Summary
samenvatting levenslooppsychologie
- Course
- Institution
samenvatting gebaseerd op het volledig handboek van de levensloop + pokerpoints
[Show more]
Seller
Followsamdepont
Content preview
Inhoudsopgaven1. TERREINVERKENNING........................................................................................................................................................ 4
1.1. EEN KORTE HISTORIEK ............................................................................................................................................................... 4
1.1.1. De verre voorgeschiedenis ........................................................................................................................................... 4
1.1.2. Start van de genetische psychologie ........................................................................................................................... 4
1.1.3. Omvorming tot een ontwikkelingspsychologie............................................................................................................ 5
1.1.4. Uitgroei tot een volwaardige levenslooppsychologie .................................................................................................. 5
1.1.5. Methodes om de ontwikkeling wetenschappelijk te observeren................................................................................. 6
1.2. DE INDELING IN FASEN ............................................................................................................................................................... 6
1.2.1. Continuïteit of discontinuïteit in de ontwikkeling ........................................................................................................ 6
1.2.2. Het trapmodel ............................................................................................................................................................. 7
1.2.3. Het gelaagde model .................................................................................................................................................... 7
1.2.4. Het lijnmodel ............................................................................................................................................................... 8
1.2.5. Poging tot synthese ..................................................................................................................................................... 8
1.3. FACTOREN DIE DE ONTWIKKELING STUREN ..................................................................................................................................... 9
1.3.1. Rol van de erfelijkheid ................................................................................................................................................. 9
1.3.2. Invloeden vanuit het milieu ....................................................................................................................................... 10
1.3.3. Interacties tussen erfelijkheid en milieu .................................................................................................................... 11
1.3.4. Zelfsturing als derde factor ....................................................................................................................................... 12
2. TWEE FUNDAMENTELE ONTWIKKELINGSTHEORIEËN ................................................................................................... 13
2.1. DE PSYCHOSOCIALE IDENTITEITSTHEORIE VAN ERIKSON .................................................................................................................. 13
2.1.1. Situering ten opzichte van Freud ............................................................................................................................... 13
2.1.2. Eriksons theorie ......................................................................................................................................................... 14
2.1.3. Een korte evaluatie .................................................................................................................................................... 15
2.2. DE COGNITIEVE ONTWIKKELSTHEORIE VAN PIAGET ........................................................................................................................ 15
2.2.1. Enkele basisbegrippen ............................................................................................................................................... 15
2.2.2. De eigenlijke ontwikkeling ......................................................................................................................................... 16
2.2.3. Een korte evaluatie .................................................................................................................................................... 17
3. DE PRENATALE ONTWIKKELING ....................................................................................................................................... 18
3.1. ONTWIKKELING VAN EMBRYO EN FOETUS .................................................................................................................................... 18
3.1.1. Het germinale of kiemstadium .................................................................................................................................. 18
3.1.2. Het embryonale stadium ........................................................................................................................................... 19
3.1.3. Het foetale stadium ................................................................................................................................................... 20
3.2. PSYCHISCH FUNCTIONEREN ....................................................................................................................................................... 22
3.2.1. Beweging ................................................................................................................................................................... 22
3.2.2. Gewaarwording ......................................................................................................................................................... 23
3.3. PRENATALE OMGEVINGSINVLOEDEN ........................................................................................................................................... 23
3.3.1. Fysische invloeden ..................................................................................................................................................... 23
3.3.2. Psychologische invloeden .......................................................................................................................................... 27
3.4. DE GEBOORTE........................................................................................................................................................................ 28
3.4.1. Het geboorteproces ................................................................................................................................................... 28
3.4.2. De ervaringen van het kind ....................................................................................................................................... 29
4. DE BABYTIJD.................................................................................................................................................................... 30
4.1. UITRUSTING VAN DE PASGEBORENE............................................................................................................................................ 30
4.1.1. Motorische reacties ................................................................................................................................................... 30
4.1.2. Waarneming en cognitie ........................................................................................................................................... 31
4.1.3. Sociale gerichtheid en emoties .................................................................................................................................. 32
4.2. DE VERDERE MOTORISCHE ONTWIKKELING ................................................................................................................................... 33
4.3. ONTWIKKELINGEN IN DE WAARNEMING EN DE COGNITIE ................................................................................................................ 33
4.3.1. De sensomotorische ontwikkelingsperiode ............................................................................................................... 34
4.3.2. Bespreking van enkele afzonderlijke processen......................................................................................................... 35
4.4. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ............................................................................................................................. 36
4.4.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 36
4.4.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 37
5. DE PEUTERJAREN............................................................................................................................................................. 38
1
, 5.1. LICHAMELIJKE EN MOTORISCHE ONTWIKKELING ............................................................................................................................ 38
5.1.1. Gebruik van de skeletspieren..................................................................................................................................... 38
5.1.2. De zindelijkheidstraining ........................................................................................................................................... 38
5.2. ONTWIKKELING IN DE WAARNEMING EN HET MENTAAL FUNCTIONEREN ............................................................................................. 38
5.2.1. Einde van de sensomotorische periode ..................................................................................................................... 38
5.2.2. Begin van het preoperationeel denken...................................................................................................................... 39
5.2.3. Bespreking van enkele afzonderlijke processen......................................................................................................... 41
5.2.4. Meertaligheid bij kinderen ........................................................................................................................................ 44
5.3. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ............................................................................................................................. 44
5.3.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 44
5.3.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 46
6. DE KLEUTERJAREN ........................................................................................................................................................... 47
6.1. LICHAMELIJKE EN MOTORISCHE ONTWIKKELING ............................................................................................................................ 47
6.1.1. Lichamelijke veranderingen....................................................................................................................................... 47
6.1.2. Motorische ontwikkeling ........................................................................................................................................... 47
6.1.3. De evolutie van de kindertekeningen ........................................................................................................................ 48
6.2. ONTWIKKELING IN DE WAARNEMING EN HET MENTAAL FUNCTIONEREN ............................................................................................. 49
6.2.1. Het preoperationeel denken van kleuters ................................................................................................................. 49
6.2.2. Bespreking van enkele afzonderlijke processen......................................................................................................... 50
6.3. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ............................................................................................................................. 53
6.3.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 53
6.3.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 53
7. DE SCHOOLPERIODE ........................................................................................................................................................ 55
7.1. LICHAMELIJKE EN MOTORISCHE ONTWIKKELING ............................................................................................................................ 55
7.1.1. Lichamelijke veranderingen....................................................................................................................................... 55
7.1.2. Motorische ontwikkeling ........................................................................................................................................... 55
7.2. ONTWIKKELING IN DE WAARNEMING EN HET MENTAAL FUNCTIONEREN ............................................................................................. 56
7.2.1. Het concreet-operationeel denken ............................................................................................................................ 56
7.2.2. Bespreking van enkele afzonderlijke processen......................................................................................................... 57
7.3. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ............................................................................................................................. 60
7.3.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 60
7.3.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 62
8. DE ADOLESCENTIE ........................................................................................................................................................... 64
8.1. LICHAMELIJKE ONTWIKKELING ................................................................................................................................................... 65
8.1.1. De lichamelijke veranderingen in de puberteit .......................................................................................................... 65
8.1.2. Psychologische gevolgen van de lichaamsveranderingen ......................................................................................... 66
8.2. COGNITIEVE ONTWIKKELING ..................................................................................................................................................... 67
8.2.1. Kenmerken van het formeel-operationele denken .................................................................................................... 67
8.2.2. Enkele gevolgen voor het formeel-operationeel denken ........................................................................................... 69
8.2.3. Bespreking van enkele afzonderlijke processen......................................................................................................... 70
8.3. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ............................................................................................................................. 71
8.3.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 71
8.3.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 72
9. DE VOLWASSENHEID ....................................................................................................................................................... 74
9.1. LICHAMELIJKE ONTWIKKELING EN PSYCHISCH WELBEVINDEN ............................................................................................................ 74
9.1.1. Lichamelijke veranderingen....................................................................................................................................... 74
9.1.2. Het climacterium of de overgangsjaren .................................................................................................................... 75
9.1.3. Psychologische reacties op de lichaamsveranderingen ............................................................................................. 77
9.2. COGNITIEVE ONTWIKKELING ..................................................................................................................................................... 77
9.2.1. Het postformele denken ............................................................................................................................................ 78
9.2.2. Evolutie van de intellectuele vermogens ................................................................................................................... 78
9.3. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ............................................................................................................................. 79
9.3.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 79
9.3.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 81
10. DE OUDERDOM ........................................................................................................................................................... 82
10.1. LICHAMELIJKE ONTWIKKELING EN PSYCHISCH WELBEVINDEN ........................................................................................................ 82
10.1.1. Verlenging van de levensduur ................................................................................................................................... 83
2
, 10.1.2. Lichamelijke veranderingen....................................................................................................................................... 83
10.1.3. Psychologische reacties op de lichaamsverandering ................................................................................................. 86
10.2. COGNITIEVE ONTWIKKELING ................................................................................................................................................. 87
10.2.1. Het klassieke intelligentieonderzoek ......................................................................................................................... 87
10.2.2. Bespreking van enkele afzonderlijke processen......................................................................................................... 88
10.2.3. Competent ouder worden.......................................................................................................................................... 90
10.3. SOCIALE EN PERSOONLIJKHEIDSONTWIKKELING ......................................................................................................................... 91
10.3.1. Sociale ontwikkeling .................................................................................................................................................. 91
10.3.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling........................................................................................................................... 92
3
, 1. Terreinverkenning
Definitie ontwikkelingspsychologie:
De studie van het gedrag door de verschillende levensfasen van de mens.
• Gedrag: overt en covert gedrag.
• Opdracht: registreren van de verschillende gedragsaspecten en integreren van al deze gegevens.
• Moeilijk om een geïntegreerd beeld te ontwikkelen:
- Veel feiten en inzichten.
- Verschillen in visie en uitgangspunten bij de onderzoekers.
- De complexiteit van het ontwikkelingsproces.
1.1. Een korte historiek
Psychologie heeft een ver verleden, maar een vrij korte geschiedenis. Ze ontstond pas in de 2de helft van de 19de eeuw.
1.1.1. De verre voorgeschiedenis
• Voedingsbodem van iedere wetenschap bestaat uit de spontane vragen en de stukjes inzicht die bij mensen opkomen
tijdens hun alledaagse bezigheid.
Op basis van ervaringen ontstaan denkbeelden over:
• Hoe de wereld in elkaar zit.
• Hoe bepaalde gebeurtenissen komen en gaan.
• Hoe het levens verloopt van aan de geboorte tot de dood.
• Vastgelegd in de taal in de vorm van mythen en zegswijzen.
Voorwetenschappelijke ontwikkelingspsychologie:
• Uitdrukkingen zoals een kinderlijke fantasie, jeugdige overmoed of de wijsheid der jaren maken hier allemaal deel van
uit.
Filosofen:
• Voorbeeld Cicero.
• Factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling (vanuit een theoretische interesse):
- Nativisten (Jean-Jacques Rosseau): volgens hem is het kind geen passieve ontvangen van
prikkels, maar een actief experimenteel wezen.
- Emperisten (Locke): hij vatte de mens bij de geboorte op als een tabula rasa of een
onbeschreven blad.
• Opvattingen missen de kritische toets van het wetenschappelijk onderzoek.
Ê Dit thema wordt vaak voorgesteld als het nature-nurture-debat.
Ê Nature: de natuurlijke aanleg die je meekrijgt bij de bevruchting.
Ê Nurture: alle invloeden die daar nadien op inwerken.
1.1.2. Start van de genetische psychologie
In de 18de, maar vooral in de 19de eeuw waren er al mensen die op een min of meer systematische basis aantekeningen begonnen
te maken over de vorderingen in het gedrag van hun eigen kinderen. Dat soort babybiografieën vormde het prille begin van wat
veel later een wetenschappelijke studie van de menselijke ontwikkeling zou worden.
• Men beperkte zich niet meer tot het louter nadenken over hoe de mens zich ontwikkelt, maar dat men dat nu ook
rechtstreeks begon te observeren (vooral observatie van eigen kinderen).
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller samdepont. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now