Summary
Samenvatting Pedagogische Basisbegrippen
- Course
- Institution
Samenvatting van hoofdstuk 1 tot 4 van het boek + alle slides duidelijk verwerkt.
[Show more]
Seller
Follow
ericdescamps
Content preview
PEDAGOGISCHE BASISBEGRIPPENHOOFDSTUK 1 INLEIDING: EEN BEELD VAN EEN KIND
Pedagogiek:
• Pedagogiek = die wetenschappen die dienstbaar willen zijn ten aanzien van pedagogische processen
• Hoe deze ‘dienstbaarheid’ vorm krijgt, kan sterk verschillend zijn en hangt af:
• De gekozen invalshoek (verschillende “subpedagogieken”)
• De wetenschapsopvatting
• Van een normatieve pedagogiek (bepaald door religie, levensbeschouwing,…) naar een
wetenschappelijke pedagogiek.
Pedagogiek in Meervoud
• Geschiedenis van de wetenschappelijke pedagogiek kenmerkt zich door:
• Discussie over hoe opvoeding best kan worden beschreven
• Hoe ze het best bestudeerd kan worden
• En welke rol zij vervult voor de opvoedingspraktijk
• Grote diversiteit aan pedagogisch -inhoudelijke en wetenschapstheoretische ideeën
• Klassieke pedagogische driestromenland:
• Geesteswetenschappelijke Pedagogiek (Dienstbaarheid) -> proberen te begrijpen
wat er in de kindertijd gebeurd, proberen de geest te lezen en zien wat er gebeurd.
• Empirisch-analytische Pedagogiek (Waarheid) -> wil de waarheid en de voorspelling
bekomen.
• Kritisch-emancipatorische Pedagogiek (Rechtvaardigheid) -> wil een meer
rechtvaardige maatschappij bekomen.
1. GEESTESWETENSCHAPPELIJKE PEDAGOGIEK .
- De opvoeding ontleent haar zin en waarde niet aan iets buitenpedagogisch, maar is in zichzelf zinvol en
waardevol
- De opvoedingspraktijk is betekenisvol (als een tekst); de pedagogiek brengt deze betekenissen aan het
licht
- Hermeneutiek als onderzoeksmethode (cfr. Theologie)
➔ Kritiek op de geesteswetenschappelijke pedagogiek:
- De begrippen ‘pedagogische relatie’ en ‘pedagogische autonomie’ komen onder vuur te liggen.
- Aandacht voor het macroniveau voor het niveau van de maatschappelijke structuren, de focus ligt nog
veel te veel op het micro niveau.
- Klemtoon op maatschappijkritiek
- Communicatie en socialisatie vervangen het begrip pedagogische relatie
- Emancipatie vervangt Bildung ( emancipatorische pedagogiek)
, ➔ De pedagogiek is de dag van vandaag een grote vertakte
structuur, terwijl er vroeger 3 klassieke stromingen waren.
1.1 PEDAGOGIEK ALS MAATSCHAPPELIJKE KWESTIE
• Het maatschappelijk en politieke debat staat bol van de pedagogische vragen:
• Mag iedereen wel kinderen krijgen?
• Daalt de algemene onderwijskwaliteit?
• Zijn de studenten van vandaag een “gepamperde” generatie?
• Moeten ouders in armoede meer aanklampende opvoedingsondersteuning krijgen?
• Moet elke baby vanaf 3 maand naar de kinderopvang?
• …
➔ Pedagogiek is in die zin nauw verbonden met de ideeën en opvattingen in een samenleving over
bijvoorbeeld burgerschap, ouderschap, verantwoordelijkheid en democratie.
➔ Pedagogiek als maatschappelijke kwestie betekent -> als je je afvraagt wat er allemaal actuele debatten
zijn in de maatschappij over de pedagogiek.
1.2 DE ONVOORSPELBARE AARD VAN DE PEDAGOGIEK
• Opvoeding en onderwijs hebben een inherent onvoorspelbaar en onbeheersbaar karakter.
• Tegelijkertijd: grote druk om antwoorden te vinden op “wat werkt”.
➔ Er is een constante spanningsveld tussen de actoren (Bv. Opvoeder en het kind)
iedereen heet een eigen perfect beeld over hoe je die situatie inziet en aanvoelt en wat
je er mee zal doen. (de ouder heeft een eigen beeld, maar ook het kind heeft een eigen
beeld/ verwachtingen. Belangrijk om deze twee in beeld te brengen.)
➔ Het samen komen van de ideeën dat is de pedagogiek -> daarom onvoorspelbaar, je kan
niet verwachten dat ze hetzelfde beeld hebben, daaruit kunnen conflicten ontstaan.
➔ Wij steken zeer graag iedereen in dezelfde stroom, maar niet iedereen is hetzelfde.
Moeten wij nu alles professionaliseren naar hoe wij kinderen opgroeien, elk detail
beheersen?
• Evidence-based denken: de idee dat onderzoeksinzichten of simpelweg kennis leiden tot een meer
voorspelbare en beheersbare wereld.
, • “Het probleem is niet, zo betoogt de pedagoog Paulo Freire, dat de pedagogische wetenschappen
besmet zouden zijn met ideologie. Het probleem is eerder het gebrek aan ideologie of beter nog aan
ideologieën, in het meervoud.” (p. 23)
1.3 DE PEDAGOGIEK ONDER DRUK ?
Een historisch gegroeide discipline, verankerd in een rijke
traditie,
Maar zonder verplichtend raamwerk dat scherp afbakent
wat wel en niet pedagogisch mag en kan zijn.
Veelvormigheid van de pedagogiek:
•Aandacht voor pedagogische basisbegrippen
•Positionering tot nieuwe sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen
•Pedagogiek als discipline met een bredere methodologische
onderzoeksoriëntatie
• Risicoreducerend denken:
• Camera’s in de kinderopvang?
• Snelle opkomst van de ontwikkelingspsychologie na WOII (“Wat is een normale ontwikkeling?”
• “Het leek niet meer dan een kwestie van tijd om alle geheimen van kinderen en het kinderleven
grondig in kaart te brengen. Omdat we er niet genoeg van kregen, zijn we lijsten beginnen
aanleggen van allerlei fysieke, psychische of sociale stoornissen.” (p. 26)
• “De eeuw van het risicokind” (Jeroen Dekker)
➔ Vraag is hoe ver kan je daarmee gaan?
• Individualiserend werken:
o Beleid, praktijk en onderzoek richten hun aandacht vooral op individualiserende interventies.
o De oplossing voor maatschappelijke en pedagogische vraagstukken wordt telkens gezocht in het
“terug aan boord” krijgen van het individu, zonder veel reflectie over hoe het er “aan boord” aan
toegaat. (p. 28)
o Uitvallen wordt toegeschreven aan individuele mislukkingen in plaats van oog te hebben voor de
sociale en maatschappelijke drempels en tekortkomingen (cfr. Discussie over armoede).
➔ We moeten niet alleen naar het individu kijken, maar ook naar het geheel/collectief bekijken.
1.4 DE WERELD IS PEDAGOGIEK EN PEDAGOGIEK IS DE WERELD
• Opvoeden is meer dan de ontwikkeling van kinderen stimuleren, het gaat om het binnenbrengen van
de wereld.
• Opvoeden vindt plaats tussen generaties. Hoe we opvoeden zegt iets over hoe generaties met elkaar
omgaan in relatie tot onze gemeenschappelijke wereld.
• Belang van het denken van Hannah Arendt:
, • Opvoeden betekent kinderen initiëren in de wereld. Het is kinderen uitnodigen om deel te
nemen. Opvoeden verschijnt zo als een plek waar we met kinderen en jongeren kunnen
spreken, waar we hen laten spreken, en waar we zelf ook spreken.
• Opvoeden betekent ook zorg dragen voor het nieuwe in elk kind.
• Opvoeding gaat zo om twee dingen: de voortzetting en de vernieuwing van de wereld.
• Voorbeeld: klimaatmarsen van jongeren
➔ Het is niet alleen de ouder die het kind probeert op te groeien, maar het gaat van generatie tot generatie.
1.5 OVER KINDEREN, DE KINDERTIJD EN KINDBEELDEN .
-> we vinden het normaal de dag van vandaag om over enerzijds kinderen te praten en anderzijds volwassenen.
We vinden het logisch om deze te onderscheiden als levensfases die op elkaar opvolgen: men start als kind in
zijn kindertijd en gaat vervolgens door naar de volwassenheid.
- Wat is het kind?
-> “Kindbeelden vertellen ons veel over hoe we als samenleving naar kinderen en jongeren kijken
en welke kindertijd we wel en niet wenselijk vinden. Maar kindbeelden vertellen evenveel over
welke rol we ouders toebedelen en wat de functie van leerkrachten en opvoeders is of hoort te
zijn. En van welke wereld we dromen.”
1.5.1 DE ‘ONTDEKKING’ VAN HET KIND
• De fameuze studie van Ariès waarin een pleidooi gehouden wordt voor de ontdekking van het kind
• Vanaf de 17de eeuw wordt kindzijn sociaal zichtbaar
• Onderscheid tussen kinderen en volwassenen wordt sterk beklemtoond
• Zware kritieken
• L’enfant verschijnt in 1960
• Aanvankelijk nauwelijks interesse in wetenschappelijke kringen
• Eerste interesse in Angelsaksische landen (o.m voor de sociale aspecten van het gezin)
• Later ook in Frankrijk (Badinter!) en onze contreien (het jaar van het kind)
➔ De stellingen van Ariès:
- Traditionele samenleving heeft weinig oog voor kinderen
o Kind als arbeidskracht
o Het kind als een aapje zonder schaamte
o Het gezin kent geen affectieve functie
- Vanaf de 17de eeuw: ontdekking van het kind
o Spelen met en knuffelen van kinderen
o Erkennen van de eigenheid van kinderen
o De schoolse opvoeding en het geprivatiseerde gezinsleven resulteerden in een infantilisering van
het kind
➔ Ariès: the two concepts of childhood:
o Het vertroetelen van kinderen: kinderen worden als een plezier binnen de huiselijke kring ervaren
o Het morele perspectief op kindzijn: Kinderen zijn breekbaar en dienen beschermd en gekneed te
worden
- Beide constructies erkennen de speciale aard van kindzijn
-
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ericdescamps. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.02. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now