Exam (elaborations)
Biologie Examen HAVO 2013
- Course
- Institution
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Show more]
Seller
Follow
tandhiwahyono
Reviews received
Content preview
Examen HAVO2013
tijdvak 1
donderdag 23 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Achter dit examen is een erratum opgenomen.
Dit examen bestaat uit 43 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 79 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald
kunnen worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt, worden
aan het antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of
berekening ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd.
Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee
redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
HA-1018-a-13-1-o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Maarten van der Weijden op grote hoogte
Hoogtetenten voorzien in een afbeelding 1
behoefte. Op de website van een
Amerikaanse fabrikant staan
tientallen namen van topsporters
die ermee hebben gewerkt,
onder wie Lance Armstrong en
Joey Cheek.
Ook verschillende Nederlanders
hebben er de afgelopen tien jaar
gedurende korte of langere tijd
mee geëxperimenteerd. Maarten
van der Weijden is de eerste
Olympisch zwemkampioen die
openlijk spreekt over het nut van
kunstmatige hoogte. In zijn
slaapkamer staat een tent die de
luchtsamenstelling op
verschillende hoogten kan
simuleren; een zogenaamde
hoogtetent. Als de ritsen van het
doorzichtige tentdoek gesloten
zijn, waant het lichaam van
Maarten zich op 2500 meter
hoogte. De luchtsamenstelling
kan met een computer worden
ingesteld waarbij een hoogte van
2000 - 5000 meter (zie
afbeelding 2) kan worden
gesimuleerd.
HA-1018-a-13-1-o lees verder ►►►
, afbeelding 2
Hoogtebereik
Maarten van der Weijden kan zijn
generator afstellen op hoogtes
tussen 2.000 en 5.000 meter.
4.850 m
Zuurstofgehalte 11,3%
Mont Blanc 4.808 m
2.450 m Hoogtestage
zuurstofgehalte 15,4%
Mont Ventoux 1.912 m
0m Eindhoven
De belangstelling van topsporters voor hoogtetenten verbaast
sportfysiologen niet. Gebruik van hoogtetenten biedt vele voordelen. De
sporters hoeven hun eigen omgeving niet in te ruilen voor bergen. Het is
goedkoper dan steeds op trainingskamp gaan. Ze kunnen zelf de exacte
‘hoogte’ instellen. Dat is nuttig, want ieder mens reageert anders op een
lage zuurstofconcentratie. En ze kunnen ‘hoog rusten en laag trainen’,
zoals het in sportjargon heet.
Volgens die methode, die ook door Maarten van der Weijden met succes
werd gevolgd, rusten sporters op hoogte. Ze trainen daarentegen in de
omgeving die ze gewend zijn, op zeeniveau.
In afbeelding 3 staat de samenstelling van de lucht, zoals je die in een
hoogtetent kunt instellen, in een schema weergegeven. Links op
zeeniveau, rechts hoog in de bergen.
afbeelding 3
Simulatie hoogtestage
Samenstelling lucht Samenstelling lucht
op zeeniveau van hoogteapparaat
Edelgassen, een Edelgassen, een
sterk wisselende sterk wisselende
hoeveelheid hoeveelheid
waterdamp (0-7%) waterdamp (0-7%)
en koolstofdioxide Zuurstof en koolstofdioxide Zuurstof
1% 21% 1% 10-15%
1p 1 Van welk gas of van welke gassen neemt de concentratie op grotere
hoogte in verhouding tot zeeniveau toe bij de simulatie in de tent?
HA-1018-a-13-1-o lees verder ►►►
, In het lichaam van Maarten treedt tijdens de simulatie een aantal
veranderingen op:
1 een verhoogde productie van rode bloedcellen in het beenmerg;
2 een verandering van de hoeveelheid zuurstof in de longblaasjes;
3 een verandering van de afgifte van het hormoon EPO (erythropoëtine)
door de nieren;
4 een aanpassing van het vervoer van zuurstof door de bloedbaan naar
de spieren.
Deze gebeurtenissen zijn via oorzaak en gevolg met elkaar verbonden.
2p 2 Welke nummers geven de juiste volgorde van oorzaak en gevolg weer?
A 1-2-3-4
B 2-3-4-1
C 2-3-1-4
D 3-2-1-4
E 3-1-2-4
F 4-1-2-3
Een rode bloedcel gaat na productie in het rechterdijbeen naar de spieren
in de linkerkuit.
2p 3 Hoe vaak passeert deze rode bloedcel, via de kortste route door de
bloedbaan, de rechter harthelft?
En hoe vaak de linker harthelft?
rechter harthelft linker harthelft
A 0 1
B 1 1
C 2 1
D 2 2
Rode bloedcellen hebben een aantal kenmerken, waardoor deze zich
onderscheiden van de meeste andere menselijke cellen:
1 een groot oppervlak ten opzichte van de inhoud;
2 een hoge concentratie hemoglobine;
3 het ontbreken van DNA.
2p 4 Welke van deze kenmerken bevorderen de snelle opname en afgifte van
O2 in longblaasje en spieren?
A alleen 1
B alleen 2
C alleen 3
D zowel 1 als 2
E zowel 1 als 3
F zowel 2 als 3
HA-1018-a-13-1-o lees verder ►►►
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tandhiwahyono. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $2.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now