Summary
Samenvatting Stad en Ruimte ()
- Course
- Institution
Samenvatting van leerstof stad en ruimte. Vanuit leerstof: lesinhoud, ppt's, lesnotities. Geschreven in .
[Show more]
1 review
By: birthevancauwenbergh • 7 months ago
Seller
Followolivia1galle
Reviews received
Content preview
Stad en ruimte (2022-2023) Olivia GalleHoorcollege 1: De sociaal-ruimtelijke dialectiek
Wat is ruimte?
Ruimte volgens aula:
Ruimte:
o Grootte van de ruimte (oppervlakte), begrens gebied (natiestaten), sociale ruimte
(specifieke interactie), invulling van ruimte (inrichting van ruimte)
Sociologische theorieën:
o Segregatie (ruimtelijk concept waarbij bepaalde bevolkingsgroepen zich
concentreren in een bepaalde wijk)
o Giddens over private ruimten en het samenleven (slaapkamer is meer privaat dan
woonkamer)
o Urbanisatie (uitbreiding van steden), migratie (relatief langdurige beweging over
ruimte heen)
o Goffman: frontstage en backstage als metafoor waarbij bepaalde gedragingen aan
beiden gekoppeld zijn
Wat is ruimte dan echt:
Ruimte is wat ‘gelijktijdige co-existentie’ mogelijk maakt
o Tegelijkertijd bestaan van verschillende trajecten
Traditionele visie: ruimte van fysieke wereld, voorgesteld door drie-dimensionele Euclidische
ruimte
o Scheiding tussen ruimte (leeg) en substantie (wat ruimte inneemt)
o Objecten/gebeurtenissen hebben zijn substantie die positie innemen in lege ruimte
Beter: ruimte en substantie niet scheiden, zonder substantie heeft ruimte geen belichaming
en effect
o Ruimte als product van relaties en interactie
De wereld als dorp: wereld is klein geworden, iedereen kent elkaar en is
makkelijk op de hoogte van dingen aan de andere kant vd wereld, men kan
zich makkelijk verplaatsen en ruimtelijke organisatie zorgt dat wereld kleiner
aanvoelt
o Ruimte als dynamische gelijktijdigheid van heterogene trajecten
Dominant idee in sociologie: ruimte zet ons vast en tijd is domein van
verandering
Samenleving evolueert over tijd heen
Impliciete negatieve idee over ruimte: mobiliteit is poging om ruimte
te overwinnen
Toekomst is open, ruimte houdt ons tegen
Ruimtelijkheid van samenleving geeft evenveel mogelijkheden om te
veranderen dan tijd door co-existentie van ruimte
Sociologie en ruimte
Sociologie als a-ruimtelijke discipline:
,Stad en ruimte (2022-2023) Olivia Galle
Urry: “Geschiedenis van sociologie in 20ste eeu is geschiedenis van afwezigheid van ruimte
Sociologie privilegeert tijd (feodaliteit, moderniteit en post-moderniteit)
o Massey: Theorie van ontwikkeling reduceert gelijktijdig bestaan tot plaats in
historische lijn ipv positie landen in kapitalistische wereldeconomie
o Maatschappij is ongelijk ontwikkeld: globale Noorden voorop en globale Zuiden
achterop
o Ontbreekt idee in gelijktijdige co-existentie, niet iedereen wil zelfde richting uitgaan
(verschillende regio’s volgen andere trajecten in tijd en gaan eigen richting uit)
Methodologisch nationalisme:
o Grenzen van samenleving vallen samen met natiestaat
Arbeidsmarkten zijn nationaal (cijfers ook altijd nationaal)
Confrontatie met problemen die niet nationaal zijn (klimaatverandering,
migratie…)
Problemen bekijken vanuit nationale blik
o Sociologie als kennisleveranciers van nationale welvaartsstaten (muv stadssociologie)
Sociologen werken vaak in opdracht van overheid en moeten kennis
produceren die afgelijnd wordt aan grenzen (soms onbewust, soms
gedwongen door opdrachtgever)
o Ruimte studie-object van aparte discipline (geografie)
Sociale geografie bestudeerd ruimtelijkheid dus in andere disciplines weinig
rekening met ruimte
Klassieke sociologen hebben ook weinig aandacht voor ruimte (Marx, Weber, Durkheim):
o Muv: Simmel (metropolitane persoonlijkheid) en stadssociologen (ruimtelijke
groeipatroon van stad)
Metropolitane persoonlijkheid: mensen die onverschilliger zijn hangt samen
met stadsmentaliteit
o Stedelijke en landelijke levenswijze maar weinig evidentie, te simpel onderscheid
Spatial turn
Spatial turn: herontdekking belang ruimte voor begrijpen hoe samenleving georganiseerd wordt
Spatial turn met als doel om sociologie ruimtelijkheid serieus te laten nemen
Vooral bij Marxistische en post-Marxistische sociologen
Ruimtelijke organisatie geen natuurlijk ‘gegeven’ maar weerspiegelt machts’en
marktverhoudingen (ruimte = politiek)
Focus op hoe ruimte product is van samenleving
Belangrijke auteurs en inzichten:
Castells:
o Zocht naar ‘theoretisch object’ van stadssociologie
Wat definieert de stad?
o Collectieve consumptie eerder dan levenswijze of ruimtelijk groeipatroon
Stad is plaats waar alle dienstverlening geconcentreerd zit (niet-stedelijke
omgeving vaker residentieel – eendimensionale woonomgevingen)
Massey:
,Stad en ruimte (2022-2023) Olivia Galle
o Arbeidsverdeling in kapitalistisch productiesysteem structureert ruimte
Steden en wijken specialiseren zich in bepaalde arbeid (vb: Antwerpen als
havenstad) en in bepaalde economische ruimten
o Geologische metafoor: plaats gevormd door ruimtelijk ‘sediment’ van verschillende
economische groeifases
Ruimte bekijken en geologische lagen, iedere tijdsperiode is een
verschillende laag
Stad begrijpen door verschillende tijdshistorische perioden te bekijken
Activiteiten als geologische laten die een sediment achterlaten
Harvey:
o Tijd-ruimte compressie: ‘ruimte wordt vernietigd door tijd’ (Marx)
Hoe sneller je kan verplaatsen, hoe sneller je kan produceren, hoe meer
winst
Transport- en communicatiemogelijkheden gecreëerd om sneller en
efficiënter te werken
o Toegenomen fysieke en virtuele mobiliteit maakt van wereld een dorp
Ruimte vernietigen door sneller te kunnen werken maakte van wereld een
dorp
o Voortgestuwd door winststreven die economie sneller doet draaien
o Hoe minder tijd en ruimte barrière vormt, hoe belangrijker verschillen tussen
plaatsen worden
Hoe makkelijker het is om tijd en ruimte te overwinnen, hoe belangrijker
verschil in plaatsen wordt
Stimuleert voortdurende concurrentie in wereld
Giddens:
o ‘Presence-availability’: samen leven afhankelijk van mate waarin mensen
tegelijkertijd bij elkaar aanwezig zijn
Fysieke aanwezigheid bij elkaar
o Evolutie in transport en communicatie leidt tot ‘time-space distanciation’: samen
leven wordt uitgerekt in tijd en ruimte
Fysieke aanwezigheid niet meer nodig
Door telefoon, internet moet aanwezigheid niet meer fysiek georganiseerd
worden
o Samen leven in toenemende mate afhankelijk van interacties met wie afwezig is in
tijd en ruimte waarin iemand zich bevindt
o Vereist hoge mate van vertrouwen
Fysieke aanwezigheid creëert vertrouwen, afwezigheid creëert wantrouwen
Vertrouwen is afhankelijk van technologieën en organisaties die
technologieën creëren
Problemen: te goed gelovig (phising), geen vertrouwen meer (ook niet in
officiële organisaties)
Sociale productie van ruimte
Lefebvre: ‘The production of space’ (1974)
Ruimte wordt sociaal geconstrueerd
Bepalende factor: productiewijze
, Stad en ruimte (2022-2023) Olivia Galle
o Marx: onderscheid platteland en stad reflecteert oude en nieuwe productiewijze
(feodalisme - landbouwsamenleving en kapitalistische economie met arbeidsmarkt)
Ook platteland is kapitalistisch geworden
Ruimte onder kapitalisme is geen ‘passieve geografische omgeving’ waarin sociale leven
plaatsvindt
o Indien er wel passieve geografische ruimte met kapitalisme zou definitie van ruimte
is leeg gebruikt worden
o Kijken hoe kapitalisme ruimte gecreëerd heeft die kapitalisme mogelijk maakt
o Fout van vele theorieën over ruimte
Kapitalisme reproduceert zich via productie van ruimte:
Stad als tweede natuur:
o Wetenschap en rationalisme stuurt aan op onderwerping en gebruik van natuur
o Natuur veroverd en wordt ‘tweede’ (stedelijke) natuur
Voor kapitalisme leefde mens in eerste natuur (echte natuur)
o Probleem: mens heeft natuur nodig om plaats in wereld te kennen
Leidt tot vervreemding
o ‘Tweede natuur’ (stedelijke cultuur) ontworpen en gereguleerd, veroverd op natuur
door arbeid, technologie en kennis
Tweede natuur gecreëerd door kapitalisme en opkomst wetenschap en
rationaliteit
Proberen natuur te proberen ontwerpen en ontwikkelen zodat het nuttig is
voor mens
Maakte leven voor mens comfortabel
Connectie met eerste natuur proberen versterken door festiviteiten met link
naar seizoen overgangen (om zo minder vervreemd te voelen)
Ruimte als marktgoed:
o Ruimte niet alleen platform voor economische activiteiten
Grond werd opgedeeld (alle ruimten zijn eigendom van iemand)
o Ruimte als schaars goed, homogeen en kwantificeerbaar en verhandelbaar
Sommige ruimten meer waard dan anderen (vb: verschil bouwgrond en
landbouwgrond)
Om winst te maken moet ruimte schaars zijn: door bepaalde locaties
aantrekkelijk te maken, functies koppelen aan grond, beslissingen over
bereikbaarheid
Op akte staat aantal hectare vermeldt maar grond is niet allemaal
gelijkwaardig (vb: vervuilde grond)
Kwantificeerbaar obv standaardwaarden
o Via grondmarkt geïntegreerd in kapitalistische markteconomie
Waarde aangepast aan marktwaarde
Grondmarkt zorgt voor in stand houding kapitalisme (en dat gronden voor
bepaald doeleinde gebruikt worden)
o Ruimtelijke planning is geen neutrale kennis over ruimte maar ideologie die controle
over ruimte versterkt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller olivia1galle. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now