GS SV H5
Kenmerkende aspecten bij dit hoofdstuk:
Het begin van de Europese overzeese expansie
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had
5.1 De renaissance
In de renaissance (= wedergeboorte van de klassieke cultuur, tussen 1300-1600) veranderde het
mens- en wereldbeeld:
middeleeuwen: relatie met God was het belangrijkst -> renaissance: mens stond centraal en hij/zij
had talenten die die moest ontplooien -> daarom raakten mensen meer geïnteresseerd in het leven
op aarde zelf en de werking van de natuur. Het ideaalbeeld werd de uomo universale (iemand die
zich volledig ontplooide) genoemd -> voorbeeld: Leonardo da Vinci (1452-1519).
Overigens was er geen echte grens tussen de middeleeuwen en de renaissance. Ook dachten mensen
niet volgens één van de twee periodes, maar ontstonden een combinaties.
Belangrijk kenmerk van de renaissance was de groeiende interesse in de klassieke cultuur. De
belangstelling van geleerden naar de literatuur, geschiedenis en poëzie uit de oudheid noemen we
humanisme.
De mentaliteitsverandering zag je op verschillende gebieden:
- Literatuur:
Middeleeuwen: literatuur was voor de geestelijkheid en werd geschreven in het Latijn (taal kerk) ->
renaissance: opkomst van literatuur in de landstaal, vaak over niet-religieuze onderwerpen.
Voorbeelden van renaissanceschrijvers die in de landstaal schreven over aardse zaken waren Dante
en Boccaccio.
- Kunst:
Middeleeuwse kunstenaars beeldden voornamelijk godsdienstige onderwerpen uit -> daarbij moest
voornamelijk het symbolische duidelijk worden en was er minder aandacht voor natuurgetrouwheid.
-> Renaissancekunstenaars wilden daarentegen dat hun werken het echte leven weerspiegelden (dit
deden ze d.m.v. licht, schaduw, perspectief en natuurlijke kleuren). Ook hadden ze meer aandacht
voor de anatomie en de emoties van de mens. Voorbeelden van kunstenaars waren Botticelli, Rafaël
en Michelangelo die met hun werken grote persoonlijke bekendheid verwierven -> dit kwam bij
middeleeuwse kunstenaars ook niet voor.
- Politiek (gedachte daarover):
Middeleeuwen: politiek was onderdeel van een goddelijk plan. Hierbij had de vorst het recht om over
anderen te regeren omdat God dat wilde. -> Renaissance: in geschriften uit de oudheid lazen
humanisten dat machthebbers toen handelden in het belang van de gemeenschap -> denker F.N.
Machiavelli trok hieruit een conclusie en beschreef dit in zijn boek De vorst: machthebbers moesten
p zorgen voor stabiliteit -> hierbij was het welzijn van de staat belangrijker dan die van het individu
(soms moesten slachtoffers vallen om een hoger doel te bereiken) -> machiavellisme (= het doel
heiligt alle middelen).
Oorzaken ontstaan mentaliteitsverandering:
1. In Italië waren er zelfstandige stadstaten (waarvan Florence de belangrijkste) waarin er een
groep rijke burgers was ontstaan (rijk geworden door handel en nijverheid). Deze rijke
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anoukgeurts2007. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.