Volledige samenvatting van Samenleving Feiten en problemen, gegeven door Koen Decancq. Gebaseerd op de powerpoints en eigen lesnotities. Eerste bachelor Sociologie of SEW op Universiteit Antwerpen. Ik had met deze samenvatting een 16/20 op het examen!!
Hoofdstuk 1. Inleiding: Een conceptueel kader................................................................................................ 9
1. Drie basisinstituties......................................................................................................................................... 9
1.1. Het gezin ................................................................................................................................................. 9
1.2. De overheid........................................................................................................................................... 11
1.3. De onderneming ................................................................................................................................... 12
2. Basisstructuur van een samenleving............................................................................................................. 13
1.1. De onzichtbare hand ............................................................................................................................. 20
2.3. Verschillende belastingen ..................................................................................................................... 41
2.4. Gedragsreacties op belastingen ............................................................................................................ 44
1.1. Armoede in België ................................................................................................................................. 52
1.2. Armoede in de wereld .......................................................................................................................... 52
3.1. sociale bijstand versus sociale zekerheid!!! .......................................................................................... 58
3.2. Sociale bijstand in België....................................................................................................................... 58
3.3. Sociale bijstand in de VS ....................................................................................................................... 59
3.4. Sociale bijstand in globale zuiden: CCT’s .............................................................................................. 59
4. Tot slot .......................................................................................................................................................... 60
Hoofdstuk 6: De welvaartstaat: Verschillen en historiek ............................................................................... 61
1. Verschillen in kaart brengen ......................................................................................................................... 62
Hoofdstuk 8: Werken in de welvaartstaat ..................................................................................................... 89
1. Werk ............................................................................................................................................................. 89
2.1. Hoe worden de lonen bepaald (in het referentie model)? ................................................................... 93
2.2. Hoe worden lonen bepaald (in België)? ................................................................................................ 93
2.3. Behoud van koopkracht: loonindexering ............................................................................................. 94
2.4. Het minimumloon ................................................................................................................................. 94
Hoofdstuk 10: Gezondheid en ziekte in de welvaartstaat ............................................................................ 109
1. Gezondheid en levensverwachting ............................................................................................................. 109
2. Gezondheidszorg en ziekteverzekeringen ................................................................................................... 112
2.1. Zitten we in het referentie model? ..................................................................................................... 112
2.2. Geven we alleen om efficiëntie?......................................................................................................... 114
2.3. Organisatie van de gezondheidszorg in België ........................................................................................ 114
2.4. Verschillende gezondheidszorgsystemen ........................................................................................... 116
3. Personen met een handicap ....................................................................................................................... 117
3.1. Steun aan personen met een handicap: ............................................................................................. 117
Hoofdstuk 12: Een perfecte sociale storm: Naar een nieuw sociaal contract? .............................................. 132
1. Een perfecte storm...................................................................................................................................... 132
1.1. Demografische druk op sociaal contract ............................................................................................ 132
5
, 1.2. Economische druk op sociaal contract ............................................................................................... 135
1.3. Politieke druk op het sociaal contract ................................................................................................ 136
1.4. Ecologische druk op sociaal contract .................................................................................................. 137
1.5. Epidemiologische druk op het sociaal contract .................................................................................. 138
2. Elementen van een nieuw sociaal contract................................................................................................. 138
,Vragen
- Wat is de welvaartstaat? Wat doet de welvaartstaat?
- Waarom hebben sommige landen een grote welvaartstaat? En andere een kleine?
- Waarom is het hoger onderwijs in de VS zo duur? En zo goedkoop in België?
- Wie krijgt een werkloosheidsuitkering? Wie betaalt hiervoor?
- Wat gebeurt er als je voor "Uber Eats" werkt en ziek wordt?
- Zullen we een degelijk pensioen krijgen? Wie betaalt de pensioenen?
- Neemt de ongelijkheid toe? Waarom (niet)?
- Waarom is er nog steeds armoede in onze samenleving?
Doel: Onze samenleving beter te begrijpen
- Onderwerpen introduceren en een basis leggen
- Basisfeiten documenteren
- Recente uitdagingen bespreken
Structuur
1. Inleiding
2. Als markten falen
3. De magie van het gemiddelde
4. Belastingen, ongelijkheid en herverdeling
5. Een vangnet voor iedereen?
6. De welvaartstaat in beweging
7. Kinderen in de welvaartstaat
8. Werken in de welvaartstaat
9. Gastcollege
10. Ziekte en handicap in de welvaartstaat
11. Vergrijzen in de welvaartstaat
12. Naar een nieuw sociaal contract?
Positief vs. Normatief
- Positieve (beschrijvende) analyse richt zich op feitelijke vragen
* Hoe ziet de wereld eruit? Hoe ziet de realiteit eruit?
* Bv: Wat is het effect op de werkgelegenheid als we het minimumloon verhogen?
- Normatieve (prescriptieve) analyse richt zich op waardeoordelen
* Hoe zou de wereld eruit moeten zien? Hoe willen we graag dat de wereld eruit ziet?
* Bv: Is de samenleving beter af met een hoger minimumloon?
- Schotse filosoof David Hume (1711-1776)
7
,8
,Hoofdstuk 1. Inleiding: Een conceptueel kader
1. Drie basisinstituties
Samenlevingen
- In deze cursus bestuderen we samenlevingen
* Hoe kunnen we als maatschappij zelf de maatschappij een betere plek maken
- Meerlagige structuur:
* Lokale samenleving: bv. Antwerpen
* Regionale samenleving: bv. Vlaanderen
* Nationale samenleving (natiestaat): bv. België
-> Hier dit hoofdstuk vooral over
* Supranationale samenleving: bv. Europese Unie
* Wereldwijde samenleving: de wereld
Leden van een samenleving
- Een samenleving bestaat uit individuen (haar leden)
- Het lidmaatschap van een samenleving (of burgerschap) bestaat uit 3 delen (T.H. Marshall,
1950): (3 soorten rechten)
* Burgerrechten: rechten die nodig zijn voor individuele vrijheid
Bv. vrijheid van meningsuiting, gedachte en geloof (18e eeuw)
* Politieke rechten: recht op deelname aan de uitoefening vd politieke macht
Bv. algemeen kiesrecht (19e eeuw)
* Sociale rechten: recht om een waardig leven te leiden
Bv. bescherming tegen armoede (20e eeuw)
Basis instituties
- De leden van een samenleving zijn geen geïsoleerde atomen
- Ze leven, werken, spelen, studeren samen
- Ze vormen (sociale) basisinstituties
- Wij concentreren ons op drie basisinstituties:
* Het gezin
* Het bedrijf
* De overheid
- Hoe intrageren deze met elkaar; welke rol nemen ze op in de maatschappij
* Bekijken via macrohistories perspectief
- Deze basisinstituties zijn de belangrijkste actoren van deze cursus
Geschiedenis van de homo sapiens
- "Recente" boeken over de macrogeschiedenis van de homo sapiens
- Boeken schetsen de geschiedenis van de mens
1.1. Het gezin
Waarom vormen mensen gezinnen? (denken aan oertijd)
9
, - Nieuwe mensen voortbrengen
* We zijn gaan specialiseren in nadenken -> grotere hersenen nodig -> hoofden
groter gewdn -> kinderen heel vroeg geboren omdat het er anders niet uitgeraakt
- Deze nieuwe leden verzorgen
- Wederzijdse hulp bieden
- Samenwerken
- Middelen samen gebruiken
- ...
Gezinnen zijn informeel georganiseerd
Cognitieve revolutie
- Ongeveer 70.000 jaar geleden
- Homo Sapiens ontwikkelt taal
- Dit opent nieuwe mogelijkheden:
* Samenwerken in (grotere) groepen
* Creatie van een verbeelde werkelijkheid (mythes, legendes, religie, ...)
> speelt zich af in hoofden van mensen; Leven nt enkel in werkelijkheid
> Mythes overgeleverd door taal
* Ontwikkeling van cultuur en religies
* Ruil en handel
> Waardoor markt ontstaat
De markt
- De leden van een samenleving doen aan ruil op de markt. De meeste markten zijn
gebaseerd op verkopers die hun goederen of diensten aanbieden aan kopers in ruil voor
geld.
- Let op:
* Ruil is het essentiële kenmerk van een markt, niet geld.
* Ik beschouw de markt op zich niet als een basisinstitutie (gezinnen, bedrijven,
overheid zijn de basisinstituties)
> De markt is geen actor op zich; de markt op zich stelt gn handelingen
> Mensen stellen op de markt handelingen
Prehistorische zorg
- Geval van Romito 2 (vroegst bekende geval van dwerggroei)
- Gevonden in "Grotta del Romito" (Italië)
- Stierf ongeveer 11.000 jaar geleden
- Man, 17-20 jaar oud
- 120 cm
- Kon deze persoon hebben overleefd als anderen niet voor hem gezorgd zouden hebben?
- Leed aan verminderde mobiliteit, beperkte strekking van de onderarm
- Kon niet voldoen aan de normatieve eisen van zijn samenleving
- Kreeg zorg in verschillende levensfasen door anderen
-> Zorgen voor elkaar is een fundamentele basis van onze samenleving
Agrarische revolutie
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliewillems. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.93. You're not tied to anything after your purchase.
