Uitgebreide aantekeningen voor het vak Erfrecht II, zelf had ik een 8 na de bestudering van deze aantekeningen! Je dient wel alles te begrijpen wat in de aantekeningen staat, maar dan haal je gegarandeerd een goed cijfer!
Hoorcollege 2-2-2022
Veel studiestof. Er is een nieuwe Asser, die te raadplegen is via Navigator. Monografie Erfrecht is ook
handig. Er is een handboek Erfrecht die Schols aanraadt. Je moet zelf een selectie maken van de te
bestuderen stof. Schols gaat niets aangeven van wat je moet studeren.
Het tentamen is hoogstwaarschijnlijk mondeling, niet van buiten leren maar de structuur zien.
Er zijn sessies via Zoom, je stelt een vraag.
Overgangsrecht:
Het fenomeen ouderlijke boedelverdeling, dat was een testamentsvariant. Voorbeeld, na 1 jan 2003:
A was overleden, onder het nieuw erfrecht was iedereen art 10 boek 4 erfgenaam. LL krijgt alle
goederen en schulden voor zijn rekening neemt. Ieder krijgt 1/3.
Voor 1 jan 2003: erfgenaam zijn B, C en D en die kwamen in een gemeenschap. Ze moesten na dood
van A zelf de npls verdelen, art 70 en 182 boek 3. 182, verdelen staat daar. Je verdeelt met alle
deelgenoten, geen meerderheid beslissen. Als A een huis had zat het onverdeeld in gemeenschap B,
C en D. Er moest verdeeld worden, als de sfeer goed was dan niet erg. Soms minderjarige C en D,
dan kwam de kantonrechter. Die houdt de belangen van C en D in de gate.
Vroeger moest men dus een testament maken. Vroeger was er ook een testeervrijheid die kleiner
was. Je kon ook van alles erfstellingen, legaten, lasten, bewindvoerders, tweetrapsmakingen en
executeur toch was de testeervrijheid beperkt. Legitimarissen hadden recht op een erfdeel nu als je
een legitimaris onterft wordt die nooit erfgenaam, vroeger was die persoon erfgenaam en zat die
aan de verdelingstafel. Hij had recht op een erfdeel vrij en onbezwaard. Als er een testamentaire last
op het deel zat of een executeur dan kan dat niet, legitimaris had ook recht op goederen.
Testeervrijheid was toen beperkt.
Men moest naar de notaris om te testeren want B zat met de kinderen. In veel gevallen werd er dan
gemaakt de ouderlijke bedoelverdeling art 1167 oud BW, alle goederen toegedeeld aan B. Iedereen
erfgenaam, alle goederen aan B onder de verplichting om schulden voor rekening te nemen en
kinderen krijgen hun erfdeel in de vorm van een geldvordering die opeisbaar is bij overlijden B. Dat
doet ons denken aan de wettelijke verdeling.
Met de ouderlijke boedelverdeling, daar kon je het recht van de legitimarissen opzij zetten. A had B
tot enig erfgenaam kunnen benoemen of B een keuze legaat te geven: goederen kiezen tegen
betaling op termijn, of vruchtgebruik van de npls maar alle beschikkingen buiten de boedelverdeling
waren ism de rechten van de legitimaris want die had recht op zijn deel onbezwaard.
Wetgever wil dat nu gratis tbs aan de maatschappij.
Vorderingen van de kinderen pas opeisbaar bij overlijden B zet de notaris. Dat is wel ism legitieme.
Niet opeisbaar maken van de vordering ging een stapje verder. Kan je de kinderen in de wacht
zetten? HR 1945 De Visser/Harms: als A een dringende morele verplichting heeft jegens B, een
natuurlijke verbintenis art 3 boek 6 om B verzorgd achter te laten dan gaat die dringende morele
verplichting voor op de legitieme.
Eerst OBV geen recht op goederen dan heb je wel recht op legitieme in geld tenzij er sprake is van
een dringende morele verplichting is.
,Verzorgd achterlaten: in de praktijk werd snel als er C en D op bezoek waren bij de notaris tegen C
en D wordt gezegd jullie blijven wachten. Er werd snel gezegd B moet verzorgd achter blijven,
dringende morele verplichting is wel.
In 2002 hof uitspraken: verzorgd achterblijven, lat ligt hoog om van verzorgd achterblijven te
spreken. Als je een pension hebt en je kunt geld bij de bank lenen bijv dan wel uitkeren. Maar
binnen het notariaat werd snel gezegd B moet verzorgd worden achtergelaten.
Als C en D zich verzet tegen een testament: B je bent al verzorgd dan krijg je minder dan een derde.
Maar bij miljoenairs kregen de kinderen wel de centen.
De ouderlijke boedelverdeling, je kan nu met het huidige erfrecht niets met 1167 oud BW doen. Je
kan wel iets inzetten dat erop lijkt, de wettelijke verdeling. Art 68a onmiddellijke werking nieuwe
erfrecht, oude erfrecht bestaat niet meer. 1167 zie je niet meer in dat boek. Je mag ook niet grijpen
naar een oud wetboek art 4:42 BW. Definitie uwb, geslotenstelsel van uwb.
Art 42:
Formeel criterium: werken bij overlijden en eenzijdig.
materieel criterium: ergens in boek 4 als uwb opgenomen.
Anders nietigheid
Als de notaris door nieuwjaar niet kon passeren dan conversie doen art 42 boek 3. Converteren naar
iets dat wel past in het stelsel.
68a onmiddellijke werking nieuw wetboek: maar er zijn andere ouderlijke boedelverdelingen. Is de
conclusie nietigheid? Overgangsrecht: 68a en verder algemene overgangsrecht. Op harde regel is
een uitzondering, de eerbiedigende werking. De leerstukken van de verkregen rechten art 69.
Verkregen vermogensrechten worden bijv eerbiedigend. Art 69 speelde vroeger een rol, rond 2003.
Npls die waren opgengevallen voor 2003, nieuw erfrecht maar verkregen rechten worden
eerbiedigend.
Art 179 tot 89 van de overgangswet, goed bestuderen. Ezelbruggetje: art 79 tot en met 89 gaat over
geldigheid, nietigheid en vernietigbaarheid van rechtshandelingen. Bij OBV zitten we in deze
vraagsteuk was geldig, niewu erfrecht dus nietig (gesloten stelsel) dan komen 79 tot en met 89 jo art
127 overgangswet. Alles wat geldig was onder oud recht, blijft geldig onder nieuw recht. OBV was
geldig zou nietig worden maar met overgangsrecht is er sprake van een geldig OBV.
Alles wat geldig was, blijft geldig en voor het overige geldt gelden de sancties van het nieuwe recht.
VB: art 57 en verder boek 4. Verboden beschikkingen, mag ik een legaat maken tbv huisarts,
verpleegkunde, notaris, voogd en de leermeester. Uwb zijn niet te vernietigen wegens misbruik art
43 van omstandigheden in de plaats hebben we die artikelen avn hulpverleners waar misbruik zou
kunnen spelen zijn in dat lijstje opgenomen. Onder nieuw erfrecht zijn deze beschikkingen
vernietigbaar, onder oud recht waren ze nietig. Het was nietig en nu nieuw recht dus slechts
vernietigbaar.
Art 68a, alle casussen oplossen met bril van nieuw recht dan kijken naar uitzonderingen zoals die 79
tot met 89.
Men heeft ook bijzonder overgangsrecht gemaakt in titel 5 art 125 en verder. Daar staan de
bijzondere regels van het overgangsrecht.
,Overgangsrechtelijke casus: niet veel behalve testamenten voor 1 jan 2003 zijn gemaakt en gaan
openvallen na 1 jan 2003. Testamenten voor die bevatten bijv een OBV. Algemene overgangsrecht,
onmiddellijke werking bov blijft geldig maar wel art 125 en verder nakijken. Misschien is er een
dossier die daaronder valt.
VB: stap 1 algemene vermogensrecht (onmiddellijke werking) dan bijzonder overgangsrecht. Lees art
125 en verder goed.
138 overgangswet, inbeng van schenkingen. Als je een gift doet dan is de vraag, voorschot op erfdeel
of niet. Moet dat verrekend worden met de erfgenamen, schenking aan afstammeling, je hebt iets
gehad tenzij vrijgesteld. Nu is de regel, verdeling npls achterin boek 4 de rest in titel 7. Niemand
hoeft in te brengen tenzij het is bepaald.
ObV blijft geldt, A overlijdt en B is de LL en kids D en C. Wat is de nieuwe OBV? Wat is er in de plaats
gekomen? De wettelijke verdeling? Onjuist, die is gebasseerd op de OBV. OBV was testamentair
erfrecht en wettelijk erfdeel is versterferfrecht. OBV maken we om de LL verzorgd achter te laten,
recht op natura omzeilen van de legitimaris. Zoveel mogelijk monddood maken die legitimarissen,
waarmee doen we dat nu? Ze hebben nu geen recht op goederen maar geld art 7 art 63 boek 4. We
denken in waarden.
4:82 BW, bepalen ten aan zien van de legitieme. Vordering opeisbaar bij overlijden van B. Wettelijke
verdeling niet nodig met nieuw erfrecht. B tot enig erfgenaam benomen en portie van C en D
opeisbaar maken als B overlijdt. Art 82 van boek 4 is het mechanisme, tweetrapsmaking en
vruchtgebruikstestamenten en keuzetestamenten maken kunnen ook. Als kinderen het niet eens zijn
dan doe maar een broep op de legitieme. Bepalen dat de legitieme portie niet opeisbaar is.
Waar vroeger de notaris OBV adviseerde, testament vroeger. Kinderen kon je in de wachtkamer
zetten door die OBV. Nu anders, echtgenoot verzorgd achter laten kan door art 84.
Bij OBV speelt verzorgd achter blijven een belangrijke rol en bij art 82 speelt ongestoord voort leven
een rol.
A benoemt B tot enig erfgenaam. C krijgt zijn legitieme, als B er niet meer is dan niet opeisbaar.
Oud erfrecht: verzorgd achterlaten, niet opeisbaar mede ter voldoening aan een natuurlijk
verbintenis.
Nieuw erfrecht: niet opeisbaar punt.
Art 129 overgangswet: OBV verzorgd achterblijven wordt ongestoord voortleven, die wordt dus
sterker.
HR 24 juni ECLI 2016 1271
Daar was sprake van OBV. B had alle goederen gekregen en ging schenken aan X. C en D hadden een
niet opeisbare vordering en vermogen verdwijnt. C en D leggen conservatoire beslag voor de niet
opeisbare vordering die ze hebben op B. Je legt conservatoire beslag bij B tot zekerheid van betaling.
HR: Kan je daar conservatoire beslag opleggen? HR zegt het kan. B wordt beperkt in doen en laten, je
moet wel verlof vragen aan de voorzieningenrechter. Die bepaalt gelet op de belangen of het kan.
, Rechter zegt conservatoire beslag blijft hier wel kleven. Erfrechtelijke wachtkamer is een escape
room, je krijgt een vorm van zekerheid. B was op leeftijd, had een relatief groot vermogen. Als B op
leeftijd is en niet meer 100 jaar te gaan heeft en ruimte ziet om te gaan schenken dan heb je dat
misschien niet nodig om verzorgd achter te blijven. Dat zit verstopt in die casus.
Als B na overlijden van A Lotte wint en geen geld nodig heeft om verzorgd achter te blijven is wel een
zaak om erover na te denken. Dit was een oud erfrechtelijk geval. OBV naar oud recht kon.
Perk heeft een noot onder deze uitspraak. Die zei dit verhaal van het conservatoire beslag leggen ga
ik ook toepassen op de wettelijke verdeling en ook op de niet opeisbare legitieme. Op veel
advocatensites stond door mij kom je de erfrechtelijke wachtkamer uit.
Schols: in de tijd van verzorgd achterblijven ben je naar het nieuwe tijdperk aan het gaan van
ongestoord voortleven. Dus opmerking van Perk gaat niet. Ongestoord voortleven: niet opeisbare
vordering, zonder zekerheid of na genoeg geen rente. Dat is het ongestoord voortleven dat aan B is
beloofd.
Hof Den Haag 19 december 2019 ECLI 2019 3380
Daar legden de kinderen conservatoire beslag, rechtbank zei gaat niet door. Hof: als we naar het
testament kijken en zien dat erflater wil dat B ongestoord wil voortleven dan mag die ongestoord
voortleven. Niets conservatoire beslag. LL mag dan alles wel mag de LL geen misbruik maken van de
bevoegdheid. Dat is beschikken over de npls met geen enkel doel dan benadeling van schuldeisers
en kinderen. Hof legt lat waar die gelegd is door de wetgever. Zou schenken mogen? Niet per se om
misbruik te maken maar dat kan je om mantelverzorgers te krijgen. Dat zal afhangen van het geval.
Advocaat van C en D: in de oude OBV staat ook art 84 via overgangsrecht. Als B aan het schenken is
kan de advocaat iets doen, stel je schenkt aan een kind en aan de ander niet. Benadeling van
schuldeisers dus pauliana speelt ook, erfrecht is onderdeel van het vermogensrecht. Lat ligt bij
pauliana laag dan met geen enkel doel om schuldeisers te benaderen, misbruik, schenking aan
mantelverzorgers zou hier onder vallen. Stel B is heel vaak op de cruise met casino aan board dan
zou bewind kunnen? Bewindvoerder: belang van B, diegene van die gokt. Kinderen hopen op iemand
die in belang van hun treedt maar bewindvoerder zit niet voor schuldeisers maar voor B. Die zegt
tegen B niet veel gokken dan kan je nog de wereld rond.
A overlijdt maakt een testament. Ieder de helft tussen B en C. C overlijdt en heeft X en Y. Wie erft de
npls? Art 4: 12 BW, plaatsvervulling is niet juist! 4:48 BW: A had een testament. Dan zitten we niet
in het versterferfrecht, we komen niet in art 12 terecht. Ze zitten in het testamentair erfrecht,
aanwas bij de andere. Meestal staat in een testament, ik benoem B en C tot erfgenaam en regels van
plaatsvervulling zijn van overeenkomstige toepassing, dat is een subsidiaire erfstelling.
Als dat erin staat dan geen aanwas, want door het subsidiaire stukje kan het niet, je verlengt de
werking van de beschikking en dan krijgt B de heft en X en Y ieder ¼.
Testament is gemaakt AS benoemde B en C tot erfgenamen en regels van plaatsvervulling zijn van
overeenkomstige toepassing. Stel C leeft nog. D en C leven. C denkt ik erf, ik was bezig met
overhevelen van vermogen naar X en Y en nu moet ik weer schenken. Had A mij maar overgeslagen
anders moet ik erfbelasting, erfbelasting betalen. A heeft C niet overgeslagen, C kan nog art 12
plaatsvervulling niet alleen bij vooroverlijden maar ook bij verwerping. Hij kan zichzelf overslaan.
Art 30 SW: verwerping betaal je niet minder erfbelasting door maar waardestijging is al bij X en Y.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Milan1998. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $15.88. You're not tied to anything after your purchase.
