Dit is een zeer uitgebreide samenvatting van het hoorcollege en de werkgroep. In deze samenvatting worden relevante arresten en artikelnummers genoemd. Ook worden de verschillende schema's weergegeven.
Het verbintenissenrecht is onderdeel van het vermogensrecht en staat geregeld in de boeken 3, 6, 7
en 7A van het Burgerlijk Wetboek.
Bronnen van verbintenissen
Bronnen van verbintenissen zijn:
Wet Art. 6:1 BW geeft de basisregel: Verbintenissen kunnen slechts ontstaan, indien dit uit
de wet voortvloeit. Ook zijn er in de wet nog andere bronnen:
o Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW) het bijzondere aan deze overeenkomst is dat
partijen niet beoogden om een overeenkomst in het leven te roepen.
o Zaakwaarneming (art. 6:198-6:202 BW)
o Onverschuldigde betaling (art. 6:203-6:211 BW)
o Ongerechtvaardigde verrijking (art. 6:212 BW) hierover is in 1959 al het arrest
Quint/Te Poel gewezen. Ten tijde van dit arrest was er nog geen bepaling voor
ongerechtvaardigde verrijking in het Burgerlijk Wetboek. Hubertus te Poel neemt
aannemer Quint in de arm om woningen en winkels te bouwen in een straat in
Heerlen. De financiering hiervan was voor een deel geregeld, tot bleek dat Hubertus
niet meer in staat was te betalen. Quint ging naar de bank om te kijken of er
middelen beschikbaar waren. Het perceel bleek toen toe te behoren van Heinrich te
Poel, in plaats van Hubertus te Poel. Door natrekking is Heinrich eigenaar van
hetgeen gebouwd is, terwijl hij zelf niet betaald heeft, dus hij is verrijkt. Hij was ook
geen partij bij de overeenkomst. Quint wilde dus kijken of Heinrich wel kon betalen,
maar er is geen grondslag voor een betalingsverplichting.
Rechter stond niet vrij verbintenissen te creëren die niet door de wet geregeld zijn.
Verbintenissen ontstaan uit de wet of uit de overeenkomst. Een verbintenis zou wel
kunnen ontstaan als het past binnen het stelsel van de wet en aansluit bij de wel in
de wet geregelde gevallen volgens de Hoge Raad.
De rechtsregel uit dit arrest luidt als volgt: ook als de wet geen bepaling kent en geen
basis biedt voor een overeenkomst, kan een verbintenis ontstaan als het past binnen
stelsel van de wet en aansluit bij de wél in de wet geregelde gevallen.
Dus de hoofdregel is art. 6:1 BW, met als uitzondering: een verbintenis ontstaat als die past
in het stelsel van de wet en aansluit bij de wel in de wet geregelde gevallen.
Overeenkomst dit staat geregeld in art. 6:213 BW: Een overeenkomst in de zin van deze
titel is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer partijen jegens een of meer
andere een verbintenis aangaan. Overeenkomsten kunnen dus ook buiten de wet
afgesproken worden. Ze gaan veel verder dan wat we in de wet kunnen teruglezen.
Het goederenrecht geldt tegenover derden, terwijl persoonlijke rechten alleen tussen partijen gelden
(HR Blaauboer/Berlips) een partij kan de rechtsopvolger onder bijzondere titel niet binden zonder
diens toestemming. Dus verbintenissenrecht is dus niet absoluut; derden zijn niet gebonden aan een
overeenkomst tussen twee partijen. Dat is iets anders dan het goederenrecht. Bedongen hebben
staat niet gelijk aan verbonden hebben.
In dit arrest verkocht Berlips naastliggende percelen aan Blaauboer en Kloots met de belofte de
, tussenliggende weg op te hogen en te bestraten. Weduwe Maks kocht deze weg en was dus niet
verplicht die verbintenis tot ophogen en bestraten na te komen.
Een overeenkomst bindt partijen. Het kan gaan om één of meer partijen die jegens elkaar
verbintenissen aangaan. Het aangaan van een overeenkomst is een rechtshandeling. Een
rechtshandeling is een handeling met een beoogd rechtsgevolg. Het aangaan van een overeenkomst
is een meerzijdige rechtshandeling. Een overeenkomst wordt gesloten en daaruit ontstaan
verbintenissen tussen partijen. Praktisch van belang is dat een overeenkomst dus verder kan gaan
dan dat in de wet staat. Het volgende moet dan ook in de gaten gehouden worden:
Contractsvrijheid partijen mogen zelf beslissen met wie ze een overeenkomst aangaan en
onder welke voorwaarden.
Dwingend en aanvullend recht de wet geeft ook aanvullende regels. Als partijen geen
afspraken hebben gemaakt, dan geldt het regelend of aanvullend recht. In sommige
overeenkomsten moeten bepaalde zaken staan, daar kan niet van worden afgeweken. Dit is
dwingend recht.
Bekijk altijd eerst of/wat partijen zijn overeengekomen
De wilsverklaringen van partijen staan geregeld in art. 3:33, 3:35 en 6:248 lid 1 BW.
Er zijn ook bronnen van verbintenissen waarnaar de wet verwijst:
Gewoonte (art. 6:248 lid 1 BW) met name belangrijk in handelsrelaties (trade custom).
Ongeschreven recht met name volgend uit open normen in het Burgerlijk Wetboek,
bijvoorbeeld de redelijkheid en billijkheid (art. 6:2 BW, art. 6:248 BW en art. 3:12 BW) en
regels van moraal bij de natuurlijke verbintenis (art. 6:3 lid 2 sub BW). Een natuurlijke
verbintenis is een verbintenis die niet meer kan worden afgedwongen, maar waar wel een
morele verplichting is om de verbintenis na te komen.
Rechterlijke uitspraken hiervoor moet wel een wettelijke basis zijn (bijvoorbeeld de regel
dat een dwangsom kan worden opgelegd art. 611a Rv e.v.)
Onderhandelingen
Onderhandelingen zijn er voordat de overeenkomst tot stand komt. Als partijen aan het
onderhandelen zijn, hebben de partijen dan verplichtingen tegenover elkaar? Ze zitten dan nog in de
precontractuele fase. Pas nadat de overeenkomst tot stand is gekomen, is er gebondenheid aan de
contractuele afspraken (verbintenissen):
Nakoming (art. 3:296 BW)
Toerekenbare tekortkoming in de nakoming geeft verplichting tot schadevergoeding (art.
6:74 BW).
Over de precontractuele fase is in 1958 een arrest gewezen door de Hoge Raad: Baris/Riezenkamp
Riezenkamp is op zoek naar hulpmotoren om een fabriek op te starten, daarin vindt hij Baris. Zij gaan
onderhandelen over de koop van hulpmotoren en andere onderdelen van Baris door Riezenkamp.
Baris stelt dat tussen partijen een overeenkomst tot stand is gekomen en vordert betaling van de
koopsom van 110.00 gulden. Riezenkamp weigert betaling en verweert zich met de stelling dat hij
gedwaald heeft over de kostprijs voor het vervaardigen van een bromfiets als gevolg van de
mededeling van Baris dat de kosten 135 gulden zouden bedragen (maar deze in werkelijkheid hoger
bleken te zijn). Riezenkamp wil van de overeenkomst af.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller larakalkman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.51. You're not tied to anything after your purchase.
