Summary
Volledige samenvatting ethiek
- Course
- Institution
Samenvatting bevat - Notities les - Powerpoint - Cursus
[Show more]
Seller
Follow
brittverheyden1
Content preview
Semester 2Ethiek
VOORWOORD
Zowel ethiek (micro) als beleid (macro) gaan over het goede doen: ze beïnvloeden elkaars domeinen
wederzijds via verstrengeling tussen persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling
ð Het persoonlijke goede en het goede op maatschappelijk vlak: hoe moeten we handelen
We verwachten dat een degelijk beleid ethisch verantwoord is, maar dat het ook de manier waarop
we nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en keuzes ervaren en waarderen beïnvloedt.
Vb Manier waarop het beleid en de visie op abortus/euthanasie is veranderd
Vb Het verschil in de manier waarop de inclusie-gedachte zich doorzet en hoe zich dit vertaalt in
dagelijks beleid
Hier in ethiek:
• Wie ben ik als hulpverlener en als mens?
• Van waaruit vertrek ik in mijn handelen en oordelen?
• Waar stoot ik op?
ð Iedereen is op zoek naar waarachtigheid en ‘het goede leven’
MORAAL, ETHIEK EN GRONDHOUDING
1. Moraal en ethiek
ð Gewoonlijk als synoniem gebruikt: is niet correct
1.1. Moraal
Latijn à mos/mores
= Geheel van die normen, waarden en deugden van een specifieke persoon (of bepaalde doelgroep)
Verwijst naar de gewoonten, zeden en gebruiken van iemand op vlak van wat hoort en niet hoort.
ð Wat goed, juist en rechtvaardig is en wat slecht, verkeerd en onrechtvaardig is
Via onze opvoeding en onze cultuur maken we ons normen, waarden en deugden eigen die ons
handelen motiveren, sturen of er een uitdrukking van zijn.
Het geheel van die normen, waarden en deugden van een specifieke persoon (of een bepaalde groep)
verwijst naar zijn of haar moraal.
1.2. Ethiek
Latijn à ethos
Oorspronkelijke betekenis = Het vermogen om het vertrouwen van het publiek te winnen tijdens een
gesprek of redevoering.
Moderne betekenis = Het domein van de filosofie dat zich bezighoudt met wat (be)hoort, met de
vraag naar het goede, het juiste en het rechtvaardige
ð Ethiek is de systematische reflectie op moraal
1
,Semester 2
Ethiek houdt zich bezig met de vraag naar de fundering van moraal, naar soorten van moraal en de
uitwerking van kaders die ons morele handelen kunnen begrijpen en sturen
= Antwoord op de vraag hoe we moeten handelen; hoe beter mens worden
Vb een advocaat of politicus: hebben een goed ethos want moeten verkiezing winnen door vertrouwen
te tonen.
ð Logos en pathos zijn ook 2 belangrijke karakteristieken voor een goed betoog
o Logos = logische opbouw van de argumentatie
o Pathos = overtuigingskracht en leggen van passie in betoog
Overgang tussen moraal naar ethiek komt voort uit nood om goede van het slechte te onderscheiden
à Culturen of samenlevingenvinden die fundering in religie
à Filosofie peilt die fundering los van religie (goden)
à Via metafysica of naturalistische verklaring tot fundering
1.3. Waarden, normen en deugden
Bij de concepten moraal en ethiek denken we aan waarden, normen en deugden.
Waarden
• Wat we waardevol vinden, over datgene waar we waarde aan hechten
• Waarden worden beschouwd als fundamentele richtsnoeren voor ons gedrag
ð Je gaat ernaar leven + terugvinden in de opvoeding vb veiligheid
Normen
• Manieren waarop waarden gerealiseerd worden vb verkeersreglement bij waarde veiligheid
• Hebben de vorm van geboden of verboden: naleven of afdwingen
• Houdt zich bezig met de volgende 3 vragen: Wat mag ik doen, wat moet ik doen/niet doen?
Deugden
• Goed ervaren morele eigenschappen
• Belichaamde/ verinnerlijkte waarden
• Zijn uitingen waarop het goede, degelijke zich uitdrukt in onze dagdagelijkse omgang met
elkaar
• Je kan ze begrijpen als karaktereigenschappen of kwaliteiten
• Stellen jou in staat juist te handelen vb voorzichtigheid
De 4 oorspronkelijke deugden: maat, moed, praktische wijsheid en rechtvaardigheid
à Alles kan je terugbrengen naar deze 4
à Bij de christelijke beleving nog 3 erbij: geloof, hoop en liefde
Het onderscheid tussen kan verhelderd worden met het belang van het behalen van een rijbewijs
(voorbeeld)
- Veiligheid (waarden)
- Het verkeersreglement, regels waar we ons moeten aan houden (normen)
- Kwaliteiten die noodzakelijk zijn om de waarde veiligheid te realiseren en die je dus door inzicht en oefening dient
te ontwikkelen (deugden)
2
, Semester 2
Een moreel probleem heeft te maken met vragen naar wat de beste manier is om het goede te
realiseren in een bepaalde situatie. Hier moet je kiezen tss mogelijke handelingsalternatieven en
daarbij afvragen wat het beste is en beargumenteren waarom je koos wat je koos.
ð Bij een probleem zal je dus nooit iets verliezen
Een moreel dilemma is een specifieke vorm van een moreel probleem. Je moet een keuze maken
tussen 2 verschillende mogelijkheden of waarden, waarbij die 2 waarden elkaar wederzijds uitsluiten.
Dat betekent dat, wat je ook kiest, je steeds verliest.
- Bijvoorbeeld: het verhaal van Antigone. Haar broer sterft en ze moet kiezen tussen de visie van schoonvader of haar
visie op begraven. Kiest voor eigen wil en wordt gedood.
Morele nood is wanneer je ervan bewust bent dat iets niet behoort, maar niemand hoort je.
- Bijvoorbeeld: je hebt weet van mishandeling, maar niemand gelooft je. Jij, alsook de mishandelde persoon in
kwestie, bevinden zich in zo’n geval van morele nood
ð Werken met mensen bezit steeds een morele bedding; moraliteit is verbonden met feit dat
we als mens in relatie staan.
Op zoek gaan naar bron van moreel handelen en de ethische grondhouding
2. Het verhaal van the alligator river
Rangschik elk personage in volgorde van hoe je hun gedrag aanvaardt of goedkeurt. 1 is het gedrag
dat je het meest afkeurt en 5 is het gedrag dat je het meest goedkeurt
- Je argumentatie en verantwoording doen een beroep op jouw waarden (waar je waarde aan
hecht) en normen (wat voor jou normaal is/iedereen vindt toch dat)
- In confrontatie met iemand anders word je gedwongen te verantwoorden waarom die ene
waarde waardevoller is dan de andere of waarom die ene norm normaler is dan de andere
- Het is niet zo eenvoudig om een rationele fundering te vinden voor jouw voorkeur of keuze,
dus ‘jij vindt het zo, ik vind het anders’
DUS waarden en normen zijn relatief en hangt af van eigen perspectief
ð Ons waardekader is dus niet universeel
In het verhaal komen verschillende sterke emoties aan bod zoals verliefdheid, angst, verlangen, ,
wraak, jaloezie, afpersing... en die spelen ontegensprekelijk een rol in onze waardenhiërarchie.
ð Om hieruit te geraken overschakelen van waarden en normen naar de reflectie hierover
DUS van moraal naar ethiek
3. Enkele belangrijke ethische stelsels
= Pogingen om modellen en principes voor het goede handelen te vatten, op te stellen en funderen
ð Doen beroep op algemene principes, waarden, normen en deugden
ð Verwijzen naar motieven of naar gevolgen
o Descriptieve stelsels: hoe moreel handelen
o Prescriptieve stelsels: hoe we behoren te handelen
ð Leggen nadruk op ratio (inzicht en wijsheid) of gevoel (sympathie, empathie en intuïtie) Vaak
met verstand handelen, maar gevoel vertaald in de argumentatie.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittverheyden1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now