Summary
Samenvatting cultuur-en maatschappijkritiek
- Course
- Institution
Volledige samenvatting van het vak cultuur-en maatschappijkritiek, gedoceerd door Kaat Wils
[Show more]
Seller
Follow
vknn
Reviews received
Content preview
1.Wat is cultuur-en maatschappijkritiek?.1. Inleiding
Cultuurgeschiedenis: geschiedenis van betekenisgeving
Positieve/negatieve betekenisgeving aan het heden of verleden
vb. kritiek op eigentijdse bouwcultuur binnen art nouveau
Kritiek: hoe in # cultuurstromingen er cultuurkritische aspecten zitten
Voorbeeld 'this is America':
(rassen)geweld met referenties naar geschiedenis vb. lynching, school
shootings…
Racisme: referentie aan Jim Crow, black faces
Discriminatie: Z-Afr dans
Entertainment en hoe dit geweld wegwist = kritiek op moderne
entertainment en consumentisme
= ondersteund door visuele referenties
Voorbeeld: 'Mattias Desmet en de psychologie van totalitarisme'
Kritiek op coronabeleid en associatie met vormen van totalitarisme: laat
geen tegenstemmen toe
Gelinkt aan kritiek op Verlichting en wetenschappelijk denken sinds de
Verlichting = cultuurkritiek uit het verleden die nog steeds actueel is
Voorbeeld: 'Discussie rond Zwarte Piet'
Filmpje van Schild en Vrienden: Verdediging eigen cultuur & traditie
gekoppeld aan kritiek op cultuur van vandaag die te
tolerant/relativistisch is
Gloria Wekker: evident dat cultuur verkleurt door koloniaal verleden dus
waarom ziet de Nederlandse cultuur dit niet in
Opzet van het vak: hoe cultuurstromingen negatief beeld over cultuur(uitingen)
ontwikkelen
.1. Cultuurkritiek: een inleiding
Bron: Prometheus en Pandora (extra literatuur)
.1.1. Cultuurkritiek
Vanaf 18e eeuw: meer structureel nadenken over hoe het beter kan
gaan in de wereld
o °geseculariseerd wereldbeeld, maatschappij en geschiedenis als
menselijke producten, waarvoor mensen verantwoordelijk zijn
, o °vooruitgangsgeloof: geloof in het hier en nu dat door vooruitgang
gekenmerkt kan worden
o °een breed beschavingsconcept
kritische overdenking vd aard, de waarde en ontwikkeling van de
heersende cultuur of cultuur in het algemeen
o cultuur: w beschouwd als een belangrijk goed
o kritiek: wijst op ernstige weeffouten, onjuiste opvatting of
verkeerde ontwikkeling
enerz: waarschuwend en vermanend
anderz: hoop op verandering en verbetering
<-> Cultuurpessimisme: niet aanzetten tot streven naar betere wereld of
andere vorm van cultuur --> meer fundamentele kritiek want geen nieuw
perspectief geopend
o vb. principieel pessimisme van Jean-Jacques Rousseau
o vb. Freud was ervan overtuigd dat cultuur een noodzakelijk
kanalisering was van driften, maar ze maakt niet gelukkig
o Vb. Oswald Spengler en zijn deterministische geschiedfilosofie in
‘Der Untergang des Abenlandes’
o Vandaag veel critici aan kant van psychoanalyse
.1.1. Maatschappijkritiek
Maatschappijkritiek: kritiek op wijze waarop samenleving en haar
instellingen zijn georganiseerd (zoals ongelijke machtsverhoudingen)
o Meer linkse en socialistisch geïnspireerde vorm v cultuurkritiek
met sterke focus op emancipatie
o Vb. feminisme
o Vb. kritische theorie van de Frankfurter Schule
Marxistisch-geïnspireerde kritiek op de Verlichting die mens
en natuur instrumenten maakt vd economie
Zeer fundamentele kritiek
Sinds late 20ste E: maatschappijkritiek > cultuurkritiek
o Heeft te maken met veranderd cultuurbegrip: democratisering van
cultuuropvattingen
o Humanistische en holistische opvattingen aan belang ingeboet
.1. Vier cultuurinterpretaties
Humanistische interpretatie: individueel project van zelfvervolmaking
, o Hoge cultuur
o Normatief (beter om meer gecultiveerd te zijn; je moet het
nastreven)
o Esthetisch maar ook ethisch: je wordt beter, mooier, wijzer
Civilisatorische interpretatie ~ 18e E beschavingsidee die traditie en
religie in vraag stelde
o Optimisme vd verlichting (= vooruitgangsidee)
o Beheersing van de driften (vb. hoffelijkheid in het verkeer)
o Tolerantie en mildheid
o Verbetering en vooruitgang
o Geen onderscheid tussen innerlijke en uiterlijke beschaving =
bredere versie v cultuur
Lezen, nadenken, schrijven
Je beleefd gedragen vb. etiquette
= koloniaal aspect
o Meer collectief: iets wat een samenleving kan kenmerken
(westerse sl <-> primitieve sl)
Heel normatief
Onderscheid tussen culturen
Holistische interpretatie (19eE): gaat uit van organische samenhang van
menselijke verworvenheden
o Meer met romantiek verbonden
o Gaat uit van groepsgegeven: ongrijpbaar iets dat groep verbindt
en andere groepen niet hebben ~ nationalisme
o Vb. filmpje van schild en vrienden: ZP vormt fundamenteel
onderdeel van culturele gemeenschap
Sociaalwetenschappelijke interpretatie (late 19e E): cultuur wordt meer
neutrale term die probeert te beschrijven wat levensstijl of vormgeving
van bepaalde groep is ~ etnologie en culturele antropologie
o uitgaand van cultureel relativisme: elke cultuur heeft eigen
waarde --> niet normatief
o 'wat we vaststellen dat een groep mensen deelt' zonder te
categoriseren vb. jongerencultuur
--> Critici vooral in humanistische of holistische cultuuropvatting en kritisch
over civilisatorische en sociaalwetenschappelijke interpretatie
--> 4 stromingen leven vandaag elk een stukje verder
, .1. Verschijningvormen van cultuurkritiek
.1.1. Een genre onder een andere vlag
Cultuurkritiek is een genre
Vertoog met terugkerende topoi, argumenten, thema's en
structuurelementen
o Topos: kleine uitdrukking waar veel achter schuilgaat en die
centrale positie inneemt in bepaald discours
(clichésituatie of locatie)
vb. losbandige Parijs in de 19e E = manier om cultuurkritiek te
herkennen
Maar genre vaart meestal onder andere vlag
a. Geschiedfilosofie
o Reflectie over het patroon, dynamiek en de koers van geschiedenis
o Vanaf 18e E sterk in teken van vooruitgang (en dus ook potentieel
achteruitgang)
o Regelmatige herontdekking van antieke cyclische modellen (‘bloei
en verval’)
a. Sociologie
o Vanaf eind 19e E
o Vb. thematiseren vd massa: concept dat gemunt is in zich
ontwikkelende sociologie als wetenschap waar vaak negatieve
connotaties mee werden verbonden
Ook angst voor de massa
Humanistisch tegen sociaalwetenschappelijk cultuurbegrip
o Vb. sociale ontbinding
Gemeinschaft: positief geconnoteerd = samenleven waar er
verbanden zijn tussen mensen
Gesellschaft: negatief geconnoteerd = verbrokkeld
samenleven in een maatschappij
Holistisch tegen civilisatorisch cultuurbegrip
a. Culturele antropologie
o Enerzijds: neutraal cultuurbegrip
o Anderzijds: ook drager van cultuurkritiek
o vb. herwaardering van niet-Westerse en/of niet-moderne
samenlevingen = kritiek op nivellerende impact vd Westerse
cultuur
a. Psychoanalyse
o Vaak in connectie met elementen uit Frankfurter Schüle
a. …
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vknn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now