Hoorcollege 1: Inleiding: Problemen, perspectieven, en paradigma’s (25-04-2023)
Wicked problems
Definitie Rittel & Webber (1973)
1. Er is geen definitieve formulering van een wicked problem.
2. Wicked problems hebben geen ‘stopregel (ofwel, geen definitieve oplossing)’.
3. Oplossingen voor wicked problems zijn niet waar of onwaar, maar goed of slecht.
4. Er is geen onmiddellijke en geen ultieme test van een oplossing voor een wicked problem.
5. Elke (poging tot) oplossing voor een wicked problem is een “one-shot operation”; de resultaten
kunnen niet zomaar ongedaan worden gemaakt en er is geen mogelijkheid om te leren met
vallen en opstaan.
6. Wicked problems hebben geen opsombare (of uitputtend te beschrijven) set van mogelijke
oplossingen, noch is er geen goed beschreven set van toegestane operaties die in het plan
kunnen worden opgenomen.
7. Elk wicked problem is in wezen uniek.
8. Elk wicked problem kan worden beschouwd als een symptoom van een ander probleem.
9. Het bestaan van discrepantie die een wicked problem vertegenwoordigd, kan op tal van
manieren worden verklaard.
10. De planner heeft geen ‘recht om ongelijk te hebben’ (ofwel, er is geen publieke tolerantie van
experimenten die mislukken).
Definitie Heifetz (1994)
tame -----------------------------→ wicked
- Type 1:
o Probleemdefinitie en mogelijke oplossing helder.
- Type 2:
o Probleemdefinitie helder; mogelijke oplossing niet (”meer onderzoek nodig”).
- Type 3:
o Probleemdefinitie en definitie mogelijke oplossingen zijn niet helder, ”meer onderzoek
en discussie” noodzakelijk om verder te komen.
Definitie Head & Alford (2015):
• Sociaal pluralisme, diversiteit:
o stakeholders met verschillende belangen en waarden.
• Institutionele complexiteit:
o netwerken van organisaties en multiple governance.
• Wetenschappelijke onzekerheid:
o fragmentatie van kennis en gebrek eraan.
,Wicked problems gaan in essentie om ontembare onzekerheid
Kunnen we iets aan wicked problems doen? Benaderingen.
• Nutteloos? Denk aan kenmerken zoals geschetst door Rittel en Webber.
• Verwachtingsmanagement: overheid kan niet alles (zelf) oplossen.
• Rijker geschakeerd beeld: soorten en maten van ‘wickedness’.
• Risicosamenleving (Ulrich Beck): inrichting moderne maatschappij vereist in toenemende
mate proactief, anticiperend, en doordacht risicomanagement.
• ‘TINA’: de problemen bestaan nu eenmaal!
Aanpak wicked problems: Head & Alford (2015)
• Denk breder: factoren, mogelijkheden, verbindingen – zowel in analyse als representatie van
problemen
• Bouw collaboraties: zoek naar manieren om betrokken partijen productief te laten
samenwerken.
• Bewust leiderschap: niet sturend en dicterend, maar waarborgend en faciliterend!
• Ondersteunende structuren: flexibel, op juiste manier gefinancierd en gemonitord, en met
passend getrainde capabele medewerkers.
Let wel: geen wicked problem is hetzelfde! Elk een unieke constellatie van factoren. Maatwerk is
vereist.
,
, Paradigma’s op wicked problems: accenten en gelaagdheid
• Traditioneel PA, NPM en publiek governance kennen elk hun eigen geluid en accenten.
• Elk een antwoord op destijds gesignaleerde tekortkomingen openbaar bestuur.
• Maar: bestaan niet in pure vorm: gelaagdheid.
• Organisaties vormen hybride structuren op basis van verschillende prikkels vanuit hun
omgeving, om te overleven of om beter te functioneren.
Hybride organisaties: Skelcher & Smith (2014)
• Organisaties ‘schaken op meerdere borden tegelijk’
• Hybride structuren helpen om hiermee om te gaan
• Hybriditeit: het gebruik van meerdere ‘institutionele logica’s’ in één organisatie of keten van
organisaties tegelijk.
• Institutionele logica’s: de waarden en wereldbeelden die richting en kader geven aan
organisaties en waaraan individuen betekenis en identiteit ontlenen.
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Leerling101. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.91. You're not tied to anything after your purchase.