Samenvatting van de volledige cursus en lessen relatie-en gezinstherapie, inclusief nieuwe cursustekst voor relatietherapie. (de samenvatting telt origineel 100 pagina's)
Deel I: Relatie- en gezinstherapie (R&G)
Inleiding
Gezinstherapie is meer dan model of theorie over psychisch lijden
nadruk op complexiteit, verbindingen en relaties
Gezinstherapeutische stromingen
R&G ontstaan in jaren ’50-‘60
Geen duidelijke voorvader MINUCHIN
Gelijktijdig op verschillende plaatsen in EU en VS
Jaren ’65-’90: verschillende gezinstherapeutische stromingen of scholen
verschillende accenten
o Contextuele stroming: balans tussen geven en nemen tussen
verschillende generaties
o Structurele stroming: functioneren van kerngezin en structuur van
gezin
o Narratieve stroming: verhalen die gezinsleden vertellen en manier
waarop deze beïnvloed worden door cultuur
Laatste jaren veel veranderingen
Milanese en structurele stromingen (invloedrijk in jaren ’70-’80)
internationaal verdwenen
narratieve, postmoderne en oplossingsgerichte stromingen populair
Minder belang aan theoretische discussies tussen stromingen
o Belang van gemeenschappelijke factoren
o Samenwerking tussen therapeut en gezin centraal
o Lambert: vierfactorenmodel klassieke algemene therapiefactoren
▪ Cliëntfactoren 40%
▪ Werkrelatie (hoe cliënt deze beleeft) 30%
▪ Hoop/verwachting 15%
▪ Model en technieken 15%
Niet 1 van deze factoren, maar de 4 factoren samen verklaren het
effect van therapie
R&G heeft bijzondere setting
Meerdere cliënten gelijktijdig aanwezig
Bij gezinstherapie: verschillende generaties
Complexere therapeutische alliantie
o Relatie tussen therapeut en elk van de gezinsleden
o Relatie tussen gezinsleden onderling
Verschil individuele therapie en relatie- en gezinstherapie
Herdefiniëren van psychisch lijden in relationele termen
Betrekken van sociale context van patiënt
Aangaan van alliantie met alle betrokkenen
1
,Samenvatting Relatie- en gezinstherapie
2
,Samenvatting Relatie- en gezinstherapie
Belangrijke gezinsfenomenen
Problematiek vanuit perspectief cliënt EN diens context (gezin en bredere
familie)
Emotionele spanningen in gezin vaak uitgedrukt in gedrag van
gezinsleden
o Vooral kinderen gevoelig hiervoor (geven vaak als eerste signalen)
Gezinsfenomenen
Zondebokfenomeen = kinderen met emotionele problemen zijn vaak
betrokken, in de spanningen tussen de ouders
o Ouders behouden min of meer harmonieuze relatie doordat
spanningen op kind geprojecteerd worden
o Verschillende uitingsvormen: held, heilige, idioot, clown, zieke, …
o Kinderen “kanaliseren” de spanning door middel van deze rollen
Parentificatie = kind neemt rol van ouder(s) over
o Functionele en/of emotionele rolomwisseling
o Kind offert eigen behoeften (aandacht, zorg, begeleiding) op voor
logistieke of emotionele behoeften van ouder(s)
o Kind gaat overmatig zorgen voor ander gezinslid
o Normaal en niet problematisch op zich → problematisch wanneer
zorgen en taken die kind op zich neemt zwaar, rigide of eenzijdig
zijn ontwikkeling van kind in gevaar
Gezinscyclus = overgangen in gezin naar aanleiding van belangrijke
levensgebeurtenissen of als gevolg van opgroeien van kinderen
o Model Carter & McGoldrick
Verschillende fasen in ontwikkeling van een gezin
Elke fase heeft typische moeilijkheden en uitdagingen
Elke overgang van ene fase naar andere fase gaat gepaard
met aanpassingen en mogelijke crisissen
Normale crisissen: pathologisering vermijden
Veranderingen:
Intern (bv geboorte kind)
Extern (bv verhuizen)
Hechtingstheorie = intergenerationeel doorgeven van scripts
o Replicatief script = herhaling van wat ouders hebben meegemaakt
o Correctief script = correctie van wat ouders hebben meegemaakt
o Attachment-Narrative Therapy: hechtingstheorie verweven met
narratief kader
o Attachment-Based Family Therapy: interventieprotocol bij depressie
of suïcidaliteit
hechtingsrelaties in gezin worden verbeterd zodat jongere met
zorgen bij ouders terecht kan
o Emotionally Focused Marital Therapy: partnerrelaties begrijpen
vanuit vroege hechtingsrelaties
3
,Samenvatting Relatie- en gezinstherapie
Partnerrelatietherapie
Gezinstherapeuten werken meer met partnerrelaties dan met gezinnen
Tot half jaren ’80 weinig empirisch onderzoek verandering sinds
Behavioral Marital Therapy
Behavioral Marital Therapy (BMT)
o Quid-pro-quo-model = onderhandelen tussen partners en
aanleren van communicatie- en probleemoplossingsvaardigheden
o Veel vraagtekens MAAR meest onderzochte vorm van
partnerrelatietherapie effectiviteit
Emotionally Focused Marital Therapy (EFT)
o Beïnvloed door
Carl Rogers Client Centered Therapy
Fritz Perls Gestalt Therapy
Geen enkele theoretische benadering is superieur op vlak van effectiviteit
Partnerrelatietherapie is ontwikkeld om relatieproblemen aan te pakken
ook positieve invloed op individuele vormen van psychisch lijden
Bedenkingen
Wat is succes? (Is echtscheiding succes? Is samen blijven bij
incompatibiliteit succes?)
Langtermijneffecten weinig onderzocht
o Positief effect van partnerrelatietherapie neemt snel af met de tijd
Onderzoek suggereert dat het effect snel afneemt
Effectiviteit van meeste vormen nog niet empirisch onderzocht betekent
niet dat benaderingen niet werken
Geloofwaardigheid van outcome-onderzoek in het algemeen
o Elke benadering die onderzocht wordt is effectief (is algemeen zo bij
therapie)
o Vraagtekens rond betrouwbaarheid
▪ Allegiance effect = studies uitgevoerd door
belanghebbenden overschatten systematisch de effectiviteit
van het behandelingsmodel (financiële belangen)
Gezinsgerichte groepsbehandelingen
Gezinsgerichte psycho-educatie
Gezin niet als oorzaak van psychiatrische problemen gezin dat
voldoende geïnformeerd is over betreffende aandoening kan wel bijdragen
tot herstel of stabilisatie van patiënt
Combinatie van informatie geven en ondersteuning bieden
Therapeutische gesprekken: combinatie van cognitief-
gedragstherapeutische, systemische en belevingsgerichte elementen
Effectief in terugvalpreventie
4
, Samenvatting Relatie- en gezinstherapie
Multiple gezinstherapie
Groepsgericht werken met meerdere gezinnen tegelijkertijd over bepaalde
problematiek
Helpende factoren
o Ervaring niet de enige te zijn
o Inzicht in stoornis en gezinsfunctioneren
o Relationele klimaat
Gunstige kosten-batenverhouding
Zeer effectief
Voorbeeld: Kinderen uit de Knel
o Groepsprogramma voor gezinnen waarvan ouders in een
vechtscheiding
o 8 sessies (zowel ouders en kinderen samen als aparte ouder- en
kindergroepen)
o Doel
Ouders helpen hun kinderen terug te ‘zien’
Kinderen helpen om hun ervaringen rond de vechtscheiding
uit te drukken
o Veelbelovende gevalstudies, maar nog geen empirische evidentie
Casus (Zie cursus p.19-20 vb. parentificatie
en gezinscyclus)
Individuele klacht kaderen in gezinscontext
Klacht betekenis geven door aan te sluiten bij fase in gezinscyclus
Denken in termen van gezinsrollen
Samen praten
Respect voor tempo van gezinsleden
Afwisseling informatie geven, luisteren, concrete huiswerkopdrachten
geven
Evenwicht tussen
o Respecteren van eigen gevoeligheden van gezin
o Uitdagen van gezin om risico’s te nemen die groei mogelijk maken
Effectonderzoek
Gezinstherapie minstens even effectief als individuele therapie
(al dan niet in combinatie met medicatie en andere therapeutische methoden)
Bij baby’s: slaapproblemen, voedingsproblemen, hechtingsproblemen
Bij kinderen: seksueel misbruik, eetstoornissen, gedragsproblemen,
emotionele problemen, somatische problemen
Bij volwassenen: relatie problemen, seksuele problemen, angst- en
stemmingsstoornissen, gezinsgeweld, alcoholmisbruik, schizofrenie,
chronische ziekte
Opmerkingen
Tendens om gezinstherapie tet combineren met allerlei andere
behandelmethoden
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Save1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.12. You're not tied to anything after your purchase.
