemdiensten: diensten geleverd door een goed functionerende planeet.
Zowel diensten als hulpbronnen staan onder druk door toenemende menselijke activiteit.
- Klimaatregeling
- Zuurstof produceren
- Voorkomen van bodemerosie door vegetatie
- Bestuiven van gewassen
- Productie van actieve componenten voor geneesmiddelen
- …
Voorzorgsbeginsel: milieukunde is niet problemen oplossen als ze zich voor doen, ook op voorhand
nadenken over de mogelijke problemen.
CRAAP-test: is een bron wel betrouwbaar of niet.
- Currency: wanneer gepubliceerd? Actueel?
- Relevance: relevant?
- Authority: door wie geschreven? Kenner, professor, wetenschapper?
- Accuracy: betrouwbare bron, bronverwijzing?
- Purpose: doel (wat is de reden? Waarom werd dit geschreven?
1
,Johan Rockström – concept planetaire grenzen
Rethinking the system: wij als kleine mens hebben weinig impact op onze grote planeet, onze
planeet absorbeert onze impact -> veel mensen op een kleine wereld, we komen in contact met de
eindigheid van onze wereld
Wij bepalen als mens mee wat de toestand is van
onze planeet en waar deze naartoe gaat.
Hockey-stick patronen: parameters die vrij stabiel waren
en met de industrialisering in de hoogte geschoten zijn.
Koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4)en distikstofoxide
(N2O) zijn de belangrijkste broeikasgassen.
Holoceen: extreem stabiele periode van de laatste 10 000
jaar -> zorgde voor menselijke welvaart en ontwikkeling
(stabielere temperatuur en geen ijstijden meer).
Antropoceen: huidig, want de mens heeft momenteel het
meest invloed op de toestand. Komende 50 jaar bepalen
komende 10 000 jaar.
De mens heeft meer invloed op de toestand waarin de aarde zich bevindt dan geologische processen
zoals: afstand tot de zon, vulkaanuitbarstingen, aardbevingen, …
Doel: aarde behouden in een manageable state.
Tipping points of kantenpunten: wanneer je heel plots van de ene toestand in de andere over gaat.
We weten deze punten niet liggen, maar eens je daar over gaat, kan je niet meer terug.
Hoe de aarde reageert op milieudruk:
- Veerkracht gaat verloren: biologische, fysische en chemische reacties zorgen voor negatieve
feedbackloops (demping van effecten) en zorgen terug voor stabiele toestand.
- Kantelpunt: geen veerkracht meer = positieve feedbackloop (versterkend effect: steeds
kouder of warmer, niet tegen te houden).
Coral bleaching: vb: Great Barrier Reef – El Nino
Koraalriffen bestaan uit kleine diertjes/poliepen met een calciumcarbonaatschelp die in symbiose
leven met algen = beide partijen hebben voordeel. Algen geven voedingsstoffen af en poliepen
bieden bescherming. Een gezond koraal heeft kleur.
Color bleaching van nature, in 1998 nog veerkrachtig voor herstel; in 2016-2017 heel veel gebleacht
en meer dan 50% onomkeerbaar verloren.
Met technologie tijd proberen rekken (zout dat licht weerkaatst), maar lost problemen niet op.
Parijsakkoord: beperken tot 2°C, maar liever 1,5°C opwarming. Momenteel al aan 1°C opwarming.
Maar zelfs indien we kunnen beperken tot 2°C (RCP2), dan halen de koralen het waarschijnlijk niet.
RCP 8.5: scenario waarbij we niets doen voor het klimaat.
2
, Planetaire grenzen
Safe operating space: de ruimte waarin we de stabiele toestand die we kennen kunnen behouden en
onder controle houden.
9 Planetaire grenzen (2015):
1. Verlies van biodiversiteit en
ecosystemen
2. Klimaatverandering
3. Vervuiling door nieuwe
chemische stoffen
4. De afbraak van ozon in de
atmosfeer
5. Wijziging van atmosferische
aerosolen
6. Verzuring van oceanen
7. Verstoring van biochemische
cycli (N- en P-cycli)
8. Niet-duurzaam
zoetwatergebruik
9. Verandering in landgebruik
Core planetary boundaries: twee belangrijkste grenzen: als deze boven de planetaire grenzen gaan,
zijn ze in staat de hele toestand/stabiliteit van de aarde te veranderen.
- Verlies biodiversiteit
- Klimaatverandering
Verlies van biodiversiteit en ecosystemen
Functionele diversiteit: de verscheidenheid aan levende organismen die voor ons of het ecosysteem
nuttige functies vervullen (vb: bestuiving, nuttig bodemleven, luchtzuivering, …)
Soorten diversiteit: gerelateerd aan het aantal soorten organismen die voorkomen op aarde; soms
ook diversiteit tussen organismen van dezelfde soort.
Momenteel de 6e grote massa-extinctie van diersoorten:
- Verdwijnen van toppredatoren (is zorgwekkend)
- Insecten verdwijnen nog sneller dan gewervelden
Zal invloed hebben op de werking van ecosystemen en de aarde
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Student3527. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
