Summary
Samenvatting Algemene LiteratuurWetenschap
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting obv de ppt's en mijn eigen nota's. Achteraan toegevoegd zijn de zelfstudiepakketten en voorbeeldvragen.
[Show more]
Seller
Followmyrtedm
Content preview
ALWInleiding
Algemene en vergelijkende literatuurwetenschap
- Wetenschap: feiten, logica, observaties, onderzoek, moet
herhaalbaar zijn
o Bètawetenschap, exacte wetenschap
- Literatuur: interpreteren, wekt emoties op, subjectief, canon, poëtica
o Alfa,- geestes- en humane wetenschappen
The two cultures – C.P. Snow, 1959
- Beroemd geworden essay
- Vaststelling: kloof exacte wetenschappers vs humane
(“intellectuelen”) haast onoverbrugbaar geworden; wederzijds
wantrouwen
2 gescheiden werelden die verder uit elkaar drijven
Hoe literatuur en wetenschap hun eigen weg gingen
- In het begin: eenheid van kennis
- ‘algemene’ litwet om onderscheid te maken met vergl litwet
Beide gebruiken theorieën van elkaar
- Aristoteles, 384-322 vC
o Homo universalis, maar kennisdomeinen waren kleiner
(iedereen was dit beetje)
o Politiek, psychologie, nawe, ethiek, rethoriek, literatuur
o Logica: organon: zijn hoofdwerk, vat denkwijze samen
Obv syllogisme: 2 stellingen waaruit je iets kan afleiden
Vb: alle filosofen kennen logica socrates is filosoof
socrates kent logica
Het breukmoment
- Floris Cohen, wetenschapshistoricus
o Scientific revolution, late 16eE/begin 17eE
- Natuurwetenschap emancipeert zich uit filosofie en theologie: wordt
eigen domein
o Wetenschappers houden inspraak op versch domeinen
o Kwaliteit vd wet over natuur wordt uitsluitend gemeten aan
wetenschapsintrinsieke criteria: methode, consequentie,
systematiek, exactheid, controleerbaarheid: alles moet
bewijsbaar/herhaalbaar zijn
o Natuurwetenschap wordt domein voor specialisten
Generalisten (vb Goethe) sterven uit
De dageraad van de “moderne tijd”
= ontstaan modern wereldbeeld door wet rev; moderne wetschprs breuk
met verleden
- 1450: invoering boekdrukkunst communicatierevolutie
- 1453: val van constantinopel
o Einde byzantijnse rijk, braindrain vanuit griekenland
(her)verspreiding van kennis uit antieke tijd renaissance
, - 1492: ontdekking van amerika (nieuwe wereld) nieuwe kennis
- 1517: martin luther
o Begin protestantisme => vroeg kapitalistisch/individualistisch
denken
- 1543: wetenschappelijke revolutie
o Nikolaas Copernicus verwerpt geocentristisch wereldbeeld van
Ptolemaeus
heliocentrisme (zon = centrum, aarde ≠)
Bevestigd door Johannes Keplet: onderzoekt baan vd
planeten
+ vernieuwde sterrenkijkers door Galileo Galilei
o Successen astronomie: sterke impuls aan fysica, wiskunde, zie
Isaac Newton
o Andreas Vesalius publiceert grondslagen v moderne anatomie
De humani: corporis fabrica libri septem
observaties: dissecties, sneed in lijken en liet antieke
inzichten in vraag gesteld worden
Nieuw, modern mens- en wereldbeeld
Francis Bacon, 1561-1626
- Profeet vd wetenschappelijke revolutie: novum organum
scientiarum, 1620
Cover: zuilen van Hercules: metafoor: kennis vergaren door verder
te kijken dan grenzen die we al kennen
Novum organum: nieuw instrument voor kennisvergaring
bacon herdenkt organon van aristoteles
Vertrekt van waarnemingen zelf, niet van stellen (zoals A)
Opvattingen
- Mensen zijn schuld en heerschappij over natuur verloren bij zondeval
Heerschappij heropleven: kennis verwerven over natuur: kennis is
macht
- A posteriori-aanpakgrondlegger empirisme: bron kennis is
observatie door zintuigen
A priori-ideeën (filosofische vooronderstellingen) zoals aristoteles ≠
juiste insteek
= hersenspinsels die gods schepping oneer aandoen
kritiek metafyische systeembouwers plato en aristoteles
nood aan nieuwe methode vr kennisvergaring: novum organum
= natuur “gijzelen”, in gevangenschap tot betekenissen dwingen
- Verheerlijking techniek en uitvinders
o Printing: literature
o Gunpowder: warfare
o Magnet: navigation
changed the whole face and state of things throughout the
world
- Argwaan tov taal
= subjectief, staat in de weg van wetenschap
Pogingen om “zuivere” kunsttaal te maken
,The new Atlantis – Francis Bacon, 1627
- Utopie, ultieme techno-polis
- Met literatuur mensen proberen overtuigen van eigen wetensch
onderzoek (contradictorisch!)
- Propaganda nieuwe wetenschappelijke methoden
- Onafgewerkt verhaal over eiland Bensalem, volk bouwt obv
wet/techn de ideale beschaving uit
wet/techn als dé route naar Utopia (= ideale, door mens
gecreëerde sl)
Oprichting wetenschappelijke academies
- 1660: Royal Society for Improving Natural Knowledge
- Geïnspireerd door Bacon
- Christopher Wren, Isaac Newton, …
Verlichting, 18eE
- Geloof in goddelijke autoriteit meer in vraag gesteld
(copernicus en bacon nog wel geloof in god)
- Religieuze traditie individuele menselijk weten & handelen
Moderne mens: autonoom denkend/handelend wezen, natuur
ongelimiteerd exploreren en veroveren (wetenschap,
ontdekkingsreizen, koloniseren)
- Nieuwe rationele geest: Kant: ‘sapere aude’ (durf te weten)
= durf conventies in vraag te stellen; emancipeer uzelf!
- Nieuwe wetenschappelijke vooruitgang: Darwin: nieuw rolmodel vd
wetschppr
o Ook voor leken is het duidelijk dat wereld verandert: treinen
enzo
Tegenmelodie: romantiek
- 1790-1930: opkomst, maar nooit volledig weggegaan
o Invloed vandaag: artistiek/filosofisch/politiek vlak
Veel publieke debatten kunnen worden gezien als
confrontatie van ideeën uit verlichting met ideeën uit
romantiek
o Engeland: wordsworth, shelley, bryon, keats, …
o Duitsland: vroegromantische Sturm-und-Drang-beweging:
schiller, goethe, …
hoogromantiek: novalis, schlegel, fichte
- Algemene kritiek Verlichting (= ongeremd geloof in wetenschap,
zaligmakende vd rede, geloof in universalisme, …)
- Romantiek ≠ coherent/systematische samenhang, is een lifestyle
- Ook steeds kruisbestuiving
- Artistieke poëtica (cf sublieme) vanaf 18eE in ontw, hoogtepunt
eerste helft 19eE
Enkele typische romantische motieven
, - Verwerping rationalisme: rede verlies van creativiteit/spritueel
besef/gemeenschap
<-> verbeelding! = emotie, intuïtie (= subjectief, spontaan, voelen
boven denken)
- Waarschuwing: geloof in techniek kan leiden tot
onmenselijking/vernietiging natuur
- Klacht: universalisme vd verlichting verdringt culturele diversiteit
- Vernieuwingsdrang rationele moderniteit <-> nostalgie,
belangstelling verleden
veel romantische motieven samengebald in genre vd dystopie
Frankenstein, or the modern Prometheus – Mary Shelley, 1818
- Shelley geeft kritiek op wetenschap, tekst als grote waarschuwing
o Hoogmoed wetschppr: uit dood leven scheppen: mens
probeert god te zijn
o Ontloopt verantwoordelijkheden: loopt weg van creatie
Morele fouten wetenschapper weigert morele
consequenties te aanvaarden van wetenschappelijk
experiment
Pleiten voor morele bedenkingen bij wet exp
- Victor Frankenstein: ontspoorde vesalius: prutsend in lijken
Dr Jekyll and Mr Hyde – R.L. Stevenson, 1886
- Dokter gefascineerd door moreel, kwaad en goed
creëert moreel goeie versie van zichzelf en afgesplitste, slechte
zelf
o Wil wet formule om kwade van goede te scheiden
= hoogmoed: cf appel van adam en eva: mens mag niet eten
van boom van kennis van goed en kwaad: dr jekyll wil ook
gods werk doen
- Experiment ontspoort, mens geen controle over moderne
wetenschap meer
- Geen romantiek in artistieke zin, thematisch wel
Oude religieuze motieven worden geseculariseerd in de Romantiek
R.U.R. – Karel Capek, 1921
- Toneelstuk
- Mens in rol van god: wetenschappers creëren artificiële mensen
(robots) om probleem vd arbeid op te lossen
Mensen willen gevolgen zondeval ongedaan maken
- straf: robots in opstand, nemen over, roeien mens uit
literatuur waarschuwt voor wat kan foutgaan id wereld door wetenschap
Klassieke dystopische romans spelen vaak in op:
- Technofobie: angst voor techniek en doorgeslagen wetenschap
- Angst voor onderdrukking vh individu door opgelegde uniformiteit,
mechanisering, …
- Angst voor verdwijning vd natuur
- Angst voor verdwijning v cultuur (kunst en literatuur)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller myrtedm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now