Tweede semester
Biosociale criminologie L. Pauwels
Belangrijk:
PowerPoints bevatten steeds de belangrijkste boodschap!
Let op roodmarkeringen, onderlijnde begrippen …
Geen namen van buiten leren zonder te weten waarom
HOOFDSTUK 1: VAN BIOLOGISCH POSITIVIME NAAR BIOSOCIALE CRIMINOLOGIE
1. Inleidende bedenkingen
Biologisch positivisme
= stroming waarin ‘oorzaken en wetmatigheden’ van daderschap gezocht worden in het individu
o Een link wordt gelegd tussen biologische factoren en criminaliteit
Biologisch positivisme: lange voorgeschiedenis in de criminologie
o Denken over betrokkenheid bij delictgedrag, diens oorzaken en gevolgen veel
ouder dan criminologie
Van puur theoretisch nadenken over misdaad en straf naar wetenschap die gegevens gaat verzamelen
o Niet alleen theorie nodig MAAR ook onderzoek
Centraal kenmerk 19de eeuwe positivisme= empirisch nagaan of theoretische
ideeën stroken met een observeerbare realiteit
Voor 19de eeuw (voor oude positivisme) men dacht enkel filosofisch na
over criminaliteit zonder zelf op zoek te gaan naar gegevens
Oorzakenleer heeft twee (complementaire) hoofdstromingen
Belang van de verlichtingsfilosofen (Kant, Locke, Hume, Bentham, Beccaria) voor de
criminologie en het strafrechtelijk beleid
o Legden klemtoon op feit dat daders en niet daders enkel van elkaar verschilden in het feit
dat de ene een keuze maakte die leidde tot regelovertredend gedrag en de ander een
keuze maakte in dezelfde omstandigheden die niet leidde tot regel overtredend gedrag
Gevolg van dit idee?
Criminaliteitspreventie gebeurde best door de kosten-
batenanalyse van mensen te beïnvloeden
o Het kwam erop aan keuzeproces van degenen die in de
verleiding kwamen te beïnvloeden
Door pakkans te verhogen
verlichtingsfilosofen hadden zeer rationeel mensbeeld (mensen wegen kosten af tegen baten)
o Homo economicus
mensbeeld waarin de mens eerst en vooral een economisch wezen is gericht op
de bevrediging van zijn behoeften op efficiënte en rationele wijze
Positivisme in de criminologie
o Wat?
Algemene stroming die als idee had dat men moest proberen empirische
wetmatigheden te ontdekken (exacte wetenschappen)
o Soorten?
Biologisch positivisme
Wortels van het biologisch positivisme: frenologie (fysionomie)
Psychologisch positivisme
Vanuit psychologische invalshoek oorzaken en wetmatigheden
zoeken voor betrokkenheid bij delictgedrag
Sociaal positivisme
Focust op sociale leefomgeving
1
,Tweede semester
Biosociale criminologie L. Pauwels
o Waarom belangrijk?
Zorgde voor wetenschappelijke revolutie in de criminologie startte
systematische empirische aanpak
Op systematische wijze proberen wetenschappelijk onderzoek te doen
Biologische (antropologische) scholen
De biologische of antropologische scholen zijn sterk beïnvloed door de foutieve interpretaties van
de evolutietheorie van Charles Darwin
o Vooral het idee “the survival of the fittest”
o Reden? Wanneer deze oude scholen zich ontwikkelden finesse van de theorie van
Charles Darwin nog niet ten volle begrepen
Doordat concept ‘genen’ in de tijd waarin het biologisch positivisme ontstond nog
onbekend was
Men dacht sterk deterministisch
o “biologische deterministen” meenden dat de criminele mens niet was aangepast aan
de moderne omgeving + dat biologische afwijkingen aan de basis lagen van de
ontwikkeling van een individu tot antisociaal persoon die veel delictgedrag vertoonde
Welke biologische afwijkingen waren dit?
Atavisme en degeneratie
o Atavisme= opnieuw optreden van anatomische kenmerken die bij
vroegere evolutionaire voorouders aanwezig waren
o Terugkeer in de evolutie naar vroegere mensensoort (degeneratie)
Misdadigers vertoonden voorouderlijke kenmerken
Werden beschouwd als wezens bij wie geen vrije wil aanwezig was
Waren tot criminele carrière gedoemd
Heeft verregaande gevolgen
o Zorgde voor tweedeling “dader vs. wetsgetrouwe burger”
o Men had het idee dat men moest proberen alles eraan te doen om ontaarding te voorkomen
Leidde tot ontstaan “eugeneticabeweging”
= onderzoek naar het verbeteren van de genetische kenmerken in een
bevolkingsgroep
Idee om ervoor te zorgen dat er aan soortverbetering kon gedaan worden
o Evolutie van de mens in positieve richting duwen
Iedereen in begin 20e eeuw door dit idee doordrongen
o Verwierf grote aanhang
Positieve vs. negatieve eugenetica
o Positief: trachten te verbeteren van bestaande geode eigenschappen
o Negatief: trachten ervoor te zorgen dat schadelijke varianten minder
voorkomen
o Bekendste voorvechters biologische school
Cesare Lombroso (1835- 1909)
Raffaele Garofalo (851-1934)
Enrico Ferri (1856- 1929)
o Onder invloed van de biologische determinatieleer werd de biologische overerving aangenomen
Belang werken Lombroso en anderen
Ligt niet zozeer in hun specifieke empirische inbreng MAAR veeleer in hun fundamenteel instrument van
empirisch onderzoek
o Namelijk de wetenschappelijke methode die de studie van de misdadigheid toelaat bij middel
van analyse van iedere ‘misdadiger’ in het bijzonder
2
,Tweede semester
Biosociale criminologie L. Pauwels
Voorlopers positivisme
Fysio(g)nomie
o Relatie tussen uitwendige en inwendige mens
Idee dat men op basis van wat men zag verband kon leggen met geestelijke, innerlijke
toestand van de mens
o Stichter= Jean- Baptiste della Porte (1535- 1615)
Oude fysionomische studies waarbij verschillen in
gelaatsuitdrukkingen werden gelinkt aan verschillen in
persoonlijkheidskenmerken
Één van diens leerlingen: Kasper Lavater
Heeft ideeën verder ontwikkeld
werd achterhaald als pseudowetenschap
o Verbanden tussen uiterlijk en innerlijk ontkracht
Frenologie
o Men probeerde hierbij het menselijk brein te onderzoeken
o Idee dat alle menselijke kenmerken ergens te lokaliseren zijn in brein
Bepaalde gedragingen zijn in bepaalde delen van de hersenen geconcentreerd
Bv. impulsiviteit, empathie
o Twee meest bekende frenologen
F. Gall
Ontwikkelde cranioscopie
o Studie die bestond uit het meten van schedels
Dr. J. Spurzheim
Doopte cranioscopie tot frenologie
o Inspireerden de Italiaans- antropologische school
Lombroso
o Meest storende
Evolutietheorie Darwin zeer sterk misbruikt door Herbert Spencer
Probeerde ideeën Darwin toe te passen op sociale samenleving sociaal-
darwinisme
o Met idee dat survival of the fittest basis is van alles
Zag survival of the fittest vanuit idee ‘de sterkste’
3
, Tweede semester
Biosociale criminologie L. Pauwels
2. De vroege criminele antropologie van Lombroso
Kern biologische ethologie
Betrokkenheid bij delictgedrag te verklaren vanuit afwijkende pathologische toestand van de dader
o Criminele mens niet goed aangepast aan omgeving
Als gevolg van biologische afwijkingen
Deze biologische afwijkingen: kunnen we zien aan gelaat en schedel
crimineel
o Crimineel kon het niet wegsteken
Was geboren met deze biologische afwijkingen ‘geboren crimineel’
o Geboren crimineel= hedendaagse herverschijning van de primitieve
mens
Atavisme en degeneratieconcept
biologische afwijkingen lagen aan basis crimineel gedrag
Deze ideeën ontwikkeld door Lombroso
o In boek: L’Uomo delinquente
o Deze nieuwe ideeën braken radicaal met klassieke rechtsleer
Klassieke rechtsleer: was gebaseerd op de principes van vrije wil + kosten- batenanalyse
Wat zijn nu die typische atavistische kenmerken?
Wenkbrauwen die doorlopen
Rechthoekig gezicht
Oren te kort in verhouding tot lange schedel
Neus te plat
Deze uiterlijke stigmata: konden innerlijk verwarde
toestand van de crimineel verraden
Reactie op idee Lombroso?
Idee Lombroso klonk als vrij geloofwaardig (paste in tijdsgeest)
o Paste perfect in toenmalig strafrechtelijk beleid= “oude sociaal verweer” (A. Prins)
Stroming in het strafrecht waarbij de bescherming van de samenleving tegen de
verstokte recidivist als een rode draad doorheen het arsenaal aan maatregelen liep
Beweging geloofde dat maatschappij zichzelf diende te beschermen
Verstokte recidivist: vertoont kenmerken van degeneratie
o Deze mens= onverbeterlijk rehabilitatie weinig zin
In tijd Lombroso zelf al ideeën Lombroso ontkracht
o Lombroso’s ideeën ontkracht in 1913 door Charles Goring (1870- 1990)
Probeerde bevindingen Lombroso te toetsen kwam tot conclusie dat ideeën
Lombroso niet klopten
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marliesmylle. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.16. You're not tied to anything after your purchase.