Opgave 1
De economische theorie van crimineel gedrag wordt vaak, kortweg, aangeduid als de
rationele-keuzetheorie.
a. Wat is de kern van deze theorie?
Burgers streven naar nutsmaximalisatie. En de keuze voorn criminaliteit is hierbij
gebaseerd op een afweging van verwachte kosten en baten. Hierbij wordt het
persoonlijk gewin en het strafrisico meegenomen. Preferenties kunnen hiernaast een
rol spelen in de keuze die gemaakt wordt. De RKT werkt vergelijkbaar voor
consumenten- en crimineel gedrag.
Een verandering in omstandigheden kunnen leiden tot veranderingen in verwachte
kosten en baten wat kan leiden tot veranderingen in gedrag.
b. Welke verschillende typen baten en kosten (kunnen) volgens de
rationelekeuzetheorie bij normovertreding een rol spelen? Geef bij elk een korte
toelichting.
Immateriële en materiele kosten of baten
Immateriële; waarden zoals emoties (schaamte, aandacht, aanzien), tijd of moeite
Materiële; producten met waarde zoals geld
1. Gelegenheid tot normovertreding
2. Baten van normovertreding: (im)materiële opbrengsten.
3. Kosten van normovertreding;
a. kosten voor het plegen van het delict; voorbereidingen/materialen
b. opportunity costs van tijd (bv. Legaal inkomen); opbrengsten die je
misloopt door de keuze voor crimineel gedrag.
c. Persoonlijke drempel: gevoelens van schuld en spijt.
4. De kosten van ontdekking:
i. Formele strafrisico: pakkans en strafmaat
ii. Economische kosten; negatieve gevolgen voor strafblad voor
huidige/ toekomstige arbeids marktpositie
iii. Sociale kosten; stigma en afwijzing door (relevante) omgeving
Zijn de volgende stellingen juist of onjuist? Motiveer uw stellingname.
c. Op grond van de rationele-keuzetheorie valt niet te verwachten dat criminelen
kenmerken hebben die afwijken van die van de niet-criminele bevolking.
Onjuist, criminelen kunnen wel degelijk andere economische voorkeuren hebben.
- Risicoavers versus risico-minnend
1
, - Verschillen in tijdsvoorkeuren – gericht op de toekomst versus gericht op
heden.
Merk op: criminelen verschillen volgens de RKT niet van niet-criminelen in
de wijze waarop ze baten en kosten analyseren.
d. De rationele-keuzetheorie veronderstelt dat een (potentiële) crimineel volledig
geïnformeerd is over de wet en de wetshandhaving.
Onjuist, ze gaan niet uit van volledige informatie maar van bounded rationality.
Onjuist, ruw idee volstaat subjectief strafrisico. Bv. Fietsendiefstal (pakkans is
laag, strafmaat – boete/taakstraf), voetgangers door rood (pakkans is laag/boete laag),
moord (pakkans hoog – strafmaat hoog).
e. De rationele-keuzetheorie is wel van toepassing op een onderneming die een
milieudelict overweegt, maar niet op een zestienjarige jongen die een
zedenmisdrijf pleegt.
Onjuist; veronderstelling theorie: zowel onderneming als jongen analyseert kosten en
baten.
f. Volgens de rationele-keuzetheorie telt alleen afschrikking,
resocialisatieprogramma’s e.d. zijn niet zinvol.
Onjuist, normherstel door het bijbrengen van normen en waarden kan zeer zeker
zinvol zijn, ook het geven van perspectief op baan of huis kan effectief zijn.
opportunity costs worden hoger (iemand heeft wat te verliezen).
g. Binnen de rationele-keuzetheorie wordt geen belang gehecht aan een goede
rechtsbescherming voor verdachten.
Onjuist, geen rechtsbescherming: pakkans wordt toeval criminele komen vrij,
anderen krijgen straf afschrikking verliest effect door willekeur.
h. De rationele-keuzetheorie voorspelt dat (ex-)criminelen na het uitzitten van een
gevangenisstraf minder vaak een delict plegen dan daarvoor.
Door de straf hebben ze ervaring opgedaan met de pakkans en de strafmaat en deze
eraring zullen ze meenemen in de afweging tot het plegen van een nieuw delict
polegen.
vaker delict plegen; strafmaat of pakkans wordt naar beneden bijgesteld
minder delicten plegen; strafmaat of pakkans wordt omhoog bijgesteld
Onjuist; dat hangt af van;
- Mate van info over de pakkans en straf is geactualiseerd
2
, - Mate waarin normen en waarden zijn bijgesteld
- (verlies aan) kansen op de arbeidsmarkt.
- Kwaliteit van de reclassering
i. De inhoud van de rationele-keuzetheorie zoals gehanteerd door economen en
criminologen is dezelfde.
Juist, indien beide dezelfde kosten-batenanalyse toepassen
Wellicht hechten criminologen andere waarde aan deze theorie dan economen.
Opgave 2
In de rationele-keuzetheorie kan heel wel plaats worden ingeruimd voor de interne en
externe werking van normen en waarden.
a. Wat is het verschil tussen spijt en schaamte? Waarom hangt de betekenis van
beide af van het aandeel van de bevolking dat de normen onderschrijft?
Spijt heeft te maken met in hoeverre jij de normen hebt geïnternaliseerd.
Schaamte heeft te maken met in welke mate andere personen om jou heen de norm
internaliseren.
Spijt is intern: persoonlijk gevoel, los van eventuele bestraffing
Schaamte is extern; gevolg van sociale controle
Beide worden beïnvloed door hoe de samenleving normen onderschrijft over
‘correct’ gedrag
De omgeving bepaalt wat de norm is op het moment dat de normen
geïnternaliseerd wordt heeft de omgeving ook invloed op de gevoelens van
spijt.
B 0+R 0
B0
R0
In onderstaande figuur staat G voor de persoonlijke opbrengst van normovertreding, S
voor het formele strafrisico, B voor de gevoelens van spijt en R voor de gevoelens
van schaamte. Aangenomen mag worden dat de figuur een evenwichtssituatie
weergeeft.
3
, G − S0
b. Geef een toelichting bij de figuur. Leg uit wat wordt bedoeld met een
evenwichtssituatie.
De evenwichtssituatie houdt in dat er voor een bepaalde hoeveelheid procent van de
bevolking een positief gewin bestaat ten aanzien van het plegen van criminaliteit.
Deze personen zullen eerder criminaliteit plegen. We gaan ervan uit dat 30% van de
bevolking de normen en waarden niet hebben geïnternaliseerd en om deze reden
gemakkelijker overgaan tot het plegen van criminaliteit.
In het boek wordt gesproken over de asymmetrie tussen normverval en normherstel
als gevolg van een tijdelijke verlaging van het strafrisico.
c. Leg uit wat er met deze asymmetrie bedoeld wordt.
Normverval treedt sneller op dan normherstel. Het is gemakkelijker om mensen
afstand te laten doen van normen dan om normen onder de bevolking te herstellen.
d. Kan deze asymmetrie ook ontstaan bij een tijdelijke verhoging van het
strafrisico?
Een tijdelijke verhoging van het strafrisico zal niet veel gevolgen met zich
meebrengen omdat de 30% van de bevolking die de normen niet geïnternaliseerd
hebben, deze ook niet snel zullen internaliseren door een tijdelijke verhoging van het
strafrisico.
e. Wat gebeurt er met de normnaleving en de internalisering van de norm als de
overheid
(1) het formele strafrisico zoveel verhoogt dat delicten voor de daders niet
meer lonend zijn (G−S ≤ 0)
en
(2) dat lang volhoudt?
De normnaleving zal wellicht toenemen aangezien volgens de RKT criminaliteit zal
optreden wanneer de baten de kosten overtreffen. Door de stijging van het strafrisico
zullen de kosten de baten overstijgen en zal de normnaleving toenemen. De norm
internalisering blijft waarschijnlijk gelijk omdat deze niet makkelijk toeneemt.
f. Wat zou de overheid anderszins kunnen doen om het geloof in de normen (weer)
op te bouwen?
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller berbervandermeer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.