Volledige samenvatting van Schadevergoedingsrecht. Gedoceerd door Marc Kruithof aan tweede bachelor Rechten (Universiteit Gent). Academiejaar . UPDATE: GESLAAGD IN EERSTE ZIT
NB: alle onderzoeksmethoden kunnen zowel een positivistische als een normatieve benadering hebben
er
SCHADEVERGOEDINGSRECHT
Prof. Marc Kruithof
2022 - 2023
,Hoofdstuk 1. Inleiding
1. Rechtstheoretisch uitgangspunt
Studieobject = bestaand recht (= lex lata lex ferenda)
o Juridische realiteit = beslissingen in concrete rechterlijke situaties (= rechtspraak)
Wat je kan waarnemen (2 dingen die waarneembaar zijn: (1) tekst (zien) & (2)
mondeling/ gedraging (horen))
o Recht = sociaal feit = systematiek in rechtspraak/ sociale praktijk -->
voorspelbaarheid (O.W. HOLMES)
Voorwerp v/d studie (rechtmatigheden die toelaten te voorspellen wat de
uitkomst gaat zijn, zonder naar motivering te kijken)
Theorie (positieve, niet normatieve) = rechtsleer = doctrine
o = poging om realiteit te vatten in aantal onderling consistente wetmatigheden
o = talige (in woorden en syntax) weergave van recht
o Motivering in rechterlijke beslissing = doctrine ≠ recht (ontologisch)
Doctrine = theorievorming over de praktijk
Rechtsregel
o ≠ empirisch waarneembaar (wet = tekst = bron van recht --> ≠ recht)
o Bestaat (‘toont zich’) alleen in werking ervan (‘toepassing’)
o Geformuleerde regel = theoretische constructie die bestaande recht zou weergeven
Praktijk: discussie mogelijk over welke regel het recht het meest accuraat weergeeft
2. Situering (civiele) aansprakelijkheid
Begrip aansprakelijkheid
Art. 5.3, lid 1 BW: “Verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling, uit een oneigenlijk contract, uit
de buitencontractuele aansprakelijkheid of uit de wet.” (aansprakelijkheid = bron van verbintenissen)
Aansprakelijkheid
o = basis voor recht/ plicht schadeloosstelling (dédommagement)
o Aansprakelijkheid = verbintenis (art. 5.1 BW: “rechtsband op grond waarvan een
schuldeiser v/e schuldenaar, indien nodig in rechte, de uitvoering v/e prestatie mag eisen”)
Prestatie = schadeloosstelling
SE = degene die schade lijdt
SA = aansprakelijke
Bron AH (verbintenis) = rechtsregel (regel van objectief recht) + (rechts)feit
Rechtsfeit
Délits et quasi-délits in terminologie art. 1370, lid 4, oud BW
o “De verbintenissen die hun oorsprong vinden in de eigen daad van degene die verbonden is,
ontstaan ofwel uit oneigenlijke contracten, ofwel uit misdrijven of oneigenlijke misdrijven”
Structuur gangbare doctrinale analyse (hoe juristen aansprakelijkheid analyseren)
o Constitutieve bestanddelen/ elementen van rechtsfeit
Schade
Veroorzaakt door (= causaliteit)
Aansprakelijkheid genererend feit (AGF)
o = bestaansvoorwaarden voor AH
2
, Misdrijf = fout >< vroeger: délit is er alleen maar als er schade veroorzaakt is
(foutieve gedraging zonder schade volstaat niet om AH te doen ontstaan)
Contractueel vs. extracontractueel
Contractuele aansprakelijkheid
= alternatief/ complement voor (dwang)uitvoering contractuele verbintenis
--> (secundaire) verbintenis tot reparatie of compensatie van schade t.g.v. wanprestatie (=
niet-uitvoering primaire verbintenis)
Buitencontractuele aansprakelijkheid
--> (primaire) verbintenis tot reparatie of compensatie van schade die niet gevolg is van niet-
nakoming contractuele verbintenis
Subjectieve of foutaansprakelijkheid = schade door eigen fout
Objectieve aansprakelijkheid = schade door ander rechtsfeit dan eigen fout
Regelgeving
Oud BW
o Art. 1382 – 1383 oud BW: schade door eigen fout
o Art. 1384 oud BW: schade door personen waarvoor men moet instaan
o Art. 1385 oud BW: schade door dieren
Bevatte vroeger ook verkeersschade door motorvoertuigen aangezien
voertuigen nog niet bestonden (verkeersschade ontstond door paarden, eigenaar
v/h paard = aansprakelijk, nu hetzelfde maar met auto’s: eigenaar auto =
aansprakelijk, maar hebben ze in praktijk niet gedaan want dier zou auto omvatten –
gevolg: tot jaren ’90 geduurd voor dat men oplossing had)
Was ontzettend belangrijk
o Art. 1386 oud BW: schade door gebouwen
Aanvulling oud BW: art. 1386bis
o Vroeger: pas veroordeelt als je zonde begaan hebt
Aansprakelijkheidsrecht = rechtersrecht
o Opstellers BW 1804 probeerden geen nieuw recht te creëren, maar het algemene
morele idee (waarden) te weergeven via een wettekst
Vroeger hielden mensen zich niet aan wat strikt in de wet stond
Manier waarop rechters verantwoorden is anders
o Vage norm in wet >< concrete regels in rechtspraktijk
o Differentiatie norm naargelang categorieën gevallen (Fallengruppen)
o Aanpassing en uitbreiding betekenis wet (vb. art. 1384, lid 1 oud BW: schade door zaken)
Voorbereiding nieuw BW
o Door Commissie tot Hervorming v/h Aansprakelijkheidsrecht
o Recentste publiek bekendgemaakte ontwerptekst = 2019 (zie Ufora-cursus)
o Op slides verwezen naar (nog) niet gepubliceerde ontwerptekst februari 2023 (‘CHA’)
Afzonderlijke wetten inzake aansprakelijkheid
o Vb. productaansprakelijkheid: WAP
o Vb. Brand & ontploffing: Wet 30-07-1979
Aansprakelijkheidsbepalingen in diverse wetten
3
, o Vb. bestuurdersaansprakelijkheid in WVV
o Vb. prospectusaansprakelijkheid in Prospectuswet
Harmonisatie EU
o Productaansprakelijkheid: PLD
o Aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen: RL 2009/103/EG
Internationale verdragen
o Specifiek: luchtverkeer (Verdrag 1952-10-07), nucleair (Verdrag 1960-02-29), milieu...
o EVRM: ‘aansprakelijkheid’ staat (‘billijke genoegdoening’ in art. 41 EVRM)
o EU: art. 340 VWEU & Francovich (ECLI:EU:C:1991:428): overheidsaansprakelijkheid
Belgisch federalisme
Civiel recht (incl. aansprakelijkheid) = residuaire bevoegdheid
o (Vooralsnog) federaal (art. 35 Gw.)
Arbitragehof nr. 61/2004
o Gewesten bevoegd om maatregelen bij niet-naleving bodemsanering te voorzien
Maatregel = nietigheid van overdracht (in casu beëindiging huur) =>
cumulatieve toepassing gewestelijke en federale regelingen
o Aangenomen dat dit ook geldt voor aansprakelijkheidsregels
Toenemend beslag gewestelijke/ gemeenschapsregels
o Milieusaneringskosten
o Onderwijs
o Overheidsaansprakelijkheid
o Overheidspersoneel en politieke mandatarissen
European tort law
EU geen specifieke bevoegdheid voor aansprakelijkheidsrecht
EU wel impliciete bevoegdheid
o Rechtstreekse harmonisatie in mate nodig voor interne markt
Free access to market (EU moet maatregelen nemen om vrije toegang tot de
interne markt te creëren)
Level playing field
o Onrechtstreekse harmonisatie: reflexwerking via invulling vage norm
Europa kan de AH van financiële instellingen niet regelen, maar wel het gedrag =>
AH v/d financiële instellingen => laatste jaren naar elkaar gegroeid
Werk aan ius commune
o European group on Tort Law, Principles of European Tort Law, Wenen: Springer;
2005, 282 p. (‘PETL’) (principes die worden ingeroepen door de memorie van toelichting bij
de ontwerptekst)
o C. Von Bar & E. Civile (red), Principles, Definitions and Model Rules of European
Private Law – Draft Common Frame of Reference München: Sellier, 2009, 6563 p.
(‘DCFR’) (heel het vermogensrecht waar men op Europees niveau geprobeerd heeft om een
voorstel v/e Europees BW te schrijven)
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller YBK. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.28. You're not tied to anything after your purchase.
