Exam (elaborations)
Biologie Examen HAVO 2008
- Course
- Institution
Biologie-examenvragen HAVO voorzien van antwoorden
[Show more]
Seller
Follow
tandhiwahyono
Reviews received
Content preview
Examen HAVO2008
tijdvak 1
maandag 26 mei
13.30 - 16.30 uur
biologie
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Dit examen bestaat uit 47 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 83 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen
worden.
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening vereist is, worden aan het
antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening
ontbreekt.
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er
bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan
worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
800023-1-059o
, Tenzij anders vermeld, is er sprake van normale situaties en gezonde
organismen.
Ganzen worden een plaag
Eén van de succesnummers van natuurontwikkeling is de Grauwe gans. Het
aantal vogels is in 25 jaar van ongeveer 3500 exemplaren toegenomen tot
60.000 exemplaren. Maar die opmars heeft ook zijn keerzijde: hij kan een plaag
worden.
De Stichting Natuurmonumenten wil zelfs ingrijpen om de populatie grauwe
ganzen in toom te houden door eieren weg te halen of door te prikken. Het
probleem ligt bij de zogenaamde ‘overzomerende’ grauwe ganzen. Zij hebben
Nederland als standplaats gekozen en trekken niet meer weg om elders te
broeden. In Nederland vinden ze nu een goed gedekte tafel van grassen en
granen die voldoende eiwitrijk blijken te zijn. “Dankzij de toename van
moerasnatuur zijn er steeds meer plassen waar ganzen veilig voor vossen
kunnen slapen”, zegt dr. Bart Ebbingen van onderzoeksinstituut Alterra in
Wageningen.
2p 1 Waardoor kon de Grauwe gans in Nederland een plaag worden?
A alleen doordat er een overmaat aan voedsel is
B alleen doordat er weinig predatoren in het gebied zijn
C alleen doordat de ganzen maar een deel van het jaar in Nederland verblijven
D alleen door de overmaat aan voedsel en het geringe aantal predatoren in het
gebied
E door zowel de overmaat aan voedsel, het geringe aantal predatoren in het
gebied als de korte verblijfsduur van de ganzen in Nederland
In een ganzennest liggen gewoonlijk 4 tot 6 eieren. Als een aantal eieren wordt
weggehaald, legt de gans net zoveel nieuwe eieren, tot het oorspronkelijke
aantal weer bereikt is. Als ze worden doorgeprikt en daarna teruggelegd, blijft de
gans op de eieren zitten.
1p 2 Wat is de sleutelprikkel voor de gans om eieren bij te leggen?
Stel men heeft in 2005, in een bepaald natuurgebied waar op dat moment
15.000 overzomerende ganzen verblijven en nog geen vossen voorkomen, 20
vossen van verschillend geslacht uitgezet.
De bedoeling is dat de grootte van de populatie ganzen terugloopt en daarna
stabiel blijft op een aantal van 4500. Ga er van uit dat niet alleen dit aantal,
maar ook de stabiliteit van de populatie in de loop van de jaren gerealiseerd
wordt.
800023-1-059o 2 lees verder ►►►
, In de uitwerkbijlage is een assenstelsel met de grafiek van de ganzenpopulatie
getekend. Op de ene Y-as (Y1) staat het aantal vossen. Op de andere Y-as (Y2)
staat het aantal ganzen.
Op de X-as staat het jaar 2005 als begin van het experiment aangegeven. Het
jaar R geeft aan dat vanaf dat moment de populatie stabiel blijft op het aantal
van circa 4500 ganzen.
3p 3 Schets in het assenstelsel op de uitwerkbijlage het verloop van het aantal
vossen in de loop van de tijd.
800023-1-059o 3 lees verder ►►►
, Snoeken
In het Nederlandse zoete water komt, net zoals in de rest van Europa en Azië,
de snoek, Esox lucius, voor. In de wateren van de Verenigde Staten en Canada
komen de snoeksoorten Esox masquinongy en Esox niger voor en van Esox
americanus de ondersoorten Esox americanus americanus en Esox americanus
vermiculatus.
In onderstaande afbeelding is het verspreidingsgebied van snoeken
weergegeven.
Legenda:
verspreiding snoek over
de gehele wereld
Omdat de snoek een geliefde sportvis is, heeft men in kwekerijen snoeken
gekruist en de nakomelingen in viswater uitgezet.
In gevangenschap zullen snoeken van dezelfde soort gemakkelijk nakomelingen
krijgen.
Men heeft ook geprobeerd exemplaren van verschillende snoeksoorten met
elkaar te kruisen.
1p 4 Tussen welke van de hierboven genoemde vier Noord-Amerikaanse snoeken is
een kruising met zekerheid succesvol?
Jonge snoeken die zojuist uit het ei gekomen zijn, gaan tussen de planten naar
prooi zoeken. In het begin bestaat die prooi uit gemakkelijk te overmeesteren
kleine waterdieren. Na een paar dagen worden grotere waterdieren gekozen,
waaronder eigen soortgenoten.
800023-1-059o 4 lees verder ►►►
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tandhiwahyono. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $2.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81849 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now