Summary
Samenvatting van relatie- en gezinstherapie
- Course
- Institution
Gestructureerde samenvatting van de Hoorcollege's (slides + nota's) van Mevr. Martine Puyvelde. Ik behaalde een 17/20 op het examen.
[Show more]
Seller
Follow
salsabilsh
Content preview
Relatie- en gezinstherapie1. Interactie – processen – verandering : dynamisch systeem
1.1 Systeemtherapie – dynamiek: blik op het geheel
• Grondlegger Systemisch denken: Von Bertalanffy
• Tegen reductionisme: Analyseren van individuele componenten reduceert betekenis van het
geheel waar ieder deel van uitmaakt
• Een systeem is een complex geheel van interagerende elementen; een open systeem met
levende componenten volgt complexere richtlijnen dan die van de thermodynamica
o Open systeem: patiënt omdat die een levend wezend is en dus kan reactie van ene
moment naar het ander heel anders zijn, dan dat je verwacht had
• “General system theory, therefore, is a general science of wholeness... The meaning of the
somewhat mystical expression, “The whole is more than the sum of its parts” is simply that
constitutive characteristics are not explainable from the characteristics of the isolated parts.
The characteristics of the complex, therefore, appear as new or emergent... - Ludwig von
Bertalanffy
o Emergent: iets dat te voorschijn komt. Therapie is iets dat we laten co-construeren
en laten te voorschij komen.
o interactie = proces: voortdurend in verandering
o Intra-psyche naar inter-psyche
Dynamica – begrip uit fysica/wiskunde
• Meer dan biljart:
o het denken en communiceren van de mens gaat verder dan de wetten van
thermodynamica , behoud van energie ed…
• In this strict sense, the impact of one billiard ball upon another is subject matter for
dynamics, but it would be an error of language to say that billiards balls “behave”…. “we,
however, are not concerned with event sequences which have this characteristic.…”
Gestalt – kracht van het geheel
• // melodie transpositie: kracht van de gehele structuur
• Minuchin – krachten en problemen zijn geworteld in de omstandigheden van het leven
o Individu staat niet op zichzelf
o Individu is een complex geheel dat in verscheidene contexten zijn wortels kent
o Ook de grondslag voor een symptoom moet gezocht worden in de context, eerder
dan in de innerlijke pathologie; in de omstandigheden van het leven.
Risico
• Waar is het individu?
o Wanneer je met individu werkt – vergeet het systeem niet
o Wanneer je met het systeem werkt – vergeet het individu niet
• Spanningsvelden doorheen de stromingen
o Individu versus systeem
o Positie van de therapeut binnen het systeem
o waar ligt positie v individu. Therapeut: nadenken over gezin -> masterpositie
innemen (vanuit kennis) OF nadenken met gezin -> op gelijke hoogte mee gaan zijn
(vanuit nieuwsgierigheid/antropologisch: mss weet ik het helemaal niet zo goed)
• Positionering
o Gezinsleden
o Familieden
o Overleden familieleden/gezinsleden
o Toekomstige familieleden/gezinsleden
o Therapeut
1
, o Continu proces van balanceren en zoeken doorheen de verschillende stromingen en
in jouw therapieën
o INTRA-INTER van zowel familie als therapeut
• Millon
o Personality is about how they [characteristics]intermesh and work together.
Occasionally, you may hear someone say that personality is really just biological, or
really just cognitive, or really just psychodynamic.
o Do not believe them.
o The explicit purpose of a perspective is to expose different aspects of a single
phenomenon for study and understanding. A single element cannot be made to
stand for the whole.’
Zuivere insteek vanuit één stroming werkt reducerend – soms positie innemen
ssoms volgen
Flow
• Een (familie)therapie ontstaat, groeit en ontplooit zich
• Een (familie)therapie is gebaseerd op hoe iedereen ingespeeld geraakt op elkaar en
samenwerkt
• Iedere familie maar ook iedere sessie doet beroep op andere mogelijkheden van de
therapeut
• Familiecodes: familierituelen/gewoontes/taalgebruik (magic question)
• Gendercodes: doen-praten (animus/anima)
o vooral uit structurele, mr komt bij elke stroming voor
o mannelijk = animus: doeners
o vrouwelijk = anima: praters
o Niet altijd zo. Kan voor conflict zorgen, want vanuit doencode zo veel moeite doen
mr niet verstaan wordt dr de persoon die in de praatcode wil comm en omgekeerd
• Niveau van communicatie: verbaal-non-verbaal (expliciet/impliciet)
• Gezinscycli: ook hier toneel van verschuivingen
o vooral contextueel ook belangrijk in struct
Risico
• Waar is het individu?
• “Expertise is largely acquired not only by sustained practice but by receiving feedback that
helps you understand your technical errors and misguided decisions”
• Voorbeeld: Gezin dat me de basis van systeemtherapie leerde
o Sessie 1 Individuele stemmen
Vader: “telkens wanneer hij zegt dat er niets aan de hand is, weet ik dat er wel
iets aan de hand is, maar hij wil er gewoon niet over spreken”
Zoon: “als hij vraagt wat er niet goed gaat of hoe het gaat met me, is hij
eigenlijk niet geïnteresseerd”
Moeder: “het is hier fijner zonder mij, ze doen maar, niets van wat ik doe of
voorstel wordt geapprecieerd”
Dochter: “Zolang ze iets tegen mijn vriendje heeft, wil ik niets met haar te
maken hebben”
o Sessie 1: what went well and what went wrong…
Vader: “telkens wanneer hij zegt dat er niets aan de hand is, weet ik dat er wel
iets aan de hand is, maar hij wil er gewoon niet over spreken”
T naar zoon: “Dan vraag me meteen af, is dat zo?”
Moeder: “het is hier fijner zonder mij, ze doen maar, niets van wat ik doe of
voorstel wordt geapprecieerd”
2
, T (na kort in te gaan op dit gevoel van buitengesloten zijn): “wanneer ik je zo
hoor vertellen, vraag ik me af of dit iets is wat je kent van vroeger, het gevoel
er niet bij te horen, dat de anderen beter zijn zonder jou?”
Zoon: “als hij vraagt wat er niet goed gaat of hoe het gaat met me, is hij
eigenlijk niet geïnteresseerd”
T naar zoon: “begrijp ik het goed dat je bang bent dat je vader niet in je
geïnteresseerd is?”
Zoon: “dat is gewoon zo”
T: “wil je het hem eens vragen nu?”
Ik ging te snel en uit angst niet voor iedereen goed te kunnen doen ging ik
door te joinen met de ene, de andere viseren. Ik deed aan meerzijdige
partijdigheid op een paradoxale wijze… Ik erkende niemand want ik werd
nerveus van hoe iedereen de situatie leek te blokkeren en mijn gehandicapte
manier om toch empathie te tonen was door de uitgesproken vijand te
viseren…
• “Ik ging mee met het syteem en was tegen het individu”
“Wat ik prachtig vind aan jullie is hoe eerlijk jullie allemaal zijn, die eerlijkheid
is wat jullie verbindt en dat maakt dat jullie ook de moeite hebben gedaan om
allemaal tot hier te komen. Ieder met zijn stukje kwaadheid.”
• + tijd vragen
o Interne dialoog: Maar er wrong iets… ik was niet overtuigd van mijn woorden … lag
het aan hun blik? Werd ik besmet door de paradoxale manier van communiceren? In
die zin dat wanneer ik iets zei dat ik niet zeker was dat het ook zo aankwam? Vergiste
ik me?
Vergiste ik me?
“ik zeg altijd eerlijk mijn gedacht, eerlijk duurt het langst” Maar wat is dat
eerlijk?
“Eerlijk” je idee zeggen is één ding, maar eerlijk een “afgetoetste idee” zeggen
is iets anders. Het tweede toont dat het een idee is die inhoudt dat je de
andere gehoord hebt.
• Pseudo-eerlijkheid
• Afgetoeste eerlijkheid
• Eerlijkheid is niet alleen eerlijk “zeggen” maar ook eerlijk “luisteren”
Eerlijk luisteren = actief luisteren = basisassumptie voor correcte diagnose
• William Osler: “if you listen to the patient, he is telling you the
diagnosis”
o Sessie 2
Vorige keer zei ik jullie dat ik het zo apprecieerde hoe eerlijk jullie zijn. Langs
de andere kant voelde ik ook dat ik niet goed wist waar te beginnen en wat
vast zat om aan de slag te gaan. Met verder na te denken, vraag ik me af of ik
me vergist heb. Misschien zijn jullie niet altijd eerlijk in de echte zin van het
woord en hebben jullie je een “pseudo-eerlijkheid” aangeleerd – ik zal jullie
meteen uitleggen wat ik daarmee bedoel, tenzij dat bij jullie reeds gedachten
oproept die je wil delen?”
Vader: “telkens wanneer hij zegt dat er niets aan de hand is, weet ik dat er wel
iets aan de hand is, maar hij wil er gewoon niet over spreken”
T: “Kan je me een voorbeeld geven van zo een situatie?”
Geeft vb
T: “dus wanneer jouw zoon zegt dat er niks aan de hand is, hoor jij dat er wel
iets aan de hand is en dat hij er niet over wil spreken. Ik begrijp dat niet.
Zouden jullie daar nu eens over willen praten, jullie twee als vader en zoon?”
3
, o Verschil
Sessie 1
• Ik was aan het werk
• Geen tijd om na te denken
• Geen inzage in de dialoog wat gevoel van chaos en verloren zijn creëert
Sessie 2
• Zij zijn aan het werk
• Tijd om na te denken en gepast te interveniëren
• Je kan bijsturen in de huidige dialoog door continu de onduidelijkheden
te belichten
1.2 Mentaliseren
= Het stilstaan bij en voeling nemen met de innerlijke mentale wereld (denken en voelen) van jezelf,
de ander en hoe deze innerlijke werelden in de wederkerigheid werken
• Deze mentalisatie start vanaf de geboorte en zelfs ervoor. (Mama praat tegen stampend
kindje en legt zo contact met eerste signalen temperament)
• Organisatie – integratie
• Drempel: regulatie!! Bij overtreding blokkeert het mentaliseren
• Is een specifiek menselijk vermogen om het eigen handelen en dat van een ander te kunnen
interpreteren als intentioneel en dus aangedreven door allerlei mentale toestanden, zoals
gedachten, gevoelens, intenties, angsten, wensen en verlangens, hallucinaties, stemmen enz.
• Kenmerken
o Een gerichtheid op het mentale (op psychische processen)
o Een mentale betrokkenheid op en aandacht voor het mentale van zichzelf en
anderen
o Jezelf van buitenaf zien en anderen van binnenuit zien
o Mentale toestanden toekennen aan concrete handelingen, emotionele uitingen enz
o Misverstanden begrijpen
• Voeling nemen met eigen mentale toestanden en met mentale toestanden van anderen als
betekenisvol vertrekpunt van interactie
• Is het vermogen tot reflectie (= reflectieve functie) op de eigen (ook pijnlijke!) innerlijke
wereld en op deze van anderen en hoe beide werelden elkaar wederkerig beïnvloeden
• Het proces van mentaliseren speelt zich altijd af in de interactie tussen mensen en is
onderhevig aan fouten
• Bij intense emotie blokkeert bij iedereen het mentaliseren
• Het mentalisatieproces is verborgen en speelt zich af in de black box van elke deelnemer in
de interactie
• Mentaliseren
• Met verbeeldingskracht waarnemen of interpreteren van gedrag voor zover dat samenhangt
met intentionele mentale toestanden (verschil mentale toestand en materieel object)
o Afstand nemen en creëren van meerdere perspectieven
• Mentaliseren is het “immuunsysteem” van de psyche
o = immuunsysteem van het gezin
o Beperking in mentaliseren = risico tot ontwikkelen van misverstanden en
disconnectie en in het ergste geval disbelonging
o Bevordering in mentaliseren = opbouwen veerkracht, flexibiliteit in het omgaan met
transities, veranderingen en problemen die het gezin overkomen
• mentaliseren hoort thuis in alle stromingen - Alledaagse voorbeelden van mentaliseren op
gezinsniveau
o Gezinsleden naar elkaar laten luisteren en hun interpretatie van gedrag en gevoelens
van de ander laten aftoetsen
o Gezinsleden laten bespreken wat ze hierbij te weten komen over elkaar
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller salsabilsh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.79. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now