1. Kinderen en jongeren met gedragsproblemen- en emotionele
problemen
1.1 omschrijving
1.1.1 omschrijving van gedrag- en emotionele problemen
- kinderen met gedragsproblemen worden door andere als moeilijk of lastig ervaren
- vooral negatieve gevolgen voor de omgeving die maken dat kinderen met
gedragsproblemen op weinig begrip kunnen rekenen
- Scholte: We preken over probleemgedrag wanneer ouders, leerkrachten en anderen
dit gedrag beschouwen als strijdig met de door hen en de samenleving gehanteerde
normen en regels en/of wanneer deskundige dit gedrag als problematisch
beoordelen op basis van valide kenmerken van psychische ongezondheid.
→continuüm van druk, opstandig, agressief, prikkelbaar, …
= moeilijk gedrag, gedragsproblemen, gedragsstoornissen, probleemgedrag,
emotionele problemen,…
- Belangrijk om verschillende begrippen te verduidelijken en nuances aan te brengen
- ‘kinderen met gedragsproblemen’ = overkoepelende term
- 2 groepen
o Internaliserend probleemgedrag
▪ Storend gedrag (woedebuien, hyper kinetisch gedrag,..)
o Internaliserend probleemgedrag
▪ Emotionele problemen (angst, depressie, …)
▪ Somatoforme stoornissen (hoofdpijn, buikpijn, …)
→dominant (agressief, manipulerend) of submissief ( depressief, ontwijkend,..)
- 2 groepen
o Lichte en tijdelijke problemen
▪ Gedragingen in slechts bepaalde situaties/personen
▪ Gedragingen die leeftijd/fase gebonden zijn
o Ernstige problemen
▪ Oppositioneel-opstandig gedrag
▪ stemmingsstoornissen
- Grietens: Gedrags- en emotionele problemen: overkoepelend beschrijvende term
voor alle kinderen die zich zichtbaar ongewoon of abnormaal gedragen of die
zichtbaar ongewone of abnormale emoties vertonen, en dat afzien van de ernst,
oorzaak of context van gedrag of emotie
- Beleidsdefinitie VAHP: gedrags- en emotionele problemen = de groep
gedragsstoornissen en emotionele stoornissen is een onderdeel van internationaal
classificatiesysteem en verwijst naar externaliserende of internaliserende karakter
van emotionele of gedragsproblematiek
o GES+ = extreme gedrags- en emotionele problemen
▪ Criteria voor deze doelgroep:
• Nodige diagnostiek voor gedrags- en emotionele
stoornissen
• Jongere toont specifieke gedragskenmerken:
o Herhalende en aanhoudende agressie ten
aanzien zichzelf, anderen en goederen in
verschillende contexten
o Ernstige automutilatie
o Seksueel grensoverschrijdend gedrag
,2 DOELGROEPEN 3
•Andere kenmerken versterken extreme gedragspatronen:
aandoening, middelenmisbruik, trauma, …
- Gedragsprobleem = symptoom, geeft onderliggend probleem aan
Wat is het onderscheid tussen gedrags- en emotionele problemen en gedragsstoornissen?
- Ernstige problemen (zoals oppositioneel-opstandig gedrag of
stemmingsstoornissen) = gedragsstoornissen
o Ernst: langdurige/blijvende problemen Of samen voorkomen van meerdere
problemen
o Minder situatie gebonden
o Stoornis gekaderd binnen oppositioneel opstandig gedragsstoornis of norm
overschrijdende gedragsstoornis
Wanneer mogen we dan spreken over antisociale gedragsstoornis of een oppositioneel opstandig
gedragsstoornis?
- Oppositioneel = verzetten tegen ouder
o Milde vorm: doorgaan met wat ze doen en ouder negeren
o Actieve vorm: weigeren en brutaal zijn
- Antisociaal: normen en rechten overtreden
o Liegen, stelen,…
- DSM5: oppositionele- opstandige stoornis samen met norm overschrijdende
gedragsstoornis in onderdeel: Disruptieve norm overschrijdende gedragsstoornissen
Concreet: ODD vaststellen bij kinderen die nooit aan de regels houden en verzetten tegen vragen en
opdrachten van volwassenen
- Weglopen als mama iets vraagt, expres in je broek doen, ingaan op juf, …
- Gaat vaak gepaard met prikkelbaar en opvliegend gedrag
- Snel gefrustreerd en snel beledigd = zoeken schuld bij andere
- Gemengde stoornis van zowel gedrag als emotie
o Lopen risico tot latere ontwikkeling van antisociale gedragsstoornis en
ontwikkeling van angst- of stemmingsstoornissen
- DSM v: gedrag als symptoom beschouwen afhankelijk van hoe ’vaak’ het voorkomt
o Milde: 1 situatie
o Matige: 2 situaties
o Ernstige: 3+ situaties
= gedrag bekijken in verschillende settingen
Norm overschrijdende gedragsstoornis = antisociale gedragsstoornis
- Antisociaal gedrag sterkst naar voren
- Onbeheerst gedrag
- Gedragspatroon dat hardnekkig blijft herhalen en fundamentele rechten van andere
of belangrijk bij leeftijd passende normen en regels, geweld wordt gebruikt. (
anderen, materiaal, fysiek en psychisch)
- Gepaard met problematisch functioneren op verschillende domeinen: thuis, school
en vrijetijd
- Middelenmisbruik en risicovol seksueel gedrag niet onbekend bij hen = verhoogd
risico op ontwikkelen van crimineel gedrag
- RICHTLIJNEN VOOR BEHANDELING:
o Oudertraining, cognitieve gedragstherapie, systematische behandeling en
indien kan farmacotherapie
Wanner spreken we van jeugdigen met delinquent gedrag?
,3 DOELGROEPEN 3
- Conflicten gepleegd door minderjarigen = jeugddelinquenten
o Tussen 12 en 18j → jeugdrechtbank
- Voorzieningen maken onderscheid tussen… maar komen in zelfde organisaties
terecht
o Problematische leefsituatie (PLS)
o Verontrustende situatie (VOS)
o Jongeren die een misdaad omschreven feit hebben gepleegd (MOF) =
jeugddelict
- Forensische orthopedagogiek = richt zich op bestuderen van aanwezigheid en
ontstaan van ernstige problemen.
o Samenhang met de opvoedings- en gezinsproblemen bv
kindermishandeling
- Jeugdeliquentierecht vertrekt vanuit herstelgerichte visie
o Jongere gewezen op zijn/haar verantwoordelijkheid
o Aandacht voor aangepaste ondersteuning en begeleiding (max leeftijd 23j)
o Gesloten behandeling vermeden en vervangen door ambulante
alternatieven zoals Yar.
- Delinquent gedrag kunnen we omschrijven als het continuüm van gedragingen
waarbij een inbreuk gepleegd wordt op regels, normen en wetten + schade aan
mensen en materiaal. Antisociaal gedrag hoort hier ook bij.
Wat verstaan we allemaal onder strafbare feiten of delicten?
Verschillende typen:
- Gewelds- en zedendelicten: agressie, moord, aanranding,...
- Eigendoms- of vermogensdelicten: oplichting, fraude, diefstal,...
- Vernieling en openbare orde delicten: vandalisme, huisvredebreuk, discriminatie
- Verkeersdelicten: rijden onder invloed, joyriding,...
- Drugsdelicten: gebruik van harddrugs,…
- Statusdelicten (deze gedragingen zijn op zich geen delicten, maar geven wel reden
tot gerechtelijke interventie omdat ze verbonden zijn aan de status van de persoon,
in dit geval minderjarigheid): spijbelen, drinken of kopen van alcohol onder
→ernstige delict: veel schade aan personen of materiaal
→onderscheid gemaakt aan de hand van hoeveel personen betrokken is = geïsoleerd of groepsdelicten
→delinquent gedrag kan je kijken vanuit orthopedagogiek of kinderpsychiatrie als deel van continuüm van
gedragsproblemen
- Link kan gelegd worden bij antisociale gedragsstoornis
Zijn gedrags- en emotionele problemen ontwikkelingsstoornissen?
- Nee, ontwikkelingsstoornissen is wanneer er in 1 of meerdere domeinen vertraging
oploopt. Ze vertonen echter wel vaak gedragsproblemen
- Ze kunnen wel gedrags- en emotionele problemen vertonen naar aanleiding van
ontwikkelingsstoornissen
o Gedragsproblemen kunnen wel symptoom zijn dat aanleiding geeft tot
diagnostisch onderzoek
Behoren gedrags- en emotionele problemen tot het terrein van de kinderpsychiatrie?
- Geen synoniem voor kinderpsychiatrischestoornissen
- Behoort wel tot domein van de kinderpsychiatrie
, 4 DOELGROEPEN 3
Kunnen gedrags- en emotionele problemen ook een uiting van opvoedingsproblemen zijn?
- Gedragsproblemen en gedragsstoornissen worden soms ten onrechte geassocieerd
met een inherent probleem bij het kind.
- Probleemgedrag kan worden veroorzaakt of versterkt door de omgeving.
- De manier waarop kinderen worden opgevoed en behandeld, speelt een rol in hun
gedrag.
- Soms is het passender om te spreken van opvoedingsproblemen in plaats van
gedragsproblemen, waarbij de focus ligt op verstoorde interactieprocessen.
- Het doel is niet om de ouders als schuldigen aan te wijzen, maar om te benadrukken
dat er sprake is van een verstoorde interactie tussen ouders/opvoeders en het kind.
- Deze moeilijke relatie kan leiden tot gedragsproblemen bij het kind en tot
problemen voor de opvoeders bij het reageren op het gedrag van het kind.
Wat mag zeker niet vergeten worden?
- Alle probleem gedrag heeft een betekenis/oorzaak die je als orthopedagoog moet
zoeken.
1.1.2 bijkomende aandachtspunten bij het omschrijven van
gedrags-en emotionele problemen
- zichtbaar ongewoon/abnormaal gedrag dat storend
kan zijn voor omgeving
- uit zich op verschillende manieren. Het zijn
gedragingen van een kind die op een bepaald moment
in een welbepaalde socio-economische context en
culturele context door bepaalde personen uit de
omgeving van het kind als storend, ongewenst of
ongewoon worden ervaren
- ijsberg theorie van McClelland
o afvragen waarom een persoon dit gedrag
stelt? Wanneer komt dit tot uiting?...
- Helinckx en Grietens onderscheiden elementen die kunnen helpen bij beoordelen
van gedrag: ontwikkelingsperspectief, continuumgedachte, context en informant =
kunnen helpen objectiever aan de slag te gaan
Het ontwikkelingsperspectief
- !! kennis over normale ontwikkeling om kinderen met probleemgedrag te kunnen
beoordelen
- 2,5-4j normaal om opstandig te zijn → na deze periode geleerd hoe ze anders
moeten reageren
De continuumgedachte
- Het gedrag van kinderen met gedragsproblemen verschilt over het algemeen niet
van het gedrag van kinderen zonder problemen, behalve in gevallen van vreemd,
storend gedrag zoals automutilatie, stereotypieën en opvallende tics.
- Alle kinderen vertonen af en toe moeilijk gedrag, maar als dit gedrag dagelijks
voorkomt, hebben ouders reden om extra op te letten.
- Gedragsproblemen kunnen worden beoordeeld op een continuüm op basis van
ernst, intensiteit en frequentie. Kinderen met gedragsproblemen vertonen dit
gedrag vaker, langer en intenser, en in verschillende situaties.
- Het is echter moeilijk voor experts om precies te bepalen waar de grens ligt tussen
normaal gedrag en problematisch gedrag
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sannepeters1705. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.72. You're not tied to anything after your purchase.