6) 16/5 – Gastlezing - dinsdag 18h
1) Matthew Hassan Kukah, "Dialogue between Christians and Muslims: the African
experience"
7) 17/5 – Afsluitend college
1.1 Vraagstelling in deze cursus
• Welke rol spelen godsdiensten in de samenleving/op het wereldtoneel vandaag?
• In welke mate zijn kennis van levensbeschouwelijke/religieuze systemen nodig om de wereld
van vandaag te begrijpen?
• Hoe reageren ze op secularisering en globalisering?
• Hoe bouwen aan een ‘beschaving van het samenleven’?
• Vreedzaam samenleven: ‘zijn godsdiensten deel van het probleem, zoals mainstream denken
vandaag wil, of deel van de oplossing?’
1.2 Interview Ernst van den Hemel
Kijk: dat studenten die hun weg naar de universiteit hebben weten te vinden, impliciet
geloven dat de islam een religie is waarin anderhalf miljard mensen elke ochtend wakker
worden en denken: laat ik weer eens iets lelijks aanhangen, dat tekent hoezeer het
1
, armoedige maatschappelijke debat doorgedrongen is in het denken. Dat moeten we ons
allemaal aanrekenen, want het gaat ons allemaal problemen opleveren.’
• Hoort religieonderwijs thuis op school?
• ‘In Nederland vinden veel onderwijsdeskundigen van niet. Zij menen dat religie in onze
ontkerkelijkte samenleving achterhaald is en kan worden genegeerd in het onderwijs. Dat
ben ik volstrekt niet met ze eens. Je hoeft de krant maar open te slaan om te zien dat religie
een factor van betekenis is in de 21ste eeuw. Ze lokt maatschappelijke conflicten uit, maar
verschaft mensen evengoed identiteit. Kinderen hebben kennis van religie nodig, net als van
Engels en wiskunde, om de wereld om hen heen te kunnen begrijpen.’
• ‘Dat standpunt is me op behoorlijk wat seculiere allergie komen te staan. Mensen zeiden: we
onderwijzen kinderen toch ook geen sprookjes? Kijk, als je weet dat 84 procent van de
wereldbevolking religieus is, dan lijkt het me geen slecht idee om in het onderwijs aan die
sprookjes enige aandacht te besteden.’
1.3 Focus cursus
• Focus op ‘theopolitics’: invloed van de religies op internationale politieke kwesties
• De geopolitiek van religies
• Religies? Focus op monotheïstische godsdiensten (vooral christendom en islam, in hun
complexiteit)
• Geografisch? Focus op Europa, Midden-Oosten en Afrika
1.4 Examen
- Module "Duurzaamheid" of "Misdaad en Straf" in zelfstudie te doorlopen: 3 punten van het
examen van juni
- Leerstof is een powerpoint en een reader met teksten op Toledo
- Schriftelijk examen 12 juni 2023 - 17 punten
o Studiemateriaal via Toledo (powerpoints en notities)
o Reader met cursusteksten
• Verplichte lectuur – 1 boek te kiezen uit
(inzichtsvraag op examen op 3 punten)
Jozef De Kesel, Geloof & Godsdienst in een seculiere samenleving, Halewijn, 2021.
Bieringer, Reimund. Geld en genade. Uitdagingen van het christelijk geloof in de hedendaagse
economische context. Tweede uitgave. Leuven - Den Haag: Acco, 2020.
Je krijgt de mogelijke vragen al voordien
1.5 Secularisatie, desecularisatie en globalisering
• Secularisatiethese: "rol van religie neemt af in moderne, geïndividualiseerde samenlevingen
met een liberale democratie, naarmate de levensstandaard toeneemt, een seculier-
wetenschappelijk vertoog aan belang wint, en de emancipatie van individuen en groepen
groeit."
2
, o Klopt dit wel helemaal?
• Belang van godsdienst neemt af op twee gebieden:
o - Maatschappelijk: religieuze instituten minder vat op sociale leven
o - Individueel niveau: individualisering van zingeving maakt geïnstitutionaliseerde
religie minder relevant
• Jongeren zoeken hun eigen zingeving bij elkaar
• Geradicaliseerde moslimjongeren
• Zelf samengestelde manier van zingeven
• Kan veranderen doorheen het leven
• Iedereen beantwoordt de vraag waarom leven wij anders
• Max Weber, Emile Durkheim, Peter Berger (The Sacred Canopy: Elements of a sociological
theory of religion, 1967)
• Cultuuromslag van 1968
o Symbolische omslag in het Westerse leven
• André Glücksman: La troisième mort de Dieu (massadodingen van Verdun – Auschwitz –
Rwandese genocide)
o Eerste dood is Jezus aan het kruis
o Tweede dood door moderniteit en haar secularisatie
o Derde dood: massaslachtingen in 20e en 21e eeuw
• Tot 1989: “godsdienst leek maatschappelijk randverschijnsel”
o Communistische wereld: geen godsdienstvrijheid
• Religie was opium: onderdrukkende structuur voor de arbeider
o Westerse wereld: secularisatie en crisis van het Godsgeloof
1.5.1 Verfijning van secularisatiedebat
• Een terugkeer van religie op de één of op andere manier
• Harvey Cox, Religie in de stad van de mens (1984)
• José Casanova: Public religions in the Modern World (1994)
o Secularisatie is niet zomaar het verdwijnen van godsgeloof
a) scheiden van politieke en religieuze sfeer
a. Sterkere scheiding kerk en staat
i. = goed
b) verminderen van belang van (geïnstitutionaliseerde) religie
b. Op individueel en maatschappelijk vlak
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stuviastuvia52. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $15.11. You're not tied to anything after your purchase.