Exam (elaborations)
Biologie Examen HAVO 2012
- Course
- Institution
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Show more]
Seller
Follow
tandhiwahyono
Reviews received
Content preview
Examen HAVO2012
tijdvak 1
maandag 14 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen.
Dit examen bestaat uit 46 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 82 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen
worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt, worden aan het
antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening
ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er
bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan
worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
HA-1018-a-12-1-o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Witlof en winterpeen, populaire wintergroenten
Vroeger was witlof (zie afbeelding 1) een echte wintergroente, die vanaf oktober
werd geoogst. Nu is deze, dankzij moderne teelttechnieken, het hele jaar door
verkrijgbaar. Witlof is gezond (zie tabel 1).
In de zomer eten we witlof als salade, terwijl in de winter vaak de klassieker op
tafel komt: witlof met ham en kaas uit de oven.
afbeelding 1 tabel 1
De voedingswaarde van
100 gram verse witlof is:
energetische waarde 71 kJ
koolhydraten 3g
eiwit 1g
vet 0,1 g
vitamine C 5 mg
vitamine B1 0,04 mg
vitamine B2 0,03 mg
calcium 20 mg
ijzer 0,5 mg
natrium 5 mg
1p 1 Noteer de namen van de voedingsstoffen uit de tabel die niet door de witlofplant
zelf zijn geproduceerd, maar door de plant uit de bodem zijn opgenomen.
afbeelding 2
Witlof is een tweejarige plant. Witlof wordt gezaaid en vormt in het eerste jaar
een wortel met reservestoffen, de zogenaamde pen (zie afbeelding 2 links). Na
de oogst worden de groene bladeren verwijderd en de pennen vervoerd naar
HA-1018-a-12-1-o 2 lees verder ►►►
, een witlofteler. Hij teelt in een systeem van koelcellen, in het donker, mooie
stronken witlof die als groente vrijwel direct na de oogst naar de winkel worden
gebracht. De witlofstronk is dan mooi wit en heeft een gesloten top (zie
afbeelding 2 rechts). Het bovenste deel van de bladeren kan wat geel zijn. Witlof
kan op een koele donkere plaats gemakkelijk een week worden bewaard; op een
lichte plaats worden de gele delen snel groen.
1p 2 Noteer de abiotische factor die de teler varieert om niet al zijn witlofstronken
tegelijkertijd te hoeven oogsten.
In de Nederlandse tuinbouw wordt gezocht naar manieren om het assortiment
aan witlofproducten te vergroten. Daarvoor worden twee onderzoeken opgezet:
1 In het natuurlijke verspreidingsgebied van de witlofplanten worden zaden
van de witlofplanten verzameld en de daaruit opgekweekte planten worden
gekruist met exemplaren van de huidige gekweekte witlofrassen.
2 In het laboratorium worden experimenten uitgevoerd om de teelt van de
witlofstronken onder verschillende omstandigheden te onderzoeken.
2p 3 Welke van de bovengenoemde onderzoeken kan of welke kunnen gegevens
opleveren voor het realiseren van de variatie in uiterlijk en smaak van de
witlofstronken?
A geen van beide onderzoeken
B alleen onderzoek 1
C alleen onderzoek 2
D zowel onderzoek 1 als 2
Een andere traditionele Hollandse wintergroente is de winterpeen (Daucus
carota). Evenals witlofplanten zijn winterpenen tweejarig. Ze komen het tweede
jaar pas in bloei en vormen dan zaden en vruchten. De meeste planten halen
het bloeistadium niet: ze worden het eerste jaar al geoogst omdat dan de
meeste reservestoffen in de wortel zijn opgeslagen.
Winterpenen herken je aan hun feloranje wortels van stevig formaat. Oranje
penen zijn er relatief nog maar kort. Enkele eeuwen geleden teelde men geen
oranje maar witte winterpeen. Af en toe vond men een oranje exemplaar tussen
de witte penen (zie afbeelding 3), ontstaan door een toevallige verandering in
erfelijk materiaal. Ongeveer 300 jaar geleden zag een teler zo’n zeldzaam
oranje exemplaar en vanuit deze ontstond door selectie het oranje ras.
afbeelding 3 penen in allerlei vormen en kleuren
1p 4 Hoe wordt zo’n toevallige verandering in erfelijk materiaal genoemd?
HA-1018-a-12-1-o 3 lees verder ►►►
, tabel 2
De voedingswaarde van 100 gram
verse peen is:
energetische waarde 125 kJ
koolhydraten 6g
eiwit 1g
vet 0,2 g
vitamine A 6 mg
vitamine B1 0,07 mg
vitamine B2 0,03 mg
calcium 40 mg
ijzer 0,5 mg
2p 5 Vergelijk de tabellen 1 en 2 met elkaar. Welke gebrekziekte zal bij een menu
met veel winterpeen minder voorkomen in vergelijking met een menu met witlof?
A beriberi
B Engelse ziekte
C nachtblindheid
D scheurbuik
Winterpenen kun je in een niet te warme voorraadkast of in een kelder
wekenlang bewaren. Leg de winterpenen niet bij rijpend fruit dat veel ethyleen
produceert, zoals appels en peren. Het gas ethyleen stuurt in de peen allerlei
processen aan waardoor deze sneller oud wordt.
2p 6 Welk effect van ethyleen op de winterpeen blijkt uit deze waarneming?
A Ethyleen werkt als een antigeen.
B Ethyleen werkt als een enzym.
C Ethyleen werkt als een hormoon.
D Ethyleen werkt als een vitamine.
HA-1018-a-12-1-o 4 lees verder ►►►
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tandhiwahyono. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $2.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now