Exam (elaborations)
Biologie Examen HAVO 2011
- Course
- Institution
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Show more]
Seller
Follow
tandhiwahyono
Reviews received
Content preview
Examen HAVO2011
tijdvak 1
woensdag 18 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Dit examen bestaat uit 46 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 79 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen
worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening gevraagd wordt, worden aan het
antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening
ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er
bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan
worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
HA-1018-a-11-1-o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Kreeft verovert Zeeuwse meren en restaurants
In 2005 werd in de Oosterschelde en het Grevelingenmeer (zie afbeelding 1)
ruim 14 ton kreeft gevangen. De kreeften wogen gemiddeld 750 gram.
Onder wetenschappers wordt vaak gesproken over
afbeelding 1 de overlevingsdrift van dit bijzonder sterke
schaaldier. Het feit dat de dieren in de
Oosterschelde kunnen overleven, hebben zij aan
veranderingen in het DNA te danken.
In 1883 werd tot verbazing van de Zeeuwse
Grevelingen
vissers de eerste kreeft in de Oosterschelde
Veerse Meer
Oosterschelde
gevangen. Deze kreeft was een immigrant,
afkomstig uit de Atlantische Oceaan.
De Zeeuwse zandbodem was geen ideale plek
voor deze kreeften omdat ze het liefst vanuit
donkere schuilplaatsen jagen. Alleen een beperkt
stukje van de Oosterschelde voldeed in de 19e
eeuw aan deze voorwaarde. Omdat er nauwelijks
uitwisseling van water tussen Noordzee en
Oosterschelde is, konden de kreeften hier in
BELGIË
10 km
isolement voortleven. Toch waren er nogal wat
ongunstige factoren, waardoor het een wonder is
dat de kreeft zich heeft kunnen handhaven.
De kreeften in de Oosterschelde werden bijvoorbeeld bedreigd door extreem
koude winters. In het ijskoude water zijn veel kreeften doodgevroren, doordat ze
hier geen uitwijkmogelijkheden naar dieper gelegen rotsbanken hadden. De
kreeften werden niet alleen bedreigd door de kou maar werden ook overspoeld
met zoet water dat door de Oosterschelde naar de Noordzee vloeide. Het
verlaagde zoutgehalte zorgde opnieuw voor een gevecht om overleving. Steeds
opnieuw moesten de dieren de populatie weer opbouwen. Uiteindelijk ontstond
een “superkreeft” die in DNA van de oorspronkelijke immigranten afwijkt.
Toen de Oosterschelde van de zee werd afgesloten, dachten de Zeeuwse
vissers dat het einde van de kreeftenvangst in zicht was. Maar door alle
bouwactiviteiten werd de leefomgeving alleen maar beter: meer stenen op de
bodem. En omdat de rivieren via de Westerschelde werden omgeleid, kwam er
geen zoet rivierwater meer in de Oosterschelde. De superkreeften kregen de
kans zich ongestoord voort te planten.
1p 1 Hoe worden de veranderingen in het DNA van de Oosterscheldekreeft
genoemd?
HA-1018-a-11-1-o 2 lees verder ►►►
,3p 2 Leg in drie stappen uit dat, door veranderingen in het DNA, in deze nieuwe
leefomgeving een populatie van superkreeften kon ontstaan waarvan de
eigenschappen afwijken van die van de oorspronkelijke immigranten uit de
Atlantische Oceaan.
1p 3 Wanneer kunnen we bij deze zogenaamde superkreeft spreken van een aparte
soort?
Kreeften groeien langzaam; het duurt minstens zes jaar voordat het minimale
(consumptie)gewicht van 450 gram is bereikt. Vissers halen ze liever uit het
water als ze ongeveer tien jaar oud zijn en 750 gram wegen.
1p 4 Geef een beheermaatregel die ertoe kan leiden dat de omvang van de
kreeftenpopulatie niet terugloopt.
Vers, gekookte kreeft is een delicatesse. Het vlees bevindt zich in de scharen en
in de staart. Kreeftenvlees is zeer mager en fijn van smaak. De meeste
zeekreeften in de winkels in Nederland zijn geïmporteerd vanuit Amerika en
Canada. De superkreeft onderscheidt zich hiervan door zijn sublieme smaak en
mals vlees.
De prijs van superkreeft ligt vijftig procent hoger dan de prijs van de Canadese
kreeft.
2p 5 Geef twee biologische redenen waarom niet wordt overwogen om de Canadese
kreeft in de Oosterschelde als nieuwe soort uit te zetten.
De voedingswaarde van superkreeft is in tabel 1 weergegeven per 100 gram
eetbaar gedeelte. Energie in kcal en kJ, voedingsstoffen in g of mg.
Vitamine B12 is in μg weergegeven.
tabel 1
Energie
Energie
Suikers
Vezels
Koolh.
M.o.v.
Water
E.o.v.
Chol.
Verz.
Eiwit
Vet
per 100g kcal kJ g g g g g g mg g g g
KREEFT 79 332 80,0 16,0 1,7 0,3 0,9 0,5 160 0,0 0,0 0,0
Calcium
Natrium
Kalium
Vit. B 12
Vit. B1
Vit. B6
Fosfor
Koper
Vit. A
Vit. C
IJzer
Zink
per 100g mg mg mg μg mg mg mg mg mg mg mg mg
KREEFT 0,0 0,08 0,08 0,0 0,0 300 250 60 200 1 0,0 0,0
2p 6 Uit welk weefsel bestaat het eetbare gedeelte van kreeft hoofdzakelijk?
A beenweefsel
B klierweefsel
C spierweefsel
D vetweefsel
HA-1018-a-11-1-o 3 lees verder ►►►
, Over kreeftenvlees worden drie beweringen gedaan:
1 De enzymatische vertering van kreeftenvlees begint in de mondholte.
2 Vitaminen en mineralen uit kreeftenvlees worden onverteerd in het bloed
opgenomen.
3 De energie per 100 gram kreeftenvlees is vooral afkomstig uit de vetten.
2p 7 Welk van de beweringen is of welke zijn juist?
A alleen 1
B alleen 2
C alleen 3
D alleen 1 en 3
E alleen 2 en 3
F 1, 2 en 3
Biologen en vissers slagen er nog niet in de juiste leeftijd van een gevangen
kreeft vast te stellen. Een kreeft verschaalt (vervelt) regelmatig, maar dit gebeurt
niet noodzakelijk elk jaar. Het verschalen gebeurt alleen als alle factoren in het
milieu daarvoor gunstig zijn, bijvoorbeeld het kalkgehalte, het voedselaanbod,
en vooral de watertemperatuur.
Overzicht van het gemeten gewicht en de daaraan verbonden vermoedelijke
leeftijd van de kreeften (tabel 2).
tabel 2 afbeelding 2
gewicht leeftijd
250 g 3 jaar
500 g 7 jaar
1000 g 12,5 jaar
2000 g 20 jaar
2700 g 25 jaar
Een visser wil in een overzichtelijke ijkgrafiek snel de vermoedelijke leeftijd van
een gevangen kreeft af kunnen lezen.
3p 8 − Teken op de uitwerkbijlage op basis van tabel 2 een diagram. Benoem de
assen en houdt er daarbij rekening mee dat de visser de afhankelijke
variabele op de Y-as wil aflezen.
− Wat is de leeftijd van een kreeft van 1700 gram? Geef je antwoord op één
decimaal nauwkeurig.
HA-1018-a-11-1-o 4 lees verder ►►►
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tandhiwahyono. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $2.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62491 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now