Samenvatting Grondslagen van de Klinische Psychologie
COLLEGE 1 – NUT EN NOODZAAK VAN DE THEORIE VOOR BEHANDELING
PSYCHOPATHOLOGIE
Het nut van Theorie
Theorieën zijn nodig om dingen te kunnen verklaren of dingen te kunnen voorspellen. Het
waarheidsgehalte van een theorie moet zo hoog mogelijk zijn. Hoe wordt dit waarheidsgehalte
bepaald?
- Waarneming: inductie = observaties theorie. MAAR onze waarneming is gevoelig voor
biases en is dus niet de realiteit.
Inductieprobleem = je kan nooit alle mogelijk observaties doen om te stellen dat een theorie
juist is.
- Deductie = theorie voorspelling (die je kunt controleren), volgens kritisch rationalist
Popper. Alleen het falsifiëren van een theorie geeft zekerheid over de (on)juistheid van een
theorie. Door deductie zijn alle waarnemingen theorie geladen.
- Paradigma = onderzoeksprogramma, verzameling aan basisprincipes, theorieën en methoden.
Dit bevat een harde kern van onveranderbare basisaannamen en een beschermgordel van
theorieën die aangepast kan worden. Maar deze paradigma’s met basisaannamen kunnen niet
getoetst worden en ook niet met elkaar vergeleken ze zijn incommensurabel (onmeetbaar).
Metafysica = de ontologie van een onderzoeksprogramma. Begrijpen wat de dogma’s in de harde kern
betekenen voor de toepassing van een paradigma in de praktijk.
Determinisme = de aanname dat alles in de wereld bepaald wordt door de blinde werking van causale
mechanismen. De mens is een machine die handelt zonder dat het individu daar zelf invloed op heeft.
Binnen de psychologie wordt er dan gezocht naar oorzakelijke mechanismen = hoe komt het dat een
individu bepaald gedrag vertoond zonder dit zelf te willen? Reductionisme = het idee dat verklaringen
voor fenomenen herleidbaar zijn tot onderliggende niveaus. Reductionisme en determinisme gaan
vaak samen, maar die hoeft niet.
- (Neuro)biologische benadering: determinisme + reductionisme, psychologische fenomenen
worden verklaard door te verwijzen naar fysiologische mechanismen die hieraan ten grondslag
liggen. Evolutie, genen en hersenprocessen. Verstoringen worden ook biologisch verholpen
door psychofarmaca.
- Leer-theoretische benadering: deterministisch, minder reductionistisch, gedrag is
hoofdzakelijk aangeleerd door de interactie van lichaam en omgeving (klassieke en operante
conditionering). De oplossing voor verstoringen ligt in gedragstherapie
- Cognitieve benadering: deterministisch, nog minder reductionistisch, gedrag komt voort uit
leerervaringen, maar ook uit de manier van informatieverzameling en -verwerking.
Psychopathologie wordt behandeld met cognitieve gedragstherapie.
In de praktijk wordt vaak gekozen voor een integratieve therapie, omdat deze verklaringen elkaar
kunnen aanvullen en niet hoeven uit te sluiten.
MAAR: sommigen stellen dat de natuurwetenschappelijke benadering niet toereikend is om de
psychologie te begrijpen. Hermeneutische methode = invoelend begrijpen van wat zich afspeelt in de
belevingswereld van de mens.
, - Psychoanalyse: ook deterministisch, de mens wordt gestuurd door onbewuste oerdriften en
innerlijke conflicten. Maar toegang tot deze onbewuste processen kan alleen door empathie en
inlevingsvermogen (daarom is het hermeneutisch), behandeling is interpretatief van aard.
Behandeling gaat om een totale persoonlijkheidsverandering, niet één specifieke stoornis.
- Humanistisch benadering: nadruk op de subjectiviteit van de belevingswereld van de cliënt.
De mens is een zelfregulerend wezen = voluntarisme. Therapie is gericht op zelfactualisatie
en de toekomst, therapeut is empathisch begeleider.
- Systeembenadering: absoluut niet reductionistisch, maar holistisch en deterministisch. Kijkt
naar het individu in een brede context (systeem). Relevant voor relatie- en
gezinsproblematiek.
Bij technisch eclecticisme worden theorieën naast elkaar ingezet in therapie, maar is er geen volledige
theoretische integratie, omdat de ontologische beginselen van de paradigma’s incommensurabel zijn.
Bij behandeling is integratie van theorieën nuttig en zal empirisch onderzoek altijd de leidraad moeten
zijn voor beslissingen.
Conjectures and refutations: the growth of scientific knowledge
In theorieën worden observaties gedaan. Een nieuwe observatie die de theorie bevestigd is een extra
stukje bewijs voor deze theorie, maar tegelijkertijd wordt de observatie bekeken met de theorie als
referentiekader. Het is makkelijk om bevestiging te vinden als je hiernaar op zoek bent. Op deze
manier kunnen theorieën altijd bevestigd worden en dus niet gefalsifieerd. Dit lijkt in eerste instantie
positief, maar is juist de zwakte van de theorie. Een theorie moet daarom falsifieerbaar zijn. Hoe
meer dingen een theorie ‘verbied’ hoe beter deze is, want dan kan hij gefalsifieerd worden. Als een
theorie niet weerlegbaar is, is dit geen wetenschappelijke theorie. Met elke test zou je de theorie
moeten kunnen weerleggen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller valeriesmit2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.09. You're not tied to anything after your purchase.