Reader - Drugsbeleid
Tekst 22: Predictoren van druggebruik tijdens de detentieperiode: data van 1326
gedetineerden uit 15 Vlaamse gevangenissen
Inleiding
Personen die in contact komen met het strafrechtsysteem kunnen gekarakteriseerd w. als een
hoog-risicogroep wat druggebruik betreft. Tov. de algemene samenleving blijkt de concentratie van
druggebruikers onevenredig hoog binnen de muren van de gevangenis. In de Westerse landen
rapporteert ongeveer 60% van de gedetineerden het ooit gebruik van illegale drugs. 20-45% van alle
gedetineerden gebruikt illegale drugs in hun detentieperiode. Dit kan verklaard w. door het import-
en deprivatiemodel.
Personen komen vaak in de gevangenis terecht omwille van druggebruik, terwijl anderen pas
beginnen gebruiken of hervallen tijdens hun opsluiting. Dergelijk druggebruik komt echter niet tot
stand in een vacuüm; de ontwikkeling van een gebruikspatroon in detentie is afhankelijk van
verschillende factoren.
Resultaten
Prevalentiecijfers en geslachtsverschillen
3/5 van de bevraagde gedetineerden heeft ooit in het leven één of meer soorten illegale drugs
gebruikt. Eén jaar voorafgaand aan de huidige opsluiting heeft de helft van de respondenten
dergelijke middelen op regelmatige basis gebruikt. Binnen de huidige detentie gebruikt 1/3. Binnen
de gevangenissen schommelt dit aantal tussen 13,5% en 44,3%.
Iets meer dan de helft van de personen die een jaar voor hun detentie druggebruik rapporteren,
blijft drugs verder gebruiken. 14% die geen druggebruik stelde in het jaar voordien, was wel drugs
beginnen gebruiken. 6,4% van de respondenten startte met druggebruik in detentie.
Verschillen tussen gedetineerden volgens druggebruik in detentie
Gedetineerden die drugs gebruiken in detentie zijn significant jonger, vaker Belgisch en
veroordeeld. Verder is er een significant hoger # gedetineerden met een psychiatrische diagnose die
druggebruik in detentie rapporteert. Van de personen die druggebruik rapporteren gedurende de
huidige detentie krijgt 57,4% eveneens psychoactieve medicatie voorgeschreven: dubbel zoveel als
bij niet-druggebruikers.
Eerdere verslavingszorg en illegaal druggebruik voorafgaand aan de detentie w. significant vaker
gerapporteerd door diegene die drugs gebruiken tijdens de detentie ivgl met niet-gebruikende
gedetineerden. Druggebruik tijdens de opsluiting is verder negatief geassocieerd met een opsluiting
omwille van een drugsdelict.
Predictoren van druggebruik tijdens de detentieperiode
Leeftijd en nationaliteit zijn significant geassocieerd met druggebruik in detentie. Veroordeelden
hebben een dubbel zo hoge kans op druggebruik in detentie. Een opsluiting vanwege een
drugsdelict blijkt echter geen voorspellende factor te zijn voor druggebruik tijdens detentie. Eerdere
verslavingszorg, een psychiatrische diagnose en een psychofarmacologische behandeling in
detentie zijn wel belangrijke predictoren voor druggebruik.
1
,Interpretatie van de resultaten
De onderzoeksresultaten tonen aan dat één derde van de gedetineerden in Vlaanderen illegale
drugs gebruikt tijdens de huidige detentieperiode. Op demografisch vlak tonen de resultaten dat
Belgische en jongere gedetineerden een beduidend hoger risico kennen op druggebruik tijdens de
detentie.
Een opsluiting omwille van een drugsdelict bleek geen voorspeller te zijn. De relatie tussen drugs
en criminaliteit is complex. Drugs kunnen aan de grondslag liggen van een niet drugsgerelateerd feit
en iemand die in detentie zit omwille van een drugsdelict hoeft daarom zelf geen drugs te
gebruiken.
Veroordeelden hebben een dubbel zo hoog risico om drugs te gebruiken. Dit kan zijn doordat
druggebruik een functie kan hebben om verveling tegen te gaan. Iets waar veroordeelden meer
mee geconfronteerd worden.
Een psychiatrische diagnose was sterk voorspellend voor het gebruik van illegale drugs tijdens de
opsluiting. Psychoactieve medicatie op voorschrift blijkt eveneens een belangrijke onafhankelijke
predictor te zijn voor druggebruik in detentie. Psychiatrische morbiditeit is een belangrijke
predictor.
Weinig verrassend is dat ook een voorgeschiedenis van druggebruik een sterke predictor is.
Studies tonen aan dat druggebruik frequent wordt verdergezet eens opgesloten. Ook een
voorgeschiedenis van verslavingszorg blijkt in dit opzicht voorspellend te zijn.
Implicaties voor het penitentiair (drugs)beleid
Druggebruik in de gevangenissen gaat gepaard met ernstige lichamelijke en psychische
gezondheidsrisico’s voor de gebruiker. Dit is een belangrijke belemmering voor de re-integratie. Een
geïntegreerd beleid om druggebruik te voorkomen, te behandelen en drugschade te beperken is dan
ook noodzakelijk.
In dit opzicht biedt de detentieperiode een unieke opportuniteit om druggebruikers te bereiken
die nooit of zelden contact hebben gehad met gespecialiseerde hulpverlening.
Vroegtijdige signalering en detectie is van groot belang. Zo kunnen gedetineerden met een
drugsproblematiek worden geïdentificeerd en, indien nodig, in een vroeg stadium worden
verbonden met geïndiceerde hulpverlening (via behandeling voorkomen dat drugproblematiek
daadwerkelijk een probleem wordt). Het spreekt voor zich dat een goede screening een essentiële
eerste stap is, als aanknopingspunt voor drughulpverlening in detentie. Het aanbod zal in alle
gevangenissen uitgerold moeten worden.
Een integrale en geïntegreerde aanpak van het drugsprobleem veronderstelt eveneens de
continuïteit van zorg na de detentieperiode. Politiek gezien mag deze investering dan wellicht
weinig populair zijn, het levert ontegensprekelijke maatschappelijk winst op.
Conclusie
Eén op drie gedetineerden gebruikt illegale drugs tijdens de detentieperiode. Verschillende
indicatoren voor psychiatrische morbiditeit vormen belangrijke voorspellers van druggebruik tijdens
de opsluiting. Frequent illegaal druggebruik voor de huidige detentieperiode en eerdere
verslavingszorg verhogen de kans op het gebruik van drugs binnen de gevangenismuren.
Samengenomen onderstreept men het belang van screening bij aankomst in de gevangenis,
effectieve behandeling tijdens detentieperiode en continuïteit van zorg na de invrijheidstelling.
2
, Tekst 23: gezondheid en sociale antwoorden op drugsproblemen in de gevangenis.
Deze tekst brengt de organisatie en implementatie in kaart van gezondheids- en sociale maatregelen
tegen drugsproblemen in Europese gevangenissen.
Gebaseerd op kwalitatieve informatie door de rapporterende landen verstrekt via het
netwerk van nationale focal points van het EMCDDA (Europees waarnemingscentrum voor
drugs en drugsverslaving) en op de bevindingen van het HA-REACT-project.
Resultaten afkomstig van expert opinies; voorzichtig zijn bij interpretatie van de gegevens
Leidende principes voor het aanbieden & organiseren v. drughulpverlening in de gevangenis
2 internationaal erkende principes : gelijkwaardigheid van zorg en continuïteit van zorg.
Het principe van gelijkwaardigheid (Nelson Mandela-regels van 2015)
- Gevangenen moeten dezelfde normen van gezondheidszorg genieten die beschikbaar zijn in de
gemeenschap + toegang hebben tot de noodzakelijke gezondheidszorg, gratis diensten zonder
discriminatie obv hun wettelijke status. Bovendien zijn de meerderheid van gedetineerden kwetsbare
bevolkingsgroepen. De loutere verstrekking van gezondheidsdiensten gelijkwaardig aan die van de
algemene bevolking leidt niet tot dezelfde gezondheidsstatus. Er zijn aanvullende en gerichte
interventies voor gedetineerden nodig.
Het principe van continuïteit van zorg
- In stand houden van de gezondheidszorg voor gedetineerden terwijl ze in en uit hechtenis gaan. De
nadruk ligt op het belang van het handhaven van klinische en behandelinterventies bij binnenkomst
in de gevangenis, tijdens het verblijf en bij het verlaten van de gevangenis. Nelson Mandela Rule 24:
Gezondheidszorgdiensten moeten worden georganiseerd in nauwe relatie met de algemene
volksgezondheidsadministratie en op een manier die de continuïteit van behandeling en zorg
garandeert, ook voor HIV, tuberculose en andere besmettelijke ziekten, zoals en voor
drugsverslaving'.
De klinische onafhankelijkheid van zorgpersoneel is een vereiste voor de implementatie van deze
principes, aangezien dit essentieel is voor het bieden van goede gezondheidszorg en het waarborgen
van professionaliteit in de gezondheidszorg in penitentiaire instellingen.
= De zekerheid dat individuele artsen de vrijheid hebben om hun professioneel oordeel uit te
oefenen bij de verzorging en behandeling van hun patiënten zonder ongepaste beïnvloeding door
externe partijen of personen.
Zorgpersoneel kan met verschillende obstakels worden geconfronteerd. Zo kunnen ze verplicht w.
om zich te melden bij de correctionele leiding en kunnen ze gevraagd w. om bij te dragen aan
vrijheidsmaatregelen (bv. verklaren dat een bepaalde persoon medisch geschikt is voor straf of
eenzame opsluiting).
Internationale en Europese leidraad voor het verlenen van gezondheidszorg in de gevangenis
- 1948: Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties (VN)
- 1955: de Standaard minimumregels voor de behandeling van gevangenen (SMR)
- 2015: Nelson Mandela-regels
- Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten
- VN verdrag tegen foltering
- VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling (SDG 16)
- Gespecialiseerde aanbevelingen & richtlijnen ontwikkeld dr World Medical Association, VN & WHO.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller reneedeconinck1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.