, Lesweek 1 - Recht en regels (H1)
Wat is recht?
Recht omvat een heel stelsel van regels waaraan zowel de overheid als de burger zich aan moet houden. Regels behoren pas tot een recht
als rechtsregels zijn aanvaard en vastgesteld. Met als doel om vrede te stichten en conflicten te voorkomen en op te lossen, om chaos te
voorkomen, brengt een ordening in de samenleving, zorgt voor rechtvaardigheid, beschermd de zwakkere, geeft het rechtszekerheid en
zorgt voor handhaving. De rechten en plichten komen voort uit onze normen en waarden.
Grondwet = daar liggen de basisrechten van heel Nederland in vast. Basisrechten waarvan we vinden dat ze niet zo snel veranderd moeten
worden. Minimaal 75% van de Kamerleden voor je hebben om deze te veranderen, daarna moet er nog een verkiezing overheen en dan
nog een keer de gewone meerderheid. In de grondwet zit iets wat heel vast zit (grond). In de grondwet staan de grondrechten, de rechten
waarvan wij in Nederland zeggen dat ze zo belangrijk zijn dat iedereen ervan af moet blijven. Bv. De politie mag niet zomaar een huiszoeking
doen.
Vindplaatsen van het recht
Wet = de wetten en lagere regelgeving in Nederland, en de hogere regelgeving van de EU.
Recht = door mensen gemaakte regels die zijn aanvaard en vastgesteld.
Recht is niet hetzelfde als de wet = je hebt bepaalde rechten die niet altijd omschreven staan in de wet. Jurisprudentie geeft
uitleg, dus het is niet hetzelfde. Niet ieder verschil is opgelost door naar de regel te kijken.
De samenleving verandert en daarmee ook de inhoud van het recht, echter blijven de vindplaatsen, zogenoemde rechtsbronnen, nog
steeds hetzelfde (4 bronnen, de vindplaatsen van het recht):
Bron 1: De wet- en regelgeving
Wetten kunnen worden gemaakt door de overheid (1e + 2e kamer), door lagere overheidsorganen (minister, provinciale staten en
gemeenteraad) kunnen er ook rechtsregels worden vastgesteld. Een wetsvoorstel komt pas tot stand als zowel de regering als de Staten-
Generaal (1e + 2e kamer) met het wetsvoorstel instemmen. Alleen wetten die afkomstig zijn van de hoogste wetgever worden met wet
aangeduid, de bepalingen in deze wetten zijn allemaal genummerd en worden wetsartikelen genoemd. Een wettenbundel is een
verzameling officiële wetboeken die door een uitgever zijn geselecteerd en samen in een boek zijn opgenomen. In lagere regelgeving komt
het woord wet niet voor, een regeling afkomstig van regering zonder Staten-Generaal wordt een KB Koninklijk Besluit genoemd. Er zijn
regels aan verbonden als de regering zich ermee bezighoudt.
Met regels (regering) = AMvB Algemene Maatregel van Bestuur.
Zonder regels (zonder regering).
Een regeling afkomstig van een minister heet een ministeriele regeling. Een regeling van Provinciale Staten of gemeenteraad wordt
verordening genoemd. Ook buiten Europa worden rechtsregels gemaakt. Nederland is lid van de Europese Unie (EU), de vanuit de EU
worden verordeningen en richtlijnen (gemeenschapsverordeningen en –richtlijnen) vastgesteld die gelden in de gehele EU.
Bron 2: De jurisprudentie/ rechtersrecht geheel van uitspraken van rechters
= onomschreven recht, ontstaan doordat algemene regels in de diverse wetten en in de overige regelgeving moeten worden toegepast in
individuele situaties, die vaak verschillend zijn. De rechter bepaald hoe deze zijn bedoeld en formuleert deze in een uitspraak, afhankelijk
van de soort zaak. Zo’n uitspraak heet vonnis (wat er is gevonden), uitspraak of arrest. Arrest is een uitspraak van de Hoge Raad der
Nederlanden, de hoogste rechter van Nederland. Als wij te laat zijn voor tentamen gaan we naar examencommissie... deze doet uitspraak
dat je nog naar binnen mag, de volgende keer dat je te laat bent kun je aantonen dat je wel binnen mag omdat de voorgaande dit ook
mochten.
Bron 3: De gewoonte
= (komt weinig voor in de politiek) onomschreven recht, regels die niet in de wet staan maar wel worden nageleefd. Regels van
gewoonterecht komen maar weinig voor, het is in deze moderne tijd een beetje uitgesloten. Het zou te gek voor woorden zijn als je in
sommige kringen geaccepteerde gewoonte hebt om in het openbaar tegen een boom te urineren, tot het algemene recht zou behoren.
Bron 4: Verdragen
Verdrag = wet in Europa, op hoger niveau afgesproken. Verdragen zijn afspraken tussen twee of meer staten die op schrift zijn gesteld en
die gelden in de staten die partij zijn bij het verdrag. De staten moeten dit verdrag wel akkoord hebben verklaard. Veel bepalingen in
verdragen hebben directe werking, iedereen kan daar direct beroep op doen ook als deze niet zijn opgenomen in wetten of lagere
regelgeving.
Aard van de regels
Rechtsregels hebben niet allemaal dezelfde werking:
Dwingend recht = sommige rechtsregels leggen aan individuen of partijen die en juridische relatie ofwel rechtsbetrekking met elkaar hebben,
dwingend bepaalde rechten of plichten op, hiervan mag niet worden afgeweken. Als de wet een werknemer beschermt tegen een werkgever
die in arbeidsovereenkomst een te lange proeftijd bedingt.
‘De wetgever mag geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst, het versterken van
de onderricht aan de werknemer, in de arbeidsvoorwaarden, bij de arbeidsomstandigheden bij de bevordering en bij de opzegging van de
arbeidsovereenkomst’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller EsPeHa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.