Volledige samenvatting van het vak recht in het 1e jaar bedrijfsmanagement aan Arteveldehogeschool (boek + ppt's + lesnotities) AJ '23-'24 .
Ik ben met enkel deze samenvatting geslaagd met een 17/20!
Boek: praktisch burgerlijk recht uitgediept.
Lesgever: Nele Vangheluwe.
Bevat ook notities van ...
Deel 1: inleiding tot het recht
H1 algemene inleiding ............................................................................................................................. 1
1. verantwoording ............................................................................................................................... 1
2. het begrip recht ............................................................................................................................... 1
H2 indelingen van het recht .................................................................................................................... 3
1. algemeen ......................................................................................................................................... 3
2. privaat – publiekrecht ..................................................................................................................... 3
3. supranationaal recht versus nationaalrecht ................................................................................... 3
4. Objectief recht versus subjectief recht ........................................................................................... 4
5. materieel versus formeel recht ....................................................................................................... 5
H3 bronnen van het recht ....................................................................................................................... 5
1. inleiding ........................................................................................................................................... 5
2. wetgeving sensu lato (materiële wet, bindende bron) ................................................................... 6
3. rechtspraak ...................................................................................................................................... 7
4. rechtsleer......................................................................................................................................... 8
5. de gewoonte.................................................................................................................................... 8
6. algemene rechtsbeginselen............................................................................................................. 8
H4 structuren en instellingen .................................................................................................................. 8
1. algemene beginselen....................................................................................................................... 8
2. federale politieke instellingen ......................................................................................................... 9
3. regionale politieke instellingen ..................................................................................................... 10
H5 rechtshandhaving............................................................................................................................. 11
1. inleiding ......................................................................................................................................... 11
2. privaatrechtelijk procesrecht ........................................................................................................ 12
3. gewone gerechtelijke instellingen: rechtbanken en hoven .......................................................... 14
4. bijzondere instellingen: Raad van State- grondwettelijk Hof ........................................................ 18
Deel 2: personen, familie en relatievermogenrecht
H1 personenrecht .................................................................................................................................. 19
1. begrip en soorten personen .......................................................................................................... 19
2. staat van de persoon ..................................................................................................................... 19
H2 familierecht ...................................................................................................................................... 23
1. wie is familie? – graad van verwantschap en aanverwantschap .................................................. 23
2. huwelijk ......................................................................................................................................... 24
, 3. feitelijke scheiding en echtscheiding............................................................................................. 26
4. samenwoning buiten het huwelijk ................................................................................................ 26
5. relatie tussen ouders en kinderen................................................................................................. 27
6. onderhoudsverplichting en omgangsrecht ................................................................................... 27
H3 relatievermogensrecht..................................................................................................................... 27
1. huwelijksvermogensrecht ............................................................................................................. 27
2. het wettelijk stelsel ....................................................................................................................... 28
Deel 3: goederenrecht
H1 goederen: soorten en belang ........................................................................................................... 31
1. begrip en soorten van goederen ................................................................................................... 31
2. roerende en onroerende goederen .............................................................................................. 31
3. gebruiks- en verbruiksgoederen.................................................................................................... 32
4. lichamelijke en onlichamelijke goederen ...................................................................................... 32
5. publieke en private goederen ....................................................................................................... 33
H2 zakelijke rechten .............................................................................................................................. 33
1. begrip, kenmerken en soorten ...................................................................................................... 33
3. eigendomsrecht............................................................................................................................. 34
5. vruchtgebruik ................................................................................................................................ 35
6. erfdienstbaarheden ....................................................................................................................... 36
Deel 4: nalatenschappen, schenkingen en testamenten
H1 de wettelijke erfopvolging ............................................................................................................... 37
1. enkele inleidende begrippen en voorwaarden om te erven ......................................................... 37
5. aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap ........................................................................... 38
H2 schenkingen en testamenten........................................................................................................... 38
1. schenking ....................................................................................................................................... 38
2. testament ...................................................................................................................................... 39
Deel 5: verbintenissen
H1 definitie – natuurlijke verbintenis – aanvullend recht ..................................................................... 41
H2 bronnen van verbintenissen ............................................................................................................ 41
H3 algemeen regime van de verbintenis............................................................................................... 42
Deel 6: de onrechtmatige daad
H1 Terminologie en overzicht van de materie ...................................................................................... 43
H2 Verantwoordelijkheid voor de eigen onrechtmatige daad.............................................................. 43
H1 begrip en belang .............................................................................................................................. 52
H2 indeling............................................................................................................................................. 52
H3 kenmerken van de zakelijke zekerheden ......................................................................................... 52
H4 voorrechten...................................................................................................................................... 52
H5 hypotheek ........................................................................................................................................ 52
H6 pand ................................................................................................................................................. 52
Deel 9: bewijs
H1 de bewijslast en bewijsstandaard .................................................................................................... 53
H2 de toelaatbaarheid van bewijsmiddelen ......................................................................................... 53
H3 de verschillende bewijsmiddelen..................................................................................................... 54
Deel 10: verjaring
H1 begrip en soorten verjaring ............................................................................................................. 55
H2 verantwoording van de verjaring..................................................................................................... 55
H4 schorsing en stuiting van verjaring .................................................................................................. 55
,DEEL 1: INLEIDING TOT HET RECHT
H1 ALGEMENE INLEIDING
1. VERANTWOORDING
Recht is een zaak van alle burgers, we worden geacht de wet te kennen → iedere dag wordt het
Belgisch staatsblad gepubliceerd
Normenstelstels zoals moraal en godsdienst behoren niet (noodzakelijk) tot ons rechtssysteem
• Moraal = geheel van normen die de bedrijvigheid van de individuele mens beheersen, en
hem leiden naar geestelijk welzijn
o Streeft niet naar ordening maatschappij
o Sanctie door slecht geweten
o Recht en moraal raken elkaar soms wel: sommige normen zijn zowel juridisch als
moreel (vb. niet doden)
• Godsdienst = beoogt de eeuwige zaligheid van de mens
o Religie beïnvloedt het recht wel (vb. zondag rustdag)
o Recht is principieel neutraal tegenover geloofsaangelegenheden
→ Doorheen de tijd is er wel moraal en godsdienst in ons recht geslopen
2. HET BEGRIP RECHT
Wij behandelen het objectief recht (rechtsregels in geheel)
<-> subjectief recht (‘ik heb het recht om…’)
4 kenmerken objectief recht:
• Een geheel van algemeen geldende normatieve regels (gedragsregels en normen)
o Volgens toon: verbodsbepalingen (vb. niet stelen) – gebodsbepalingen (vb.
verzekeringen) – normen die toelating bevatten (vb. bouwvergunning) – organieke
regels (vb. organisatie rechtbanken)
o Volgens afwijking: dwingend recht – aanvullend recht
o Volgens personen: algemene normen – individuele normen
• Normen met als doel de ordening van het maatschappelijke leven
• Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
• Naleving is afdwingbaar → sancties indien niet-naleving
1
,Dwingend recht vs. aanvullend recht
• Dwingend recht = moet nageleefd worden door elk rechtssubject. We kunnen er niet van
afwijken en het is voor iedereen hetzelfde. Bij niet-naleving volgt er een sanctie.
o Openbare orde = regels die maatschappij beschermen (vb. niet stelen)
o Goede zeden (vb. verbod op openbaar dronkenschap)
o Ter bescherming van de zwakken = iedereen (vb. huurder, zwakkere in
arbeidsrelatie)
• Aanvullend recht = Ze gelden voor de rechtssubjecten enkel voor zover zij geen andere
regeling getroffen hebben. Ze vullen de overeenkomst van de partijen aan als deze hier niets
over bepaald hebben.
o Vb. de wet zegt dat we alleen moeten betalen als we het goed in handen hebben,
tenzij dat we daarvan afwijken vb. ik koop een auto met verschillende opties, garage
moet dat bestellen maar kan voorschot vragen → aanvullend recht (afwijking van de
regel)
Algemene normen vs. individuele normen
• Algemene normen = normen die op iedereen die zich in dezelfde situatie bevindt van
toepassing zijn (vb. huurrecht, arbeidsrecht)
• Individuele normen = normen die specifiek van toepassing zijn op een bepaalde categorie
van mensen (vb. onschendbaarheid koning)
Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
Staat = een entiteit die beschikt over een bevolking, een grondgebied en een regering die gezag
uitoefent en die bovendien soeverein en onafhankelijk is
Regels kunnen op verschillende niveaus uitgevaardigd worden:
• Federaal niveau
• Gewesten en gemeenschappen
• Provincies
• Gemeenten (vb. elke gemeente bepaalt zelf hoeveel belastingen je betaalt)
Sommige normen ontstaan door rechtssubjecten zelf: gewoonterecht (2 elementen: herhaaldelijke
gedraging + door G erkende of opgelegde sanctie)
Ook rechtspraak kan rechtsregels creëren.
2
,H2 INDELINGEN VAN HET RECHT
1. ALGEMEEN
Het recht kent een grote verscheidenheid van regels. Elke rechtstak heeft ook een aantal eigen
principes. Een bewijs daarvan zijn onder meer de verschillende soorten rechtbanken die elk hun
specialiteit hebben. Een indeling van het objectief recht dringt zich dan ook op.
2. PRIVAAT – PUBLIEKRECHT
• Privaat recht = Heeft betrekking op private belangen. Regelt de verhouding tussen de
burgers onderling
o Burgerlijk recht (= ‘gemeen’ privaatrecht: gemeenschappelijk voor alle burgers)
▪ Personenrecht
▪ Goederenrecht
▪ Familierecht
▪ Familiaal vermogensrecht
▪ Verbintenissenrecht
o Internationaal privaatrecht (IPR, = regelt voor grensoverschrijdende gevallen de
bevoegdheid van de Belgische rechters en de aanwijzing van het toepasselijk recht)
• Publiek recht = Regelt de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting, de
werking en de onderlinge verhoudingen van de overheidsorganen en op de verhouding van
de overheid tot de burgers. Het openbaar gezag komt hier aan bod.
o Grondwettelijk of constitutioneel recht
o Administratief-/bestuursrecht
o Onderwijsrecht
o Strafrecht (materieel strafrecht en formeel strafprocesrecht)
o Sociale zekerheidsrecht
o Fiscaal recht
• Gemengde rechtstakken = Sommige rechtstakken vertonen kenmerken van beide
categorieën
o Ondernemings- en economisch recht
o Vennootschapsrecht
o Gerechtelijk recht
o Sociaal recht (arbeidsrecht + sociale zekerheidsrecht)
o Burgerlijk procesrecht
3. SUPRANATIONAAL RECHT VERSUS NATIONAALRECHT
Internationaal publiekrecht of volkenrecht = wordt gevormd door de rechtsnormen die de
verhoudingen ordenen tussen de staten onderling en tegenover de andere tot het internationaal
rechtsverkeer toegelaten rechtssubjecten en die de structuur en bevoegdheden van deze
organisaties regelen (V-verdragen, Europees recht)
Nationaal recht = rechtsregels die tot stand komen door federale overheid, gemeenschappen en
gewesten en provincies en gemeenten
3
,Schema rechtstakken
objectief recht:
4. OBJECTIEF RECHT VERSUS SUBJECTIEF RECHT
Objectief recht = geheel van normen die de menselijke activiteiten, de onderlinge verhouding tussen
mensen en hun verhouding tot de gemeenschap regelen
Subjectief recht = aanspraken die een persoon tegenover een ander laat gelden (‘toegepaste
objectief recht’)
• Burgerlijke subjectieve rechten:
o Vermogensrechten (vertegenwoordigen financiële waarde)
▪ Vorderingsrechten
▪ Zakelijke rechten (vb. eigendomsrecht, vruchtgebruik)
▪ Intellectuele rechten (vb. auteursrechten, octrooien, merken)
o Persoonlijkheidsrechten (extrapatrimoniaal: vormen geen deel van vermogen en
hebben geen geldelijke waarde)
▪ Persoonlijkheidsrechten sensu stricto (vb. mensenrechten, recht op naam)
▪ Familierechten (vb. recht om te huwen en te scheiden)
4
, Rechtsmisbruik = als men zijn recht uitoefent op een wijze die kennelijk de grenzen te buiten gaat
van de normale uitoefening van dat recht door een voorzichtig en redelijk persoon in dezelfde
omstandigheden → bedoeling om anderen te schaden
• Sanctie: matiging van het recht tot zijn normale rechtsuitoefening, onverminderd het herstel
van de schade die het misbruik heeft berokkend
• Proportionaliteitscriterium: het bezit van bepaalde subjectieve rechten betekent niet dat
men deze onbeperkt mag aanwenden
5. MATERIEEL VERSUS FORMEEL RECHT
Materieel recht = Regels die rechten toekennen en plichten opleggen (vb. materieel erfrecht)
Formeel recht = Geeft aan hoe de naleving van het materiële recht verzekerd kan worden →
spelregels van wat er moet gebeuren bij niet-naleving (vb. procedure vereffening-verdeling erfenis)
→ alle bronnen behalve wetgeving sensu lato zijn gezaghebbende bronnen, je kan er rekening
mee houden, maar je moet niet
1. INLEIDING
Materiële rechtsbronnen: we gaan op zoek naar de inspiratiebron die de inhoud van de rechtsregels
bepaalt
• Uitwendige factoren
• Rationele en intellectuele factoren
• Gewoonten en gebruiken
• Juridische inspiratiebronnen
• De (ideologische) wil van diegenen die de norm vormen
Formele rechtsbronnen: we gaan op zoek naar de reden waarom sommige regels als rechtsregels te
beschouwen zijn. Het gaat over de vorm waaronder de norm zich aan de rechtssubjecten voordoet,
de diverse manieren waarop een rechtsregel ontstaat.
→ wij hebben het in dit hoofdstuk over de formele rechtsbronnen
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SilkeDL. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.40. You're not tied to anything after your purchase.
