Summary
uitgebreide samenvatting 5 havo biologie thema 2 - bvj
- Course
- Level
- Book
duidelijke samenvatting van thema 2 5 havo biologie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
noemidemooij
Content preview
BIOLOGIE SMV H2 – 5H(bas1): je kunt de bouw en functies van DNA beschrijven
DNA: desoxyribonucleïnezuur.
zit in elke cel met celkern
bevat de informatie voor erfelijke eigenschappen
het bepaalt de functie van een cel
levert instructies waarmee ribosomen in cel verschillende eiwitten opbouwen.
Bouw van eiwit bepaalt de eigenschappen en functies ervan.
Het genoom: het geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme .
deze is voor alle cellen van organisme hetzelfde
bij eukaryoten: 1. DNA in alle chromosomen in celkern (kernDNA)
2. DNA in mitochondriën (mtDNA)
3. DNA in bladgroenkorrels } celorganellen
(mitochondriën + bladgroenkorrels functioneren onafhankelijk van rest van cel dmv informatie eigen DNA)
bij prokaryoten: Al het DNA dat los in cytoplasma van de cel voorkomt bestaand uit:
1. circulaire DNA-streng
2. plasmide(n): kort stukje circulair DNA > kleine rondjes
DNA- molecuul = nucleïnezuur: is opgebouwd uit nucleotiden, die bestaan uit:
1. Monosacharide : desoxyribose
2. Fosfaatgroep
3. Stikstofbasen: adenine (A), cytosine (C), guanine (G) en thymine (T)
Een DNA-molecuul bestaat uit twee aan elkaar gekoppelde nucleotideketens, die in een
spiraalvorm(helixstructuur) om elkaar heen gewonden liggen.
Keten vorming: desoxyribose gaat binding aan met fosfaatgroep van volgende nucleotide:
nucleotiden koppelen aan elkaar = ontstaan lange keten van afwisselend aan
elkaar gekoppelde monosachariden en fosfaatgroepen = enkelstrengs DNA
stikstofbase steken er aan zijkant uit
stikstofbase verbinden twee nucleotideketens door basenparing A met T en C altijd met G
= dubbelstrengs DNA
Eukaryoten: elk chromosoom bestaat uit 1 lang dubbelstrengs DNA-molecuul dat rond
eiwitten is gewikkeld
door compacte vorm past het DNA-molecuul in de celkern
hoe strak het DNA-molecuul is opgerold hangt af van de fase van celcyclus van cel:
Spiraliseren: DNA wordt voorafgaand aan celdeling opgerold tot spiraal > dikke draad
Sequentie: de volgorde waarin nucleotiden in een DNA-molecuul zijn gerangschikt
Coderend DNA: een deel van een DNA-molecuul (=gen) dat de code (DNA-sequentie)
bevat waarmee ribosomen een of meer eiwitten kunnen synthetiseren(=opbouwen)
door variaties in DNA-sequentie synthetiseren ribosomen verschillende eiwitten.
Niet-coderend DNA: grote delen van het DNA die niet uit genen bestaat en dus niet coderen
voor eiwitten. Een deel hiervan:
1. codeert voor andere moleculen die een regulerende functie hebben bij eiwitsynthese
2. bestaat uit repetitief DNA: herhalingen van korte nucleotidesequenties
3. bestaat uit genen die hun functie hebben verloren
(bas2): je kunt beschrijven hoe DNA-replicatie plaatsvindt.
DNA-replicatie (kopiëren) vindt plaats in de S-fase van de celcyclus.
1. Het begint met het verbreken van de verbindingen tussen baseparen van DNA-molecuul
= helixstructuur verdwijnt
= dubbelstrengs DNA > twee losse enkelstrengs DNA
2. enzym DNA-polymerase schuift langs (oude) enkelvoudige keten en verbindt vrije DNA-
nucleotiden (komen voor in kernplasma) aan vrijgekomen stikstofbase dmv baseparing.
3. Aan elke originele nucleotideketen ontstaat een nieuwe nucleotideketen (1 + 1 en 1 + 1)
zo ontstaan door vaste basenparing twee gelijke DNA-moleculen
4. Na DNA-replicatie bestaat chromosoom uit 2 chromatiden die vastzitten met centromeer
Centromeer: enige plek DNA-molecuul waar replicatie niet plaats vindt = verbinding
tussen 2 DNA-moleculen blijft in stand = 2 chromatiden
1 chromatide = 1 DNA-molecuul met een oude en een nieuwe keten
Mitose (M-fase): celdeling
1. Chromosomen worden zichtbaar door spiralisatie = chromosomen worden korter/dikker
2. Op begeven moment worden chromatiden uit elkaar getrokken
= elk dochtercel krijgt 1 chromosoom, deze zijn gelijk aan moedercel waaruit ze zijn ontstaan
1
, DNA-polymerase kan uiteinde enkelvoudige keten niet repliceren > niet gekopieerde deel
enkelstrengs DNA van oude streng wordt na replicatie door een enzym verwijderd.
= DNA-molecuul wordt bij welke celdeling korter.
Telomeer: niet-coderend, repetitief DNA aan uiteindes van DNA-molecuul dat is ingekapseld
in beschermende eiwitten om te voorkomen dat genen in het DNA bij celdeling beschadigen
bij elke celdeling wordt een telomeer korter
bij mens kan cel zich na 50 celdelingen niet meer delen en gaat dan dood.
levensduur van cellen van organisme hangt af van:
1. De lengte van de telomeren
2. De snelheid waarmee ze korter worden
alleen eukaryoten bezitten telomeren
(bas2): je kunt uitleggen hoe met verkregen gegevens door DNA-analyse de graad van verwantschap
van soorten kan worden bepaald.
Sequensen: het bepalen van de nucleotidevolgorde van DNA
de variatie in de DNA-sequenties bij organisme van 1 soort kan o.a. informatie geven over
afkomst, erfelijke ziekten, het risico op bepaalde lichamelijke of geestelijke ziekten en de
reactie op bepaalde medicijnen.
door DNA-sequenties van verschillende soorten te vergelijken, kan de evolutionaire
verwantschap van soorten worden bepaald.
door vergelijken DNA-sequenties van sporen verdachte kan een dader gevonden worden
DNA-analyse: de verkregen DNA-sequenties bestuderen, vergelijken en interpreteren.
(bas3): je kunt beschrijven hoe eiwitsynthese plaatsvindt.
RNA: ribonucleïnezuur = boodschapper. Verschilt van bouw DNA(-nucleotide):
1. RNA bestaat uit enkele streng nucleotide
2. RNA bevat monosacharide ribose ipv desoxyribose bij DNA
3. RNA bevat de stikstofbase uracil (U) ipv thymine (T) bij NDA
overeenkomsten tussen nucleotiden: fosfaatgroep en stikstofbase A, C, G
Transcriptie: de vorming van RNA uit DNA in de celkern:
1. Op plaatsen in DNA-molecuul waar genen aan staan, worden bindingen tussen
basenparen verbroken.
2. langs deel van 1 van de 2 nucleotideketen van DNA-molecuul (een gen) wordt een RNA-
molecuul gevormd: 1 korte keten van RNA-nucleotiden met zelfde sequentie van dat deel
dit kan op verschillende plaatsen in DNA-molecuul tegelijkertijd gebeuren.
RNA heeft de tegenovergestelde sequentie waarbij T dus een U is.
3. als RNA-molecuul klaar is laat het los van DNA
4. via kernporie verlaat RNA-molecuul de celkern om de informatie over te brengen naar
ribosoom in cytoplasma of op het ER
5. ribosoom leest nucleotidevolgorde van RNA af en synthetiseert hiermee een eiwit.
RNA- molecuul sequentie is code voor synthese van een eiwit
Code voor volgorde van alle aminozuren in eiwit is vastgelegd in nucelotidsequentie van RNA
aantal en volgorde aminozuren verschillen per eiwit = verschillende eigenschappen eiwit
Codon: een drietal basen (A,U,G of C) in RNA die de code zijn voor 1 aminozuur
startcodon = AUG(methionine): codon waarmee synthese van aminozuurketen altijd start.
BINAS
stopcodon = UAA, UAG, UGA: codon waarmee synthese van aminozuurketen altijd wordt
gestopt, doordat dit 3 codons zijn die geen code bevatten voor een aminozuur.
genetische code: vertaling van nucleotiden volgorde in RNA, naar aminozuren.
Translatie: vorming van eiwitten door ribosomen dmv vertaling nucleotidenvolgorde in RNA.
1. Ribosoom bindt aan startcodon van RNA-molecuul
2. Ribosoom schuift verder langs het RNA-molecuul: codon na codon
hierbij leest ribosoom nucleotidenvolgorde van elk codon af, en voegt steeds het juiste
aminozuur toe aan de aminozuurketen
3. Ribosoom bereikt stopcondon = eiwitsynthese stopt
4. Aminozuurketen laat los van ribosoom
als ribosoom stuk voorbij startcodon is kan er ander ribosoom binden aan startcodon =
meerdere ribosomen tegelijkertijd aan 1 RNA-molecuul = meer eiwitten in minder tijd
5. eiwitten die zijn gevormd door ribosomen in cytoplasma, komen in cytoplasma terecht
5. eiwitten die zijn gevormd door ribosomen op ER, komen tussen dubbele membranen ER.
Functie van eiwit: wordt bepaald door aminozuurvolgorde en ruimtelijke structuur.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noemidemooij. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now