Summary
Aardrijkskunde samenvatting examen 2023 havo volledig
- Course
- Level
Een samenvatting voor de aardrijkskunde examens 2023.
[Show more]
Seller
Follow
mk2005
Content preview
Klas 4H1
1.1 Patronen: economische wereldkaart
Hoe meet je welvaart?
Welvaartsverschillen meten
1. Bruto binnenlands product per hoofd (BBP) → Geproduceerde goederen + diensten :
inwoners = bbp
2. Beroepsbevolking → Werkende die belasting betalen.
3 sectoren:
1. Primair → Landbouw
2. Secundair → Verwerking
3. Tertiair → Diensten
Hoe meet je welzijn?
VN ontwikkelingsindex/Welzijnsindex
Letten op:
- Inkomen
- Alfabetisering
- Gezondheidszorg
- Internet beschikbaarheid
- Schoon drinkwater
- Onderwijs
- Voedsel
Problemen bij het meten van welvaart
Welke problemen zijn er bij het meten van de welvaart?
1. Koopkracht → Wat je voor 1 dollar kan kopen in een land. Dit verschilt per land,
hierdoor is het dus minder betrouwbaar.
2. Goed gemiddeld inkomen → Gaat niet over iedereen, er leven nog mensen in
armoede.
3. Zwartwerkers → Betalen geen belasting.
4. BBP/per hoofd → laat geen regionale verschillen zien
Sociale ongelijkheid → Verschillen in welvaart en ontwikkelingskansen - land
Regionale ongelijkheid → Verschillen in welvaart en ontwikkelingskansen - gebied
1.2 Patronen: bevolkingsspreiding
Bevolkingsdichtheid en -spreiding
Bevolkingsdichtheid → Gemiddeld aantal inwoners per km
Bevolkingsspreiding → Waar is de bevolking verdeeld over een gebied.
Spreiding verklaard
Verklaring bevolkingsspreiding:
1. Natuurlijke mogelijkheden
- Positief - Vruchtbare bodem, gematigd klimaat.
- Negatief - Droge bodem, bergen
2. De ligging → Dichtbij kerngebieden?
, 3. Koloniaal verleden → Ligt bij kustgebieden
On the move
Spreidingspatroon - momentopname → Migratie zorgt voor verandering.
Soorten migranten
1. Arbeidsmigranten → Economische mogelijkheden zijn beter in een ander land dan in
het land van herkomst
2. Volgmigranten → Volgen familie of kennissen.
3. Vluchtelingen → Onderdrukking en/of oorlog.
4. Internationale studenten → Blijven vaak in het land na behalen van diploma.
5. Ecologisch → Natuur/milieurampen.
Pushfactoren → Vertrekken
Pullfactoren → Vestigen
Stijgt de welvaart in een (emigratie)land, dan neemt de emigratie toe, omdat de
mogelijkheden en aspiraties dan ook toenemen.
Migratie soorten
- Binnenland → Van platteland naar de stad
- Binnen continent → Van land naar land
- Zuid-zuid migratie → Van ontwikkelingsland naar ontwikkelingsland →
Arbeidsmigratie.
1.3 Patronen: de culturele wereldkaart
Een mozaïek van culturen
Een cultuur is wat een groep mensen in het alledaagse leven met elkaar verbindt.
Cultuurelementen
1. Taal en godsdienst (verstand)
2. Wetten en opvoeding (samenleving)
3. Bouwstijl, religieuze gebouwen, eten (materiële kenmerken)
Een cultuurgebied is een gebied waar 1 cultuur voorkomt of meerdere culturen die erg veel
op elkaar lijken.
De cultuurkaart veranderd
Diffusie → Verspreiding van cultuurelementen vanuit een kerngebied. → Cultuurelementen
worden verspreid door media, internet, migratie en toerisme.
- Diffusie is een momentopname
- Een nieuw element wordt vaak aangepast aan de bestaande cultuur, je hebt het dan
over cultuurvermenging.
Godsdiensten veroveren de wereld.
Godsdienst is een van de belangrijkste elementen van een cultuur.
- Eten
, - Kleding
- Feesten
- Rituelen
Godsdiensten worden vaak verspreid door migranten en het internet.
1.4 Samenhang: ontwikkeling en economie
De verdeling van de welvaart
Er zijn drie hoofdgroepen wanneer je kijkt naar de welvaart van een land:
1. Centrumlanden - De rijke, welvarende landen.
2. Semiperiferie - Landen die zich in de laatste 25 jaar snel hebben ontwikkeld maar
nog niet het welvaartsniveau hebben bereikt van de rijke landen.
3. Periferie - De arme landen
Samen vormen deze 3 groepen een economisch wereldsysteem. Elk land heeft binnen dit
systeem een eigen rol maar zij zijn ook afhankelijk van elkaar.
Het centrum periferie model
Oorzaken slecht verdeelde welvaart:
1. Intern → licht aan het land zelf
- Natuurlijke oorzaken → Bergachtig, onvruchtbaar, droog etc.
- Menselijke oorzaken → Corruptie, oorlog etc.
2. Externe oorzaken → Relatie die een ontwikkelingsland heeft met de rijke landen. →
Centrum-periferie model. De rijke landen zijn hier dominant en de arme landen zijn
afhankelijk.
Er vinden daarom ook ongelijke uitwisselingen plaats van:
- Goederen
- Arbeid
- Kapitaal
Internationale arbeidsverdeling
Internationale arbeidsverdeling → Specialisatie van de werkgelegenheid in de verschillende
delen van de wereld.
Rolverdeling van de wereld
- Noorden → Centrum landen
- Zuiden → (Semi)periferie, kan opgedeeld worden in drie groepen.
1. Opkomende landen → Rijkere landen in de semiperiferie (Mexico, Brazilië en
China).
2. Middengroep → Armere landen uit de semiperiferie (Indonesië, Rwanda en
India).
3. Achterblijvers → De aller armste landen.
1.5 Samenhang: ontwikkeling en bevolkingsgroei
Bevolkingsgroei
Groei wereldbevolking
, 1. Gaat steeds sneller
2. Gaat niet overal even snel
De relatieve bevolkingsgroei (%) neemt af, de absolute groei stijgt (hoeveelheid).
- Mensen in het westen krijgen minder kinderen, in Afrika krijgen mensen heel veel
kinderen
- De levensverwachting is gestegen.
Bevolkingsgroei en welvaart
Waarom hebben arme landen zo'n hoog geboortecijfer
- Demografisch → Jonge leeftijdsopbouw, er zijn dus veel vrouwen in de vruchtbare
leeftijd.
- Onderwijs → Hoe hoger de scholingsgraad van vrouwen, hoe later ze trouwen en
hoe minder kinderen ze nemen. In arme landen is de scholingsgraad vaak erg laag.
- Cultuur → Grote gezinnen geven aanzicht.
- Gezondheid → Door hoge kindersterfte nemen mensen vaak meer kinderen.
- Armoede → Kinderen kunnen werken.
Vaak is er een direct verband tussen stijgende welvaart en dalende vruchtbaarheid →
Wanneer de welvaart stijgt neemt de economische zekerheid toe, hierdoor is het minder
belangrijk om een groot gezin te hebben met veel kinderen die ook kunnen werken.
Demografische transitie
Het geboorte- en sterftecijfer is altijd in ontwikkeling, dit kun je weergeven in het
demografische transitiemodel.
Fase 1: Het geboortecijfer is erg hoog, maar door slechte leefomstandigheden en het gebrek
aan medische kennis ligt het sterftecijfer net zo hoog.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mk2005. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.83. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48072 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now