Summary
Samenvatting - Beleidseconomie ()
- Course
- Institution
Een samenvatting van alle stof voor het tentamen Beleidseconomie.
[Show more]
Seller
Follow
ilse1204kolfschoten
Reviews received
Content preview
WEEK 1Beleidseconomie
- Analyse van economisch beleid
- Instituties, zoals belastingen
- Overheidsbestedingen
- Beleidshervormingen
- ‘Doorrekeningen’
- Publiek of privaat?
Financieel economisch beleid
- Collectieve uitgaven
- Collectieve inkomsten
- Regulering (wettelijke grondslagen voor alle inkomsten/uitgaven van de overheid)
Perspectieven op overheidsbeleid
1) Efficiëntie: meer welvaart/welzijn bij gegeven middelen
2) Rechtvaardigheid/verdeling (gaat vaak gepaard met transactiekosten)
3) Uitvoerbaarheid
Functies van overheidsingrijpen
1) Allocatiefunctie: ingrijpen op markten i.v.m. marktimperfecties
- Marktmacht, externe effecten, collectieve goederen, informatieproblemen
- Regels + subsidies/heffingen bij niet Pareto-efficiënte markten -> gedrag van burgers sturen
2) Verdelingsfunctie
- Belastingheffing, sociale verzekeringen, toeslagen
3) Stabilisatiefunctie
- Evenwicht op de arbeidsmarkt, stabiel prijspeil, duurzame economische groei, rust op
financiële markten
- Begrotingsbeleid: hoogconjunctuur = belastingen omhoog
Effect van overheidsingrijpen
- Incidentele (korte termijn) vs structurele (lange termijn) maatregelen
- Fiscale multiplier en het equivalentiebeginsel
- Procyclisch vs anticyclisch begrotingsbeleid
- Automatische stabilisatoren
Instrumenten van overheid
- Wetgeving (vergunningen)
- Subsidies/heffingen
- Voorlichting
--> Alternatief = onderhandelen: Coase’s theorem
Verdelingsfunctie -> Gini index
- Kijkt naar inkomensongelijkheid, niet vermogensongelijkheid
Economische scholen
- Keynesianen
- Bij tekortschietende effectieve vraag zorgt de markt niet voor automatisch herstel
(stabilisatiefunctie) -> anti-cyclisch begrotingsbeleid
- Monetaristen
, - Begrotingsbeleid werkt destabiliserend door vertragingen in beleid -> wat de ECB doet heeft
wel invloed op conjunctuur
- Neoklassieken
- Structurele economische problemen los je niet op met Keynesiaans beleid -> marktwerking
- Ricardianen
- Burgers compenseren extra overheidsbestedingen of belastingverlagingen volledig
‘There is no such thing as free lunch’ -> equivalentiebeginsel
- Overheid gaat meer uitgeven -> burgers en bedrijven weten dat de belastingen omhoog
gaan uiteindelijk -> ze gaan meer sparen
- Dus alles wat de overheid extra uitgeeft, gaan burgers en bedrijven minder uitgeven
-> per saldo verandert er niks
(Expansief beleid heeft weinig effect in een open economie)
Begrotingsbeleid op korte termijn
- Belangrijke rol voor beslechten argumenten van economische scholen is weggelegd voor de fiscale
multiplier
Toename BBP ∈ procent
Toename ( of afname ) overheidsbestedingen∈ procentpunt van BBP
Fiscale multiplier:
- Hoe hoger de multiplier, hoe meer effect extra bestedingen of belastingverlagingen hebben
- Hoger dan 1 impliceert ‘free lunch’
- Multipliers zijn gemiddeld hoger tijdens stijgende werkloosheid
- Tijdens de Grote Recessie (2008) was fiscale multiplier hoger
- Mensen konden relatief weinig lenen en er was weinig behoefte aan sparen
Korte termijn: de Grote Recessie
- Sterke stijging tekorten en schulden door lagere belastinginkomsten en meer
werkloosheidsuitkeringen
- Forse steun overheid aan financiële sector
- Rutte I en II: forse bezuinigingen en lastenverzwaringen om overheidsfinanciën te herstellen -> is
gelukt maar critici stellen dat beleid de economische groei heeft gedempt
Effect bezuinigingen tijdens Grote Recessie -> Jacobs
- Door te bezuinigen is de economische groei gedempt
- Uitblijven bezuinigingen had beperkt effect op staatsschuld door inverdieneffecten
- Bezuinigingen zijn nodig voor structureel houdbare overheidsfinanciën -> Jacobs
Lange termijn: hoe erg zijn schulden en tekorten?
- Structureel hogere schuldquotes reduceert effectiviteit stimulerend beleid
- Door o.a. Ricardiaanse equivalentie
- Overheid betaalt dan hoge rentelasten (bij ‘normale rente’)
- Indien overheidsfinanciën niet houdbaar, mogelijke spiraalwerking oplopende rentes (kredietrisico)
- Draait om vertrouwen bij beleggers
- Nederland heeft tijdelijk AAA-status S&P verloren, waardoor rente omhoog ging
- Bij hoge schulden schuif je problemen door naar volgende generaties
- Tegelijkertijd: druk om schuld op te laten lopen, want rente is historisch laag!
- Zolang economische groei hoger is dan de rente is lenen voordelig
- Argument voor Nationaal Groeifonds
- Maar ook kritiek: wat zijn goede investeringen?
, Houdbare overheidsfinanciën
- Houdbaar: schuldquote blijft constant op de lange termijn
- Dit is het geval als de staatsschuld net zo hard groeit als de economie (BBP)
- Verhouding moet gelijk blijven!
- Bepalend hiervoor zijn economische groei en rente
Definities
- Financieringssaldo: opbrengsten – uitgaven (excl. staatsaflossingen)
- Structureel saldo: financieringstekort na schoning voor conjunctuur
- Houdbaarheidssaldo: financieringssaldo op lange termijn bij ongewijzigd beleid
Sub-sectoren van de overheid
1) Centrale overheid
- Hoogste bestuurslaag -> ministeries + uitvoeringsorganisaties + universiteiten (EU niet!)
2) Decentrale overheden
- Gemeenten + provincies etc.
3) Sociale fondsen
- Algemeen Ouderdomsfonds (AOW) + Zorgverzekeringsfonds etc.
Grenzen van overheidsmacht
1) Wettelijke kaders voor het overheidsoptreden
- Beginselen van behoorlijk bestuur
2) Gedragsreacties en beleidsconcurrentie
3) Invloed van de EU
Collectieveuitgaven
Uitgavenquote =
BBP
- Subsidies tellen wel mee, fiscale tegemoetkomingen niet
Verklaringen collectieve uitgaven
- Baumol-effect
- Politieke economie
- Kessler
De Ridder (2020)
- Multiplier >1 = free lunch (vaak in crisis)
- Multiplier < 1 = crowding out
De Haan en Hoogduin (2020)
- Coronacrisis laat zien hoe belangrijk financiële degelijkheid is
Wensveen (2017)
- Houdbaarheidssaldo is een slechte meetlat voor beleid, want arbitrair en gebaseerd op vergrijzing
- Schulden aflossen slecht idee, het is niet hetzelfde als buffers opbouwen.
- Tegenvoorstel: Fond economische structuurversterking oprichten/ activeren. ven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilse1204kolfschoten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now